Loading AI tools
Idiolekt (gr. ἴδιος idios „własny, swoisty” + λέξις leksis „mowa”), język osobniczy[1][2] – odmiana mowy właściwa dla danego użytkownika języka w danym okresie jego rozwoju, tzw. „indywidualny dialekt”[3][4]. Różnice idiolektalne dotyczą w mniejszym stopniu systemu gramatycznego, w większym cech leksykalnych i fonetycznych[5][3]. Na idiolekt mogą się składać zarówno środki znane biernie, jak i używane aktywnie[6].
Mowa jednostkowa stanowi odzwierciedlenie wpływów wywartych przez otoczenie w procesie przyswajania języka[7]. Nie jest jednak tworem trwałym, gdyż podlega modyfikacjom w życiu jednostki[3]. Kształtuje się u każdego użytkownika języka, pod wpływem jego przynależności do grupy społecznej, tradycji rodzinnych, wykształcenia, osobistego gustu stylistycznego. Idiolekt może być nieświadomy, ale bywa też efektem celowych zabiegów mówiącego, np. w celu zdystansowania się od otoczenia[8]. Jest trudny do precyzyjnego zdefiniowania, gdyż cechuje się zmiennością i nie musi zawsze występować w tej samej postaci[9].
Język osobniczy odgrywa ważną rolę w dialektologii, która często uznaje idiolekty poszczególnych użytkowników za punkt wyjścia do opisu jakiejś gwary[5]. Język bywa także pojmowany jako zespół idiolektów, nie zaś jako właściwy byt. Szczególnie znaczenie idiolektowi jako przedmiotowi badań przypisywali młodogramatycy[10]. Od analizy własnego idiolektu rozpoczynają badania ojczystego języka zwolennicy gramatyki generatywnej[5]. Badania naukowe dotyczą też idiolektów postaci literackich w aspekcie tłumaczenia na inne języki[11]. Ponadto analiza idiolektów jest centralną metodą językoznawstwa kryminalistycznego. Badania właściwości językowych tekstów pozwalają ograniczyć w pewnych przypadkach krąg podejrzanych, umożliwiając np. określenie autorstwa listów z pogróżkami[12][13].
Mowę właściwą dla danej rodziny określa się mianem familiolektu[14].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
