Celtowie na ziemiach czeskich
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Celtowie na ziemiach czeskich – Celtowie są najstarszym historycznie udokumentowanym ludem na obszarze Czech i Moraw. Zachodnie i południowe Czechy sąsiadowały z kolebką Celtów, która znajdowała się na obszarze rozciągającym się od Szampanii przez Bawarię do północno-zachodniej Austrii[1].
Z wczesnej doby celtyckiej (VI-V w. p.n.e.) pochodzi prawie pięćdziesiąt grodzisk w południowych i środkowych Czechach, które zanikły w IV w. p.n.e. w związku z przemianami społecznymi[2].
Od przełomu V i IV w. p.n.e. w kilku falach przybywały do środkowej Europy nowe plemiona celtyckie z Europy zachodniej. Ich wcześniejsze siedziby leżały we wschodniej Francji, południowo-zachodnich Niemczech i przyległej części Szwajcarii. W IV w. p.n.e. przybyli z zachodu Celtowie zajęli najbardziej płodne ziemie czeskie.
Celtowie na ziemiach czeskich mieszkali początkowo w domostwach i chatach rozproszonych wśród ziem użytkowanych rolniczo. Budowali warowne grodziska, ale służyły one jako refugia w czasach wojen i niepokojów. Osiedla typu miejskiego – oppida, zaczęto budować z kilku powodów – rosnący majątek ruchomy poszczególnych rodzin potrzebował lepszej ochrony, pragnienie lepszej integracji w celu organizacji handlu dalekosiężnego potrzebowała większej centralizacji, w tym czasie nasiliły się też najazdy Germanów z północy oraz nacisk Rzymu z południa.
Z wykopalisk archeologicznych wynika, że Celtowie żyli w rodzinnych klanach, żyjących osobno, czasem w znacznym oddaleniu, w otwartych budynkach. Później niektóre z nich, zwłaszcza te zajmujące się rzemiosłem, przeniosły się do osiedli typu miejskiego, ale dalej żyły w osobnych budynkach, oddzielonych od siebie nawzajem. Do łączenia rodzin (klanów) dochodziło poprzez małżeństwa, ale można założyć, że kobiety przeprowadzały się do domu swojego męża. Jest prawdopodobne, że najsilniejsze i najbogatsze klany tworzyły celtycką elitę, a na danym terytorium dyktowały warunki życia. Większe jednostki administracyjne, o ile w ogóle powstawały, nie miały długiego żywota. Pod jedną władzą żyli mieszkańcy jednego oppidum i jego okolicy, którzy je zaopatrywali w żywność. Czy kierowanie takim ludem spoczywało w rękach jednostki, jednego klanu, czy rady starszych mogło się zmieniać od krainy do krainy, a także w różnych okresach czasu. Znaczenie polityczne oppidum zasadzało się na jego funkcji obronnej – tworzyło refugium, czyli miejsce schronienia dla okolicznej ludności w przypadku zagrożenia, a także było miejscem stacjonowania wojowników. We wcześniejszym okresie każdy musiał władać mieczem, łącznie z kobietami, które czynnie uczestniczyły w wielu bitwach jako wojowniczki. Później część wojska się sprofesjonalizowała biorąc na siebie obronę pozostałych.
Upadek kultury celtyckiej przypisuje się właśnie ich niemożności wytworzenia większych organizmów państwowych. W wypadku najazdów Germanów, czy ataków rzymskich legionów, ich decentralizacja powodowała, że przegrywali i tracili jeden obszar po drugim, opuszczali jedno oppidum po drugim, aż w końcu zniknęli całkowicie z czeskich ziem. W ostatnim stuleciu p.n.e. ze wschodu i południa do czeskich ziem przybliżały się granice imperium rzymskiego i nacisk wojsk rzymskich stawał się nieznośny. W tym samym okresie na ziemie celtyckie zaczęły od północy napadać plemiona germańskie, przede wszystkim Markomanowie i ten podwójny nacisk doprowadził do rozpadu społeczności celtyckiej w Czechach. Na początku naszej ery w Czechach więcej było Germanów niż Celtów. Plemiona celtyckie częściowo wycofywały się na zachód, a częściowo zostały wchłonięte przez inne narody.