Gigondas (region winiarski)

Gigondas jest regionem winiarskim ograniczonym do gminy o tej samej nazwie w departamencie Vaucluse, w południowej dolinie Rodanu. 6 stycznia 1971 gmina wydzieliła się z AOC Côtes du Rhône-Villages i uzyskała status samodzielnej apelacji AOC. W Gigondas produkuje się niemal wyłącznie wino czerwone, udział wina różowego stanowi ledwie 2%. Obszar uprawy rozciąga się u stóp skalistego pasma Dentelles de Montmirail, na około 1300 ha^[1].

Gigondas AOC

Gigondas górujące nad winnicą
Nazwa urzędowa	Gigondas
Kategoria	AOC
Rok klasyfikacji	1971
Państwo	Francja
Makroregion winiarski	południowa dolina Rodanu
Położenie	Vaucluse (u stóp Dentelles de Montmirail)
Pory roku	dwie suche (zima i lato), dwie deszczowe (wiosna i jesień)
Klimat	umiarkowany śródziemnomorski z wpływem mistralu
Nasłonecznienie (rocznie)	2700 godzin rocznie
Powierzchnia uprawiana	1233 ha
Struktura winnic	72 indywidualne, 3 spółdzielnie
Dominujące odmiany	grenache (cz.), syrah (cz.), mourvèdre (cz.)
Rodzaje win	98% czerwone i 2% różowe
Produkcja roczna	40 000 hl (średnio)
Liczba krzewów/ha	4300 krzewów na ha, co daje max. 2,2 m² na krzew
Średnia wydajność/ha	36-40 hl/ha

Podłoże i klimat

Winnica pod Gigondas, w tle Dentelles de Montmirail

Winnice rozciągają się na żwirowych tarasach, przemieszanych z czerwonawą gliną. Klimatolodzy wyróżniają cztery pory roku: dwie suche (krótka zima, długie lato) oraz dwie deszczowe, przy czym jesienne deszcze są bardziej intensywne^[2]. Winnice leżą w zasięgu mistralu. Klimat jest zbliżony do śródziemnomorskiego, co odróżnia region od północnych sąsiadów, będących bardziej pod wpływem klimatu kontynentalnego. Granicę stanowi niewielki masyw górski Dentelles de Montmirail, który dzieli obszar upraw na dwie odrębne strefy: na południe od masywu jest często upalnie, zaś na północ temperatury są bardziej wyrównane. Na proces dojrzewania winogron wpływ ma również niejednolite położenie winnic - od 100 do 600 m n.p.m. na zboczach^[3].

Winifikacja

Podobnie jak w wielu regionach winnych poniżej 45. równoleżnika, także wino gigondas składa się z kilku odmian. Wynika to z regionalnego klimatu, który cechuje się bardzo gorącym, czasem upalnym latem, które sprzyja przejrzeniu winogron. Zjawisko pogłębia jeszcze wiatr mistral. Liczne próby winifikacji w południowej dolinie Rodanu dowiodły, że to zestawienie czynników klimatycznych nie pozwala na uzyskanie z winogron jednej odmiany wina wysokiej jakości i oddającego złożoność terroir. Użycie kilku odmian pozwala na osiągnięcie doskonałej równowagi między kwasowością, alkoholem i garbnikami, co decyduje o klasie wina^[4].

98% winogron jest wykorzystywanych do produkcji win czerwonych (Gigondas rouge). Pozostałe są wykorzystywane do produkcji win różowych (Gigondas rosé). Białych win nie uprawia się już w ogóle. W ramach apelacji można wykorzystywać tylko winogrona z obszaru gminy.

Odmiany winogron

Wino Gigondas jest kupażowane z kilku odmian (cuvée). Dominującą odmianą jest grenache, uzupełniają ją mourvèdre lub syrah. Przepisy stanowią, że w skład wina gigondas rouge (czerwonego) powinny wchodzić odmiany: grenache (do 80%), syrah lub mourvèdre (łącznie przynajmniej 15%) oraz do 10% innych winogron dopuszczonych dla ogólnej apelacji AOC Côtes du Rhône z wyjątkiem carignan. Spośród nich najczęściej spotykany jest cinsault. Niektórzy producenci ograniczają się do trzech głównych odmian. Spotyka się wina, w których udział grenache oscyluje wokół 50%, a reszta przypada na syrah i mourvèdre po 25%^[5].

Wina różowe opierają się na soku z odmiany grenache, uzupełnianym przez odmianę cinsault. Udział mourvèdre nie przekracza 10%^[6].

• 
  Gigondas rouge, millésime 2005.
• 
  Gigondas rouge, Guigal, millésime 2007.
• 
  Gigondas rosé, millésime 2009.

Wymagania jakościowe

Wydajność została ograniczona przepisami do jedynie 35 hl/ha. Wino musi zawierać przynajmniej 12,5% alkoholu, jednak przeważnie moc jest wyższa, w lepszych latach wino zawiera ok. 14,0% alkoholu. Beczki, w których dojrzewa wino, powinny być już wcześniej używane, aby zapobiec zdominowaniu wina przez waniliowy aromat, co jest charakterystyczne dla nowych beczek.

Dojrzewanie

Czerwone wino gigondas z lepszych roczników ma potencjał starzenia powyżej 10 lat, z korzyścią dla jego struktury. Ze względu na wysoką zawartość odmiany grenache, gorsze roczniki nie znoszą dobrze długiego leżakowania w butelce i powinny być pite szybko^[3].

Ze względu na sposób winifikacji i niską zawartość tanin trwałość win różowych określa się na 2-4 lata.

Roczniki

Tabela poniżej określa średnią jakość win w dolinie Rodanu. Oceny roczników: wyjątkowe , wyróżniające się , dobre ***, przeciętne **, słabe *.

Roczniki 2000	2009	2008	2007	2006	2005	2004	2003	2002	2001	2000
Ocena		***	***					***
Roczniki 1990	1999	1998	1997	1996	1995	1994	1993	1992	1991	1990
Ocena	***	***	**	***		**	**	**	***
Roczniki 1980	1989	1988	1987	1986	1985	1984	1983	1982	1981	1980
Ocena				***		**		***
Roczniki 1970	1979	1978	1977	1976	1975	1974	1973	19722	1971	1970
Ocena				**	***		***	**	**
Roczniki 1960	1969	1968	1967	1966	1965	1964	1963	1962	1961	1960
Ocena	**	*			***	***	**	**	***
Roczniki 1950	1959	1958	1957	1956	1955	1954	1953	1952	1951	1950
Ocena						***			**
Roczniki 1940	1949	1948	1947	1946	1945	1944	1943	1942	1941	1940
Ocena						**			**	**
Roczniki 1930	1939	1938	1937	1936	1935	1934	1933	1932	1931	1930
Ocena	*			***	**			**	**	**
Roczniki 1920	1929	1928	1927	1926	1925	1924	1923	1922	1921	1920
Ocena			**		**			**
Źródła : Yves Renouil (red.), Dictionnaire du vin, Éd. Féret et fils, Bordeaux, 1962; Alexis Lichine, Encyclopédie des vins et alcools de tous les pays, red. Robert Laffont-Bouquins, Paris, 1984, Les millésimes de la vallée du Rhône & Les grands millésimes de la vallée du Rhône

Produkcja

W roku 1924 wyprodukowano 4784 hl wina, w 1967 25 887^[7] obecnie jest to około 40 000 hl, co odpowiada ok. 5 milionom butelek.

Charakter

Czerwone gigondas urzeka raczej swoją mocą niż elegancją. Jego charakter jest zbliżony do czerwonego châteauneuf-du-pape. Polecane jest przede wszystkim z aromatycznymi mięsami, np. dziczyzną.

Różowe gigondas dobrze komponuje się z wędlinami i serami, a także kuchnią azjatycką.

Historia

Niewiele jest znalezisk archeologicznych z czasów rzymskich, które świadczyłyby o uprawie wina w epoce imperium rzymskiego. W 1866 w posiadłości Eugène'a Raspail, o którym jeszcze mowa dalej, odkopano podobiznę Bachusa^[8].

Około roku 1120 biskup Vaison, Rostang III nadał parafii w Gigondas lenno, w skład którego wchodziła także winnica nad rzeką Ouvèze słowami:

Petro vero Alberto Gigundatis pro vinea quoe sita est juxta viam publicam est inter (... otam)) episcopalem et fluvium Ovicœ solidis ordo dedit

Louis Anselme Boyer de Sainte-Marthe, Histoire de l’Église cathédrale de Vaison

Dokument o tym świadczący jest najstarszym świadectwem uprawy wina w okolicy Gigondas. Kolejna wzmianka pochodzi z roku 1341, za panowania książąt orańskich. Rajmund V de Baux nadał przywileje mieszkańcom Gigondas w zamian za siedmioletnie prawo korzystania z winnicy^[9]. Dokument z roku 1376 wspomina o uprawie winorośli na parceli zwanej Les Bosquets, a zapiski z roku 1380 stwierdzają, że winnice rozciągały się od kaplicy w Gigondas aż do brzegu rzeki Ouvèze.

Pałac Raspail w Gigondas

Historyk Jean-Joseph Expilly pisał, że okolica Gigondas jest "bogata w wino"^[10], rolnicy odwracali się od uprawy winorośli na korzyść oliwek i morw (na jedwab). Zainteresowanie krzewem winnym odżyło w 1861 roku za sprawą rodu Raspailów, przede wszystkim Eugène'a Raspail, który przejął posiadłość Bosquets, uporządkował 37 ha istniejących winnic, a w następnych latach obsadził kolejne 35 ha. Już trzy lata później wina wyprodukowane przez nich dostarczano przez port w Roquemaure nad Rodanem do Valence i Lyonu, a także dalej - do Saint-Étienne i Paryża. Klęska filoksery dziesięć lat później wstrzymała tylko na krótki czas dalszy rozwój kultury winiarskiej.

W 1956 roku nastała sroga zima, która zniszczyła gaje oliwne. Rolnicy Jean-Louis Alexandre, Albin Gaudin, René Goubert, Jules Marcel, Fernand Pézenas i Jean Souchières zdecydowali się założyć spółdzielnię winiarską, pod nazwą Cave des vignerons de Gigondas. Wina sprzedawano początkowo jako Côtes du Rhône-Villages, do używania której wieś miała prawo. Ambicja winiarzy doprowadziła do tego, że 6 stycznia 1971 INAO, organ regulacyjny we Francji przyznał wytwórcom z Gigondas, jako pierwszej gminie w dolinie Rodanu prawo do używania samodzielnej apelacji, tzw. cru. Odtąd wina wytwarzane na terenie gminy mogą być sprzedawane jako Gigondas AOC.

Przypisy

1. Andrée Girard: Vins de France, S. 443. Éducagri éditions, Dijon, 1999.
2. La climatologie du Vaucluse
3. Niels Lillelund: Rhône-Vinene, S. 151ff. JP/Politikens Forlagshus A/S, Kopenhagen, 2004.
4. Pierre Charnay, op.cit., str. 172.
5. Pierre Charnay, op.cit., str. 175.
6. Pierre Charnay, op.cit., str. 176.
7. Robert Bailly: Histoire du vin en Vaucluse. Domaines viticoles historiques, S. 70f, 114. Imprimerie F. Orta, Avignon, 1972.
8. Eugène Raspail, archéologue, géologue et paléontologue
9. Barthélemy, Inventaire chronologique et analytique des chartes de la Maison des Baux, Marseille, 1882, charte, 1198
10. Jean-Joseph Expilly, Dictionnaire géographique des Gaules et de la France, 1762-1770, 6 vol. Reprint : Éd. de Paris, Desaint et Saillant, ISBN 3-262-00045-0.

Bibliografia

• Pierre Le Roy de Boiseaumarié, Histoire de l'appellation Côtes du Rhône, wyd. Reflets Méditerranées, Avignon, 1978.
• Robert Bailly, Histoire du vin en Vaucluse. Domaines viticoles historiques, wyd. F. Orta, Avignon, 1972.
• Pierre Charnay, Vignobles et vins des Côtes-du-Rhône, wyd. Aubanel, Avignon, 1985.
• Robert W. Mayberry, Wines of the Rhône Valley, a guide to origins, Rowman & Littlefield Publishers, Totawa, New Jersey, USA, 1987.
• Guy Jacquemont et Patrick Galant, Le Grand Livre des Côtes-du-Rhône, wyd. du Chêne, Paris, 1988.
• Vilmin Richard d'Allègre, Gigondas, un grand vin de France, Gannat, 1989.
• Charles Pomerol (red.), Terroirs et vins de France. Itinéraires œnologiques et géologiques, wyd. du BRGM, Orléans, 1990.
• Jean-Pierre Saltarelli, Vallée du Rhône: de l’appellation à la notion de cru, Vins magazine, n° 41, décembre 2001, styczeń-luty 2002.

Zobacz też

• Gigondas (miejscowość)

Linki zewnętrzne

• Gigondas na stronie Inter-Rhône (fr.)
• Region winiarski Gigondas (ang. • fr.)
• Wytwórcy w Gigondas. gigondas-vin.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-04)]. (ang. • fr.)