Czechosłowacka Nowa Fala

Czechosłowacka Nowa Fala (cz. československá nová vlna) – formacja artystyczna złożona z czechosłowackich reżyserów i scenarzystów filmowych, których debiuty przypadły na lata 60. XX wieku. Do najbardziej znanych osób zaliczających się do tej grupy należą między innymi Miloš Forman, Věra Chytilová, Ivan Passer, Jaroslav Papoušek, Pavel Juráček, Jiří Menzel, Jan Němec, Jaromil Jireš, Evald Schorm, Vojtěch Jasný. Za pierwsze dzieło czechosłowackiej Nowej Fali uchodzi film Słonko w sieci słowackiego reżysera Štefana Uhera z roku 1962^[1]. Charakterystyczne dla filmów z okresu Nowej Fali były długie, często improwizowane dialogi, czarny humor oraz zatrudnianie naturszczyków^[2].

Początek czechosłowackiej Nowej Fali przypadł na okres, kiedy wyłonili się pierwsi studenci w praskiej szkole filmowej FAMU, Inspiracją dla nich była przede wszystkim francuska Nowa Fala, mieli też oni w dekadzie lat 60. większe możliwości ekspresji twórczej aniżeli filmowcy w poprzednim dziesięcioleciu^[3]. W ciągu paru lat debiutowało kilka wyraźnych i bardzo ważnych osobistości w świecie czechosłowackiej kinematografii^[1]. Za koniec czechosłowackiej Nowej Fali przyjmuje się brutalne stłumienie Praskiej Wiosny przez wojska Układu Warszawskiego w 1968 roku oraz następujący potem okres „normalizacji”, w wyniku którego zaostrzono cenzurę i aż do 1989 roku zabroniono wyświetlać późne filmy nurtu (np. Skowronki na uwięzi Menzla)^[4].

Więcej informacji Rok, Tytuł ...

Filmy czechosłowackiej Nowej Fali nagrodzone na festiwalach międzynarodowych bądź uhonorowane przez zagranicznych krytyków^[a]
Rok	Tytuł	Reżyser	Nagrody
1963	O czymś innym	Věra Chytilová	Grand Prix (MFF w Mannheim)^[5]
1963	Gdy przychodzi kot	Vojtech Jasný	Nagroda Specjalna (MFF w Cannes)^[6]
1964	Czarny Piotruś	Miloš Forman	Grand Prix (MFF w Locarno)^[7]
1964	Odwaga na co dzień	Evald Schorm	Grand Prix (MFF w Locarno)^[8]
1964	Diamenty nocy	Jan Němec	Grand Prix (MFF w Mannheim)^[9]
1964	Lemoniadowy Joe	Oldrich Lipský	Srebrna Muszla (MFF w San Sebastián)^[10]
1965	Miłość blondynki	Miloš Forman	Nominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego^[11]
1965	Intymne oświetlenie	Ivan Passer	Nagroda Specjalna (National Society of Film Critics)^[12]
1965	Sklep przy głównej ulicy	Ján Kadár Elmar Klos	Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego^[13]
1965	Ja, Julinka i koniec wojny	Karel Kachyňa	Nagroda FIPRESCI (MFF w Mar del Plata)^[14]
1966	Każdy młody mężczyzna	Pavel Jurácek	Nagroda FIPRESCI (MFF w Karlowych Warach)^[15]
1967	Małgorzata, córka Łazarza	František Vláčil	Specjalne wyróżnienie (MFF w Mar del Plata)^[16]
1967	Pali się, moja panno	Miloš Forman	Nominacja do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego^[17]
1967	Stokrotki	Věra Chytilová	Najlepszy film („Cahiers du cinéma”)^[18]
1968	Pociągi pod specjalnym nadzorem	Jiři Menzel	Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, Grand Prix (MFF w Mannheim)^[19]
1969	Uroczystość żałobna	Zdenek Sirový	Nagroda Specjalna Jury (MFF w Montrealu, 1990)^[20]
1969	Żart	Jaromil Jireš	Nagroda OCIC (MFF w San Sebastián)^[21]
1969	Wszyscy dobrzy rodacy	Vojtěch Jasný	Nagroda za reżyserię (MFF w Cannes)^[22]
1970	Skowronki na uwięzi	Jiři Menzel	Złoty Niedźwiedź, nagroda FIPRESCI (MFF w Berlinie, 1990)^[23]

Zamknij

[a]
W zestawieniu uwzględniono filmy nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego; nagrodzone na akredytowanych międzynarodowych festiwalach filmowych (MFF), z włączeniem MFF w Mannheim; bądź wyróżnione przez krytyków z amerykańskiego National Society of Film Critics oraz francuskiego czasopisma „Cahiers du cinéma”.

[1]
Panorama českého filmu, PetrP. Biliḱ, LubošL. Ptáček, wyd. Vyd. 1, Olomouc: Rubico, 2000, ISBN 80-85839-54-7, OCLC 48383761.
[2]
Sowińska 2015 ↓, s. 386.
[3]
Sowińska 2015 ↓, s. 384–385.
[4]
Sowińska 2015 ↓, s. 415.
[5]
MartinM. Srajer MartinM., Something Different – Revue [online], Filmový přehled, 4 czerwca 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[6]
AŽ PŘIJDE KOCOUR [online], Festival de Cannes 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[7]
AdamA. Bingham AdamA., Making (New) Waves: Milos Forman’s Black Peter – Senses of Cinema [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[8]
MartinM. Srajer MartinM., Courage for Every Day – Revue [online], Filmový přehled, 2 listopada 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[9]
Monish K.M.K. Das Monish K.M.K., Diamonds Of The Night [online], Upperstall.com, 5 lipca 2020 [dostęp 2021-11-16].
[10]
MIFF Archive [online], MIFF 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[11]
EmanuelLevy, Loves of a Blonde (1965): Milos Forman’s Charming, Oscar-Nominated Czech Satire | Emanuel Levy [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[12]
A.H.A.H. Weiler A.H.A.H., National Film Critics Crown ‘Z,’ Jon Voight, Miss Redgrave, „The New York Times”, 6 stycznia 1970, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[13]
PetitP. Press PetitP., 50 years ago Shop on Main Street got only Slovak Oscar [online], spectator.sme.sk, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[14]
Long Live the Republic (At zije republika) | BAMPFA [online], bampfa.org [dostęp 2021-11-16].
[15]
Festival Awards – 1966 [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[16]
Restaurovaná Marketa Lazarová vyšla na DVD | Kultura [online], Lidovky.cz, 8 grudnia 2011 [dostęp 2021-11-16] (cz.).
[17]
KafkadeskK. Prague KafkadeskK., Czech and Slovak Oscar wins and nominations throughout the years – Kafkadesk [online], kafkadesk.org, 23 lutego 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[18]
J. HOBERMAN ON VERA CHYTILOVÁ’S SEDMIKRÁSKY (DAISIES) [online], www.artforum.com [dostęp 2021-11-16] (ang.).
[19]
CER | Czech Film: Menzel and Hrabal’s Oscar-winning work [online], www.pecina.cz [dostęp 2021-11-16].
[20]
Funeral Ceremonies (1969) – Filmový přehled. [dostęp 2021-11-16].
[21]
CinEast 2018 – Festival du Film d’Europe Centrale et Orientale – Luxembourg [online], www.cineast.lu [dostęp 2021-11-16] (cz.).
[22]
Nie żyje Vojtěch Jasný. Reżyser miał 93 lata [online], Onet Kultura, 16 listopada 2019 [dostęp 2021-11-16] (pol.).
[23]
Jiří Menzel. Retrospektywa twórczości [online], www.iluzjon.fn.org.pl [dostęp 2021-11-16].

IwonaI. Sowińska IwonaI., Kino Czechosłowacji: cud i po cudzie, [w:] TadeuszT. Lubelski, IwonaI. Sowińska, RafałR. Syska (red.), Kino epoki nowofalowej, Kraków: Universitas, 2015, s. 381–440.

[5] [a]
W zestawieniu uwzględniono filmy nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego; nagrodzone na akredytowanych międzynarodowych festiwalach filmowych (MFF), z włączeniem MFF w Mannheim; bądź wyróżnione przez krytyków z amerykańskiego National Society of Film Critics oraz francuskiego czasopisma „Cahiers du cinéma”.

[autonazwa1-1] [1]
Panorama českého filmu, PetrP. Biliḱ, LubošL. Ptáček, wyd. Vyd. 1, Olomouc: Rubico, 2000, ISBN 80-85839-54-7, OCLC 48383761.

[CITEREFSowińska2015386-2] [2]
Sowińska 2015 ↓, s. 386.

[CITEREFSowińska2015384–385-3] [3]
Sowińska 2015 ↓, s. 384–385.

[CITEREFSowińska2015415-4] [4]
Sowińska 2015 ↓, s. 415.

[6] [5]
MartinM. Srajer MartinM., Something Different – Revue [online], Filmový přehled, 4 czerwca 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[7] [6]
AŽ PŘIJDE KOCOUR [online], Festival de Cannes 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[8] [7]
AdamA. Bingham AdamA., Making (New) Waves: Milos Forman’s Black Peter – Senses of Cinema [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[9] [8]
MartinM. Srajer MartinM., Courage for Every Day – Revue [online], Filmový přehled, 2 listopada 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[10] [9]
Monish K.M.K. Das Monish K.M.K., Diamonds Of The Night [online], Upperstall.com, 5 lipca 2020 [dostęp 2021-11-16].

[11] [10]
MIFF Archive [online], MIFF 2021 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[12] [11]
EmanuelLevy, Loves of a Blonde (1965): Milos Forman’s Charming, Oscar-Nominated Czech Satire | Emanuel Levy [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[13] [12]
A.H.A.H. Weiler A.H.A.H., National Film Critics Crown ‘Z,’ Jon Voight, Miss Redgrave, „The New York Times”, 6 stycznia 1970, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[14] [13]
PetitP. Press PetitP., 50 years ago Shop on Main Street got only Slovak Oscar [online], spectator.sme.sk, 24 kwietnia 2016 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[15] [14]
Long Live the Republic (At zije republika) | BAMPFA [online], bampfa.org [dostęp 2021-11-16].

[16] [15]
Festival Awards – 1966 [online] [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[17] [16]
Restaurovaná Marketa Lazarová vyšla na DVD | Kultura [online], Lidovky.cz, 8 grudnia 2011 [dostęp 2021-11-16] (cz.).

[18] [17]
KafkadeskK. Prague KafkadeskK., Czech and Slovak Oscar wins and nominations throughout the years – Kafkadesk [online], kafkadesk.org, 23 lutego 2020 [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[19] [18]
J. HOBERMAN ON VERA CHYTILOVÁ’S SEDMIKRÁSKY (DAISIES) [online], www.artforum.com [dostęp 2021-11-16] (ang.).

[20] [19]
CER | Czech Film: Menzel and Hrabal’s Oscar-winning work [online], www.pecina.cz [dostęp 2021-11-16].

[21] [20]
Funeral Ceremonies (1969) – Filmový přehled. [dostęp 2021-11-16].

[22] [21]
CinEast 2018 – Festival du Film d’Europe Centrale et Orientale – Luxembourg [online], www.cineast.lu [dostęp 2021-11-16] (cz.).

[23] [22]
Nie żyje Vojtěch Jasný. Reżyser miał 93 lata [online], Onet Kultura, 16 listopada 2019 [dostęp 2021-11-16] (pol.).

[24] [23]
Jiří Menzel. Retrospektywa twórczości [online], www.iluzjon.fn.org.pl [dostęp 2021-11-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Czechosłowacka Nowa Fala

Wikiwand in your browser!

Czechosłowacka Nowa Fala

Wikiwand in your browser!

Wybrane filmy

Galeria

Uwagi

Przypisy

Bibliografia