Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce – zgodnie z ustawą z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym na terenach zamieszkanych przez mniejszości narodowe, etniczne lub posługujące się językiem regionalnym, istnieje możliwość wprowadzenia nazewnictwa geograficznego w językach mniejszości.
Nazwy takie można wprowadzić wyłącznie w językach mniejszości uznanych ww. ustawą (mniejszości narodowe: białoruska, czeska, litewska, niemiecka, ormiańska, rosyjska, słowacka, ukraińska i żydowska; mniejszości etniczne: karaimska, łemkowska, romska i tatarska) oraz w języku regionalnym (kaszubskim).
Dodatkowe nazwy w językach mniejszości można wprowadzać dla obiektów fizjograficznych, miejscowości i ich części oraz dla ulic i placów. Nazwy miejscowości niezamieszkanych, obiektów fizjograficznych oraz ulic, placów itp. w językach mniejszości mogą być ustalone tylko w gminach, w których mniejszość, w której języku ma być ustanowiona nazwa, stanowi co najmniej 20% mieszkańców. W przypadku miejscowości zamieszkanych, nazwy mniejszościowe mogą być ustalane również dla gmin niespełniających wymogu ilościowego liczby zamieszkującej jej mniejszości. Dla takich miejscowości można wprowadzić nazwę dodatkową o ile w wyniku konsultacji, których zasady i tryb przeprowadzenia określa rada gminy, za taką nazwą opowie się ponad 50% mieszkańców[1].
Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych w językach mniejszości mogą być wprowadzone na terenie całej gminy lub jej części. Nazwy te nie mogą być stosowane samodzielnie i muszą zawsze wystąpić po oficjalnej nazwie w języku polskim. Nazwy w językach mniejszości nie mogą nawiązywać do nazw z okresu 1933–1945 nadanych przez władze Trzeciej Rzeszy Niemieckiej lub Związku Radzieckiego. Ograniczenie to ma na celu niedopuszczenie do przywracania nazw nadanych w okresie II wojny światowej przez okupacyjne władze niemieckie i radzieckie, oraz na niedopuszczeniu przywracania nazw nadanych przez władze Niemiec po roku 1933, kiedy to na masową skalę germanizowano nazwy geograficzne pochodzenia nieniemieckiego, np. wtedy zamieniono nazwę pochodzenia słowiańskiego Goradze (obecna polska nazwa to Górażdże) na Waldenstein oraz Sczedrzik (obecnie Szczedrzyk) na Hitlersee[2].
Dodatkowe nazwy mogą być używane jedynie na obszarze gmin wpisanych do Rejestru gmin, na których obszarze używane są nazwy w języku mniejszości prowadzonego przez ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych (obecnie jest to minister spraw wewnętrznych i administracji). Wpisu do tego rejestru minister dokonuje na wniosek rady gminy po zasięgnięciu opinii, odnośnie do każdej z proponowanych nazw, Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. Najwyższa Izba Kontroli w 2021 ujawniła nieprawidłowości w prowadzeniu urzędowych rejestrów dotyczących gmin, w których używany jest język pomocniczy, i gmin, na obszarze których używane są nazwy w języku mniejszości. NIK ujawniła w szczególności bezczynność i brak działań pracowników Departamentu Mniejszości w przypadku trzech spraw, wszczętych w latach 2016–2018, dotyczących wpisu do rejestru gmin. Mimo, iż Departament Mniejszości uzyskał pozytywne opinie Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, spraw tych nie rozstrzygano bez zbędnej zwłoki. W dwóch przypadkach NIK stwierdził bezczynność urzędniczą, która w momencie kontroli trwała już od ponad czterech lat. Stwierdzono również, że wniosek gminy Rudnik przez ponad trzy i pół roku w ogóle nie został przez urzędników przesłany do zaopiniowania przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. W przypadku gminy Władysławowo urzędnicy MSWiA dokonali wpisu do Rejestru Gmin dopiero po upływie 531 dni od dnia wpływu do MSWiA pierwszego wniosku w tej sprawie[3].