Geir Haarde
polityk islandzki Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
polityk islandzki Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Geir Hilmar Haarde (wym. [ˈceɪ:r̯ ˈhɪlmar̯ ˈhɔrtɛ/]; ur. 8 kwietnia 1951 w Reykjavíku[1]) – islandzki polityk, długoletni parlamentarzysta, minister w różnych resortach, w latach 2005–2009 przewodniczący Partii Niepodległości, od 2006 do 2009 premier Islandii.
 | |
| Pełne imię i nazwisko |
Geir Hilmar Haarde |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
8 kwietnia 1951 |
| Premier Islandii | |
| Okres |
od 15 czerwca 2006 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Urodził się jako syn Norwega Tomasa Haardego (1901–1962) i jego żony Islandki Anny Steindórsdóttir (1914–2006)[1]. W odróżnieniu od większości Islandczyków nie posługuje się nazwiskiem tworzonym od imienia ojca. Studiował w USA, gdzie w 1973 ukończył ekonomię na Brandeis University w Waltham. Uzyskał następnie magisterium ze stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa (1975) i z ekonomii na University of Minnesota (1977). Pracował jako ekonomista w departamencie międzynarodowym islandzkiego banku centralnego (1977–1983) i doradca polityczny ministra finansów (1983–1997)[2].
Zaangażował się w działalność polityczną w ramach Partii Niepodległości. W 1987 został po raz pierwszy wybrany do Althingu, w parlamencie zasiadał nieprzerwanie do 2009. W 1995 przewodniczył Radzie Nordyckiej. W latach 1998–2005 w rządach Davíða Oddssona i Halldóra Ásgrímssona pełnił funkcję ministra finansów, następnie w gabinecie drugiego z nich objął stanowisko ministra spraw zagranicznych. Od 1999 był wiceprzewodniczącym swojego ugrupowania, w 2005 zastąpił Davíða Oddssona na funkcji przewodniczącego Partii Niepodległości[1][2].
W czerwcu 2006 został desygnowany na stanowisko premiera, kiedy rezygnację złożył Halldór Ásgrímsson. Urząd ten objął 15 czerwca 2006[3]. Kryzys finansowy, który w 2008 spowodował załamanie gospodarki Islandii, był również przyczyną fali protestów przeciwko jego rządowi. 23 stycznia 2009 premier zapowiedział przedterminowe wybory i swoją rezygnację, motywując to chorobą nowotworową[4]. Nie zmieniło to nastrojów w kraju – następnie dnia w kolejnej demonstracji w Reykjavíku uczestniczyło około 6000 osób. 26 stycznia Geir Haarde podał swój rząd do natychmiastowej dymisji[5]. 1 lutego na czele rządu stanęła Jóhanna Sigurðardóttir, a 29 marca na stanowisku przewodniczącego partii zastąpił go Bjarni Benediktsson. Od 2009, po wycofaniu się z bieżącej polityki, zajmował się działalnością konsultingową[2].
We wrześniu 2010 parlament nieznaczną większością głosów przegłosował postawienie byłego premiera przez specjalnym trybunałem Landsdómur w związku z oskarżeniami o doprowadzenie do załamania się systemu finansowego Islandii[6]. W kwietniu 2012 został uznany za winnego jednego z czterech zarzutów (niezwoływania antykryzysowych posiedzeń rządu), oddalenie poważniejszych zarzutów skutkowało także odstąpieniem od wymierzenia kary[7][8].
W 2015 objął stanowisko ambasadora Islandii w Stanach Zjednoczonych[8].
