Jezioro Gielądzkie

Jezioro Gielądzkie – jezioro rynnowe^[1] w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity^[2].

Jezioro Gielądzkie

Położenie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Region	Pojezierze Mrągowskie
Wysokość lustra	133,8 m n.p.m.
Wyspy	7, w tym Ostrów Wielki
Morfometria
Powierzchnia	475,5 ha
Głębokość • średnia • maksymalna	6,8 m 27,0 m
Objętość	32 518,8 tys. m³
Hydrologia
Klasa czystości wody	III (1999)
Rzeki zasilające	Krutynia
Rzeki wypływające	Krutynia
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie gminy Sorkwity Jezioro Gielądzkie
Położenie na mapie Polski Jezioro Gielądzkie
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jezioro Gielądzkie
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego Jezioro Gielądzkie
53°52′24″N 21°10′00″E

Położenie

Jezioro leży na Pojezierzu Mazurskim^[3], w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego^[4]. Zbiornik wodny jest położony w zlewni Krutyni. Ma bezpośrednie połączenie poprzez cieki wodne z Jeziorem Zyndackim od północy, z Jeziorem Lampackim od południa i z jeziorem Pustnik Mały na zachodzie^[5]. W okolicach brzegów położone są wsie: Sorkwity, Stary Gieląd, Pustniki, Młynik, a także Bałowo – część wsi Zyndaki^[5]. Na jeziorze znajduje się siedem wysp, w tym Ostrów Wielki^[6]. Jeden z półwyspów, położony we wschodniej części, nosi nazwę Wróbelki^[5]. Nad akwenem znajduje się publiczne kąpielisko^[7].

Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, stratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich (6a)^[8].

Jezioro jest wykorzystywane gospodarczo przez Gospodarstwo Rybackie Mrągowo^{[9][uwaga 1]}. Leży na terenie obwodu rybackiego Jeziora Gielądzkie w zlewni rzeki Pisa – nr 35^[10]. Na jego terenie obowiązuje strefa ciszy^[7][9].

Nad brzegiem odkryto grupę kopców o charakterze grodzisk stożkowych^[11].

Morfometria

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 475,5 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 6,8 m, a maksymalna to 27,0 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 133,8 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 32 518,8 tys. m³. Zgodnie z badaniem z 1999 przyznano akwenowi III klasę czystości^[3].

Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 według Państwowego Układu Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 431,0 ha^[3].

Przyroda

W przeszłości na jednej z wysp na jeziorze porośniętych grądem subkontynentalnym (Tilio-Carpinetum betuli) w pobliżu wsi Pustnik znajdowała się kolonia kormoranów i czapli, jednak w wyniku wycinki drzew z 1986, a także odstrzałów z 1988, wszystkie ptaki zostały przepędzone^[12].

Na wschód od jeziora, w kompleksie leśnym znajduje się Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Gązwa”^[1].

Uwagi

1. W źródle jezioro jest oznaczone jako Gieląd.

Przypisy

1. NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla obszarów specjalnej ochrony (OSO) – PLH280011, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, czerwiec 2014, s. 4, 5 [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02].
2. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 85, ISBN 83-239-9607-5.
3. AdamA. Choiński AdamA., Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 361, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
4. Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4. Brak numerów stron w książce
5. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap ORTO. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-01-21].
6. Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal 2 iMap RASTER. geoportal.gov.pl. [dostęp 2017-01-21].
7. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sorkwity, str. 33. Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Sorkwity, 2014-08-29. [dostęp 2017-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
8. MinisterstwoM. Środowiska MinisterstwoM., Raport dla Obszaru Dorzecza Wisły z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III, IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, marzec 2005, s. 123 [dostęp 2017-01-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
9. Wykaz jezior - Gospodarstwo Rybackie Mrągowo. [dostęp 2017-01-21].
10. Załącznik nr 5 do rozporządzenia Nr 8 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 28 maja 2012 r. Wykaz obwodów rybackich zlewni rzeki Pisa, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, 28 maja 2012, s. 4 [dostęp 2017-01-21].
11. Jarosław Ościłowski. Jeszcze w sprawie lokalizacji Wallewony-Wisenburga. „Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim”. 8/2013, s. 282, 2013. ISSN 1897-0915.
12. TadeuszT. Krzywosz TadeuszT., MaciejM. Kamiński MaciejM., Wpływ kormorana na populacje ryb w zbiornikach wodnych na obszarze LSROR „Pojezierze Suwalsko-Augustowskie”, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Pojezierze Suwalsko–Augustowskie”, 2011, s. 59 [dostęp 2017-01-21].

Encyklopedie internetowe (jezioro):

• PWN: 3905352