Gruba kreska

Gruba kreska – slogan polityczny wywodzący się z przemówienia premiera Tadeusza Mazowieckiego wygłoszonego w Sejmie kontraktowym 24 sierpnia 1989. Powiedział on:

Tadeusz Mazowiecki (1990)

Rząd, który utworzę, nie ponosi odpowiedzialności za hipotekę, którą dziedziczy. Ma jednak ona wpływ na okoliczności, w których przychodzi nam działać. Przeszłość odkreślamy grubą linią. Odpowiadać będziemy jedynie za to, co uczyniliśmy, by wydobyć Polskę z obecnego stanu załamania.

Tadeusz Mazowiecki, przemówienie w Sejmie, 24 sierpnia 1989

Zdanie „Przeszłość odkreślamy grubą linią” zostało następnie użyte jako tytuł przedruku całego przemówienia w dzienniku „Gazeta Wyborcza”^[1][2].

Interpretacje

Według Tadeusza Mazowieckiego te słowa oznaczały odcięcie się rządu od poprzedniego systemu politycznego Polski i funkcjonujących w nim władz^[3].

Natomiast jego przeciwnicy, skupieni początkowo wokół Lecha Wałęsy, a następnie wokół rządu Jana Olszewskiego interpretowali „grubą kreskę” jako symbol niechęci wobec historycznych rozliczeń, lustracji i dekomunizacji oraz akceptację wobec funkcjonowania środowisk postkomunistycznych w polskiej polityce oraz gospodarce (uwłaszczenie nomenklatury). W ich opinii obóz wywodzący się z „Solidarności” uległ podziałowi na zwolenników „grubej kreski”, do której zaliczano środowiska popierające Tadeusza Mazowieckiego, związane z „Gazetą Wyborczą”, a także skupione w Unii Demokratycznej, a po odwołaniu rządu Jana Olszewskiego także środowiska popierające prezydenta Lecha Wałęsę i rząd Hanny Suchockiej oraz przeciwników „grubej kreski”, do których zaliczano środowiska popierające rząd Jana Olszewskiego, a po jego odwołaniu, skupione w Porozumieniu Centrum i Ruchu dla Rzeczypospolitej. Adam Michnik, redaktor naczelny Gazety Wyborczej, odrzucał te oskarżenia^[4].

Zwolenników tak rozumianej „grubej kreski” oskarżano m.in. o pobłażliwość wobec zbrodni komunistycznych i ich przemilczanie, deformowanie świadomości historycznej Polaków, torpedowanie lustracji, tolerowanie udziału dawnych agentów SB i innych służb specjalnych PRL, a także dawnych działaczy PZPR (Aleksander Kwaśniewski) w życiu publicznym, politycznym i gospodarczym.

Określenie „gruba kreska” w świadomości części społeczeństwa polskiego funkcjonuje jako określenie pobłażliwości wobec byłych działaczy politycznych PRL i podległych im służb bezpieczeństwa wbrew zapewnieniom Tadeusza Mazowieckiego, że nie było w tym sformułowaniu intencji jakiejkolwiek bezkarności dla osób działających w poprzednim ustroju, przed tak zakreśloną cezurą czasową^[5].

Przypisy

1. Tadeusz Mazowiecki. Przeszłość odkreślamy grubą linią. Przemówienie Tadeusza Mazowieckiego w Sejmie. „Gazeta Wyborcza”. 78, s. 3, 1989-08-25. Agora.
2. Radosław Sojak, Daniel Wicenty: Zagubiona rzeczywistość. O społecznym konstruowaniu niewiedzy. Oficyna Naukowa, 2005. ISBN 83-88164-98-8. Brak numerów stron w książce
3. Gazeta Wyborcza nr 214, wydanie waw z dnia 11/09/2004 – 12/09/2004 GAZETA ŚWIĄTECZNA, s. 14.
4. „Sobota prasująca”
5. Gazeta Wyborcza 4/4/2006 „To były prawdziwe rozmowy, a nie teatr”