Cyjon

Cyjon^[9] (Cuon) – rodzaj drapieżnych ssaków z rodziny psowatych (Canidae).

Cyjon

Cuon
Hodgson, 1838[1]
Przedstawiciel rodzaju – cyjon rudy (C. alpinus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Canoidea
Rodzina	psowate
Rodzaj	cyjon
Typ nomenklatoryczny
Canis primaevus Hodgson, 1838 (= Canis alpinus Pallas, 1811)
Synonimy
Chrysaeus C.H. Smith, 1839[2] Cyon[a]: Agassiz, 1842[3] Primoevus Hodgson, 1842[4] Primaevus[b]: J.E. Gray, 1843[5] Anurocyon Heude, 1888[6] Crassicuon Kretzoi, 1941[7] Semicuon Kretzoi, 1941[8]
Gatunki
3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje jeden gatunek występujący w Azji^[10][11][12].

Morfologia

Długość ciała 88–135,5 cm, długość ogona 32–50 cm; masa ciała samic 10–13 kg, samców 15–20 kg (dotyczy gatunku występującego współcześnie)^[11][13].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1838 roku etnolog i przyrodnik Brian Houghton Hodgson w artykule poświęconym nepalskim ssakom opublikowanym na łamach Annals of natural history^[1]. Na gatunek typowy Hodgson wyznaczył (oryginalne oznaczenie) cyjona rudego (C. alpinus).

Etymologia

• Cuon (Cyon): gr. κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’^[14].
• Chrysaeus: gr. χρυσεος khruseos ‘złoty’, od χρυσος khrusos ‘złoto’^[15]. Gatunek typowy: Smith wymienił kilka gatunków – Canis dukhunensis Sykes, 1831 (= Canis alpinus Pallas, 1811), Canis javanicus Desmarest, 1821 (= Canis alpinus Pallas, 1811), Canis primaevus Hodgson, 1833 (= Canis alpinus Pallas, 1811), Canis familiaris var. sumatrensis^[c] Hardwicke, 1821, Chryseus scylax C.H. Smith, 1839 (= Canis alpinus Pallas, 1811), Chryseus ceylonicus C.H. Smith, 1839 (= Canis ceilonicus G. Shaw, 1800 (nomen dubium), Chryseus pahariah C.H. Smith, 1839 (= Canis familiaris Linnaeus, 1758) i Chrysæus australiæ C.H. Smith, 1839 (= Canis familiaris Linnaeus, 1758) – nie wskazując gatunku typowego; typ nomenklatoryczny (późniejsze oznaczenie) – Canis dukhunensis Sykes, 1831 (= Canis alpinus Pallas, 1811)^[16].
• Primoevus (Primaevus): łac. primoevus „młody, młodociany”^[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Primoevus buansu Lesson, 1842 (= Canis alpinus Pallas, 1811).
• Anurocyon: gr. negatywny przedrostek αν an; ουρα oura ‘ogon’; κυων kuōn, κυνος kunos ‘pies’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Anurocyon clamitans Heude, 1892 (= Canis alpinus Pallas, 1811).
• Crassicuon: łac. crassus ‘gruby’^[19]; rodzaj Cuon Hodgson, 1838. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cyon antiquus Matthew & Granger, 1923 (= Canis alpinus Pallas, 1811).
• Semicuon: łac. semi- ‘pół-’, od semis, semissis ‘połowa’, od as, assis ‘cały’^[20]; rodzaj Cuon Hodgson, 1838. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cuon europaeus Bourguignat, 1868 (= Canis alpinus Pallas, 1811)

Podział systematyczny

Takson siostrzany w stosunku do Lycaon^[21]. Do rodzaju należy jeden współcześnie żyjący gatunek^{[22][13][10][9]}:

• Cuon alpinus (Pallas, 1811) – cyjon rudy

Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu Azji:

• Cuon nischneudensis (Czersky, 1879)^[23]
• Cuon simplicidens Yang Zhongjian & Liu Dongsheng, 1951^[24].

Uwagi

1. Niepoprawna późniejsza pisownia Cuon Hodgson, 1838.
2. Niepoprawna późniejsza pisownia Primoevus Hodgson, 1842.
3. Podgatunek C. alpinus.

Przypisy

1. B.H. Hodgson. Classified catalogue of Nepalese Mammalia. „Annals of natural history”. 1, s. 152, 1838. (ang.).
2. C.E.H. Smith: Dogs. Edinburg: W.H. Lizars, 1839, s. 186. (ang.).
3. Index Universalis. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 108. (łac.).
4. R.-P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: Mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 39. (fr.).
5. J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. Londyn: The Trustees, 1843, s. xx. (ang.).
6. P.M. Heude. Études sur les suilliens. Chapitre II. „Mémoires concernant l’histoire naturelle de l’Empire chinois”. 2 (2), s. 102 (przypis), 1898. (fr.).
7. Kretzoi 1941 ↓, s. 118.
8. Kretzoi 1941 ↓, s. 119.
9. W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 149. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
10. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 432. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
11. C. Sillero-Zubiri: Family Canidae (Dogs). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 423. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
12. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cuon. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-18]. (ang.).
13. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 668. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
14. Palmer 1904 ↓, s. 206.
15. Palmer 1904 ↓, s. 188.
16. R.I. Pocock. The Asiatic wild dog or dhole (Cuon javanicus). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1936, s. 33, 1936. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1936.tb02278.x. (ang.).
17. Palmer 1904 ↓, s. 562.
18. Palmer 1904 ↓, s. 110.
19. Jaeger 1959 ↓, s. 69.
20. Jaeger 1959 ↓, s. 235.
21. R.H. Tedford, X. Wang & B.E. Taylor. Phylogeny of the Caninae (Carnivora: Canidae): The living taxa. „American Museum Novitates”. 3146, s. 1-37, 1995. (ang.).
22. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-16]. (ang.).
23. И.Д. Черский. Описание некоторых ископаемых остатков млекопитающих животных, вырытых в Нижнеудинской пещере. „Известия Восточно-Сибирского отдела Императорского Русского географического общества”. 10 (1/2), s. 8, 1879. (ros. • niem.).
24. Z.-j. Yang & P.T. Liu. On the mammalian fauna at Koloshan near Chungking, Szechuan. „Bulletin of the Geological Society of China”. 30 (1), s. 65, 1951. DOI: 10.1111/j.1755-6724.1950.mp30001006.x. (ang.).

Bibliografia

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
• M. Kretzoi. Weitere Beiträge zur Kenntnis der Fauna von Gombaszög. „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. 34, s. 105–139, 1941. (niem.).
• E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

Identyfikatory zewnętrzne (takson monotypowy):

• EoL: 19888
• GBIF: 2434316
• identyfikator iNaturalist: 42100
• ITIS: 183830
• NCBI: 68729
• identyfikator taksonu Fossilworks: 41204
• CoL: 62PZT