Henize 3-1357
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Henize 3-1357 (Hen-1357), zwana też Mgławicą Płaszczki – najmłodsza znana mgławica planetarna. Znajduje się w odległości około 18 000 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Ołtarza. Jej średnica jest około 130 razy większa niż średnica orbity Plutona i wynosi około 5100 jednostek astronomicznych. Przypuszcza się, że mgławica może mieć zaledwie około 200 lat[1]. W latach 70. XX wieku obiekt dopiero zaczynał się kształtować jako premgławica planetarna[2]. Obserwacje mgławicy są możliwe dzięki efektom jonizacji obłoków i strumieni gazu przez promieniowanie UV emitowane przez gwiazdę centralną. Obecnie mgławica emituje około 5 tysięcy razy więcej energii niż Słońce.
Zdjęcie mgławicy Henize 3-1357 wykonane przez Teleskop Hubble’a | |||
Dane obserwacyjne (J2000) | |||
Gwiazdozbiór | |||
---|---|---|---|
Typ | |||
Rektascensja |
17h 16m 24s[1] | ||
Deklinacja |
-59° 29′ 00″[1] | ||
Odległość | |||
Charakterystyka fizyczna | |||
Wymiary |
5,1 tys. j.a. | ||
Szacowany wiek |
200 lat[1] | ||
Alternatywne oznaczenia | |||
Hen-1357, 2MASS J17162107-5929233 | |||
|
Skomplikowaną budowę mgławicy tłumaczy częściowo obecność towarzysza gwiazdy centralnej. Drugi składnik został odkryty dopiero dzięki obserwacjom wykonanym przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Obiegają się one z okresem około 100 000 lat po orbicie o promieniu 300 godzin świetlnych (ok. 2100 jednostek astronomicznych)[3]. Grawitacja towarzysza ściąga gaz do płaszczyzny orbitalnej, co powoduje powstanie wyraźnie zarysowanego pierścienia. Jest to pierwszy zarejestrowany przypadek takiego efektu. Ruchy gazu w kierunku prostopadłym do płaszczyzny orbity nie dają się zinterpretować tak jednoznacznie.
Jeszcze w 1988 centralny obiekt mgławicy był źródłem silnego strumienia gazu poruszającego się z prędkością 3000 km/s. Obecnie wypływ ten albo ustał całkowicie, albo osłabł do tego stopnia, że nie można go wykryć. Najprawdopodobniej kierunek wypływu strumieni, z nieznanych do tej pory przyczyn, zmieniał się w przeszłości. Zagadką jest też tempo ewolucji gwiazdy centralnej, które wydaje się być znacznie większe niż przewiduje teoria[3].