Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Finis Poloniæ! (z łac. „Koniec Polski!”) – rzekomy okrzyk Tadeusza Kościuszki, który miał on wznieść 10 października 1794 roku po zakończonej klęską bitwie pod Maciejowicami[1].
Według część historyków miał zostać spreparowany przez pruską propagandę[2].
Okrzyk ten Kościuszko miał wydać w momencie, gdy wraz z oddziałem jazdy polskiej próbował uciec z pola bitwy. W pościg za kawalerzystami rzuciła się jazda rosyjska. W pobliżu folwarku Krępa, w trakcie próby sforsowania rzeki, pod Kościuszką padł koń. Nie chcąc wpaść w ręce wroga, naczelnik włożył pistolet w usta z zamiarem popełnienia samobójstwa, jednak ten nie wypalił[2]. Kozacy dopadli Polaków przy rzece i dokonali masakry. Kościuszko skłuty pikami, leżąc na ziemi, został cięty w głowę pałaszem przez korneta charkowskiego pułku jazdy Łysenkę. Wtedy właśnie naczelnik miał w obliczu klęski i utraty życia wykrzyknąć łacińską sentencję „Finis Poloniæ!” („Koniec Polski!”)[3]. Kozacy obrabowali rannych, zostawiając ich na polu bitwy, gdzie parę godzin później Rosjanie znaleźli na pobojowisku Kościuszkę i opatrzyli go. Pomimo tego, że nie dawali mu większych szans na przeżycie, naczelnik przeżył.
Kościuszko wbrew swojej naturze, tak nieskłonnej do głośnych monologów, wydał ten okrzyk łaciński, jeszczeby niedorzeczność nie była mniejsza, bo ci, którzy go słyszeć mogli, to jest ścigający go kozacy, ani zrozumieć, ani powtórzyć by tego okrzyku nie potrafili.
Ani źródła rosyjskie, ani polskie dotyczące przebiegu bitwy maciejowickiej nie wspominały o łacińskim okrzyku Kościuszki. O okrzyku tym szeroko rozpisywała się natomiast wkrótce po bitwie urzędowa pruska prasa: „Südpreussische Zeitung”[5], „Berlinische Nachrichten von Staats und gelehrten Sachen”[6] oraz wrocławski periodyk „Schlesische Privilegierte Zeitung”[7]. Według Hanny Widackiej tę historię spreparować miała pruska propaganda, czyniąc ją hasłem antypolskiej polityki w Księstwie Poznańskim w XIX wieku[2].
Mimo że później Tadeusz Kościuszko stanowczo zaprzeczał temu, jakoby miał wykrzyczeć łacińską sentencję tej treści (m.in. w liście z 12 listopada 1803 do francuskiego dyplomaty Louisa Philippe de Ségura), pruska wersja wydarzeń została szeroko rozpowszechniona i wielu Polaków żyjących pod zaborami dało jej wiarę.
Wielu malarzy przedstawiało scenę wzięcia Kościuszki do niewoli przez Rosjan, tytułując swoje prace „Finis Poloniae”:
Inne
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
