Dywizja Małopolska

Dywizja Małopolska – związek taktyczny wojsk polskich okresu I Rzeczypospolitej.

Dywizja Małopolska

Historia
Państwo	I Rzeczpospolita
Sformowanie	1776
Dowódcy
Pierwszy	gen. Alojzy Brühl
Organizacja
Dyslokacja	Warszawa, Kraków, Lublin
Rodzaj wojsk	wojska lądowe

Piechurzy pułku Wodzickiego

Dywizja zorganizowana została w 1776 roku uchwałą sejmu delegacyjnego. Sejm określił jej dyslokację na garnizony: Warszawę, Kraków i Lublin. Nakazał też osłaniać granice sąsiedzkie^[1].

Dowództwo dywizji

Dowódcą dywizji był generał lejtnant, któremu mieli podlegać dwaj generałowie majorowie. Jeden dowodził kawalerią, drugi piechotą. Zasadę tę wprowadzono w życie dopiero w 1789 roku. Do tej pory w etatach sztabu generalnego wymieniano po jednym generale majorze na dywizję^[2].

Dowódcy dywizji:

• gen. Alojzy Brühl
• gen. Ludwik Wirtemberski

Pomocnicy:

• gen. mjr Kokcej – od 1776
• gen. mjr Byszewski – od 1789
• gen. mjr Czapski – od 1789

Struktura organizacyjna

Dywizja składała się kawalerii, piechoty i artylerii. Nie posiadała własnego sztabu, który mógłby kierować działaniami. Była bardziej związkiem terytorialnym, niż taktyczno-operacyjnym^[2].

piechota w 1785^[3]

• 2 regiment Wodzickiego – Kraków
• 8 regiment Czapskiego – Kielce, Lublin
• regiment Buławy Wielkiej Koronnej - Łączna
• 5 regiment fizylierów – Białystok

Struktura w 1792^[4]:

• 4 bataliony piechoty (dwa z 2 regimentu, po jednym z regimentów 3 i 5 — razem 3217 żołnierzy), z których odkomenderowano do Włodawy, Józefowa i Międzyborza ok. 2400 ludzi — pozostawiając w głębi kraju rezerwy w sile 1217 żołnierzy.

W 1790 roku w skład dywizji weszła 1 Brygada Artylerii^[5].

m.p. w marcu 1792^[5]:

• Brygada Hadziewicza – Sandomierz
• Brygada Potockiego – cztery chorągwie na Mazowszu i osiem na Wołyniu
• 1 Brygada Artylerii – Warszawa; Kielce; Kraków (w 1790)

m.p. jazdy na 9 czerwca 1792^[6]:

• Brygada Hadziewicza – Łuck
• Brygada Potockiego – Brześć
• pułk ks. Wirtemberga – Słonim

Przypisy

1. Juszczyński i Krwawicz 1957 ↓, s. 57.
2. Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 2.
3. Górski 1893 ↓, s. 139.
4. Wimmer 1978 ↓, s. 354.
5. Górski 1902 ↓, s. 193.
6. Górski 1894 ↓, s. 222.

Bibliografia

• Konstanty Górski: Historya piechoty polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1893.
• Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1894.
• Konstanty Górski: Historya artyleryi polskiej. Warszawa: 1902.
• Antoni Juszczyński, Marian Krwawicz: Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej. Polska sztuka wojenna w latach 1764-1793. Zeszyt dziewiąty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1957.
• Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.