Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Laseczka jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum) – należąca do rodzaju Clostridium beztlenowa Gram-dodatnia bakteria w kształcie laseczki, wytwarzająca przetrwalniki[1]. Została odkryta w 1895 roku przez Emile'a van Ermengema, który wyizolował ją z domowej roboty solonej szynki, będącej przyczyną zatrucia 34 osób, oraz śledziony zmarłego człowieka[2][3].
 Wybarwione laseczki jadu kiełbasianego (na biegunach niektórych komórek widać endospory) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Typ | |
| Klasa |
Clostridia |
| Rząd |
Clostridiales |
| Rodzina |
Clostridiaceae |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
laseczka jadu kiełbasianego |
| Nazwa systematyczna | |
| Clostridium botulinum van Ermengem, 1896 | |
W Księdze Rekordów Guinnessa jest zaklasyfikowana jako najbardziej śmiercionośny organizm, bowiem wytwarza najsilniejszą egzotoksynę, której 450 g teoretycznie mogłoby zlikwidować całą ludzkość[4].
Zarodniki C. botulinum powszechnie występują w glebie, osadach i przewodzie pokarmowym zwierząt[2]. Ich obecność stwierdzono na terenie obu Ameryk, Europy i Azji. W zależności od występujących pomiędzy szczepami różnic fizjologicznych i molekularnych bakterie C. botulinum zalicza się do czterech grup[5]:
Przynależność do określonej grupy determinuje ich optymalne warunki wzrostu (mezofile lub psychrofile), a wytwarzane endospory charakteryzują się odmienną odpornością na wysoką temperaturę (od wysokiej do średniej)[1][5][6].
C. botulinum do wzrostu na pożywce wymaga ścisłych warunków beztlenowych. Wszystkie pożywki hodowlane muszą być odtlenione przez ogrzewanie we wrzącej wodzie lub znajdować się w beztlenowej mieszaninie gazów. Również dodatek środków redukujących (np. kwasu tioglikolowego) do pożywek umożliwia beztlenową hodowlę bakterii. Dodatkowo całe szkło laboratoryjne, plastikowe pojemniki, tuby oraz końcówki do pipet wykorzystywane podczas pracy z kulturami C. botulinum powinny zostać pozbawione tlenu[7].
| Grupa I | Grupa II | Grupa III | Grupa IV | |
|---|---|---|---|---|
| Optymalna temperatura wzrostu (w °C) | 37 | 25 | 40 | 37 |
| Minimalna temperatura wzrostu (w °C) | 10-12 | 2,5-3,0 | 15 | bd. |
| Minimalne pH wzrostu | 4,6 | 5,0 | 5,1 | bd |
| Stężenie NaCl powodujące zahamowanie wzrostu bakterii (w %) | 10 | 5 | bd. | 6,5 |
Jedynie szczepy zaliczane do grupy I i II produkują toksyny, które u człowieka są zdolne wywołać objawy chorobowe. Szczepy bakterii zaliczane do grupy III powodują choroby u ptaków i innych zwierząt. Dotychczas nie stwierdzono przypadków choroby wywołanej przez szczepy bakterii zaliczanych do grupy IV, lecz wiadomo, że mogą być toksyczne dla zwierząt[1][6].
Wszystkie szczepy C. botulinum produkują egzotoksynę (która jest jednak uwalniana dopiero po autolizie bakterii[8]) zwaną jadem kiełbasianym lub neurotoksyną botulinową[5].
Znane jest 8 serotypów toksyny: A (w tym 5 subtypów), B (w tym 5 subtypów), C, D, E (w tym 6 subtypów), F, G i H[9], lecz jedynie 7 z nich (oprócz serotypu G) powoduje objawy chorobowe. Geny kodujące poszczególne toksyny zlokalizowane są w genomie bakterii, plazmidzie lub w bakteriofagu[1][3].
| Grupa I | Grupa II | Grupa III | Grupa IV |
|---|---|---|---|
| genom bakterii/plazmid | genom bakterii/plazmid | bakteriofag | plazmid |
Botulina jest ciepłochwiejna, ulega degradacji po gotowaniu przez 20 minut[8]. Objawy kliniczne zatrucia botuliną nazywa się botulizmem.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
