Dwór Gorayskich w Szebniach

Dwór Gorayskich w Szebniach – zabytkowy dwór wybudowany w XIX w., wraz z parkiem, znajdujący się w miejscowości Szebnie koło Jasła.

Dwór Gorayskich w Szebniach

nr rej. A-350/96 z 21.03.1996[1]
Widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Szebnie
Typ budynku	dwór
Ukończenie budowy	pierwsza połowa XIX w.
Pierwszy właściciel	Aleksander Gorayski
Kolejni właściciele	Rodzina Gorayskich do 1939
Położenie na mapie gminy wiejskiej Jasło Szebnie, dwór Gorayskich
Położenie na mapie Polski Szebnie, dwór Gorayskich
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Szebnie, dwór Gorayskich
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Szebnie, dwór Gorayskich
49°45′41,9″N 21°35′40,4″E

Opis

W 1789 Aleksander Gorayski szambelan króla Stanisława Augusta Poniatowskiego ożenił się z Teofilą Bukowską właścicielką dóbr w Szebniach i odtąd aż do 1939 rodzina Gorajskich była w ich posiadaniu^[2]. Po Aleksandrze dobra odziedziczył jego syn Ludwik, a następnie wnuk Aleksander, po którego śmierci majątek przejął jego bratanek Jan Korczak Gorayski. W roku 1890 właścicielem dóbr ziemskich w Szebniach był Kazimierz Gorayski, natomiast w 1899 prawnuk pierwszego Aleksandra Jan Gorayski (1871-1929), za którego własności nastąpiła przebudowa budynku dworu do obecnej postaci. Po nim dwór wraz z majątkiem odziedziczył jego syn Adam (1905-1980), który w 1939 opuścił Polskę. W trakcie II wojny światowej we dworze mieszkali oficerowie niemieccy oraz personel weterynaryjny^[3][4]. Po wojnie w latach 1962–2001 w kompleksie dworskim znajdował się Państwowy Dom Dziecka^[2]. W 2006 o zwrot upominali się spadkobiercy pierwotnych właścicieli ale sąd przyznał własność Starostwu Powiatowemu w Jaśle.

• 
  Elewacja frontowa
• 
  Elewacja tylna
• 
  Park

Dwór wzniesiony został w pierwszej połowie XIX w. dla rodziny Gorayskich. W 1899 został powiększony według projektu krakowskiego architekta Tadeusza Stryjeńskiego. To eklektyczny, murowany budynek, założony na planie prostokąta o urozmaiconej bryle^[5]. W większej części parterowy, nakryty niskimi dachami, z głównym wejściem w parterowym aneksie po stronie zachodniej, flankowanym przyściennym półkolumnami i zwieńczonym falistym naczółkiem^[3]. Przy okazji przebudowy w 1899 założony został zapewne park krajobrazowy^[4].

W Szebniach na cmentarzu obok kościołów zachowała się neogotycka kaplica grobowa Gorayskich z 1895^[6].

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2023-12-07].
2. Zdzisław Świstak i inni: Na śladach dworów i dworków Jasielszczyzny. Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, Jasło 2005, s. 227, 235. ISBN 83-86744-58-8. OCLC 749753089.
3. Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012, s. 441. ISBN 978-83-7510-597-1.
4. Dwór w Szebniach. wuozprzemysl.pl. [dostęp 2023-12-17].
5. Jacek Żabicki: Leksykon zabytków architektury Lubelszczyzny i Podkarpacia. Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2013, s. 371. ISBN 978-83-213-4787-5.
6. Sylwester Polakowski: Pozostałości założeń dworskich województwa podkarpackiego. Wydawnictwo Lygian, Krosno 2012, s. 145, 146. ISBN 978-83-935995-0-9. OCLC 832725955.