Brodziec piskliwy[4], brodziec krzykliwy, kuliczek piskliwy, piskliwiec (Actitis hypoleucos) – gatunek średniego ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Jest nieco większy od wróbla. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej wierzch ciała jest oliwkowoszary z czarnymi, podłużnymi plamami. Nad okiem biegnie biała brew. Boki szyi i głowy szare, spód ciała biały, odgraniczony wąskim pasem w stronę barku. Białe jest również podgardle. Ogon długi, ciemny z jaśniejszymi brzegami. Dziób ciemny, krótszy niż u innych brodźców, ale trochę dłuższy od głowy. Nogi są stosunkowo krótkie. W szacie spoczynkowej znika kreskowanie na wierzchu ciała, a boki szyi stają się białe, jak reszta spodniej strony ciała. Osobniki młodociane ubarwione jak dorosłe w szacie spoczynkowej, jednak pokrywają je jeszcze rdzawe plamki i rudawe otoczki piór na grzbiecie.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 20–22 cm rozpiętość skrzydeł ok. 33–40 cm masa ciała ok. 35–85 g
Biotop
Kamieniste i piaszczyste brzegi wód, a szczególnie chętnie nieuregulowanych rzek, zakol i strumieni, na ich aluwiach oraz na wysepkach porośniętych trawami, krzewami i drzewami. W Europie na nizinach aż do 1900 m n.p.m. w Szwajcarii, a w Azji Środkowej również w górach zamieszkuje obszary do 4000 m n.p.m., przemieszczając się tam najczęściej wzdłuż rzek. Czasem zdarza się mu gniazdować nad wodami stojącymi, na żwirowych brzegach jezior, zalewów i w kopalniach żwiru, ale unika mulistych obszarów (w przeciwieństwie do innych siewek). W czasie wędrówek można go spotkać nad zbiornikami w głębi lądu, pojedynczo lub w małych grupach.
Zachowanie
Po ziemi chodzi, kiwając głową i ogonem, zdarza mu się huśtać na nogach. Wieczorami znajdują się wydając okrzyki i zbierają się w dużych grupach na piaszczystych i żwirowych brzegach. Lot charakterystyczny tylko dla tego gatunku – ptaki lecą nisko nad wodą, raz na przemian bijąc energicznie skrzydłami, a innym razem ślizgając się z opuszczonymi skrzydłami. Widać wtedy na nich biały pas i czarne obrzeżenie na końcu i bokach ogona. Wobec przeciwnika przybiera agresywną postawę z podniesionymi skrzydłami lub po prostu rzuca się na niego z krzykiem.
Brodźce piskliwe na lęgowiska wracają parami w kwietniu i maju, gdzie zajmują wybrany rewir. Jest nim ustalony fragment wzdłuż biegu rzeki, broniony zażarcie. Przywiązuje się do swego miejsca gniazdowania przez wiele lat, więc często spotyka zeszłorocznego partnera. W czasie toków samca można zobaczyć jak leci nisko nad wodą, podobnie jak nietoperz, lub na wysokości drzew wokół partnerki. W tym okresie w ten sposób też żeruje. Bez przerwy słychać wtedy jego „hididi hididi”. Gdy usiądzie na ziemi, zaczyna tańczyć wokół samicy. Wygrzebuje parę gniazd w piasku lub między kamieniami w trawie lub pod krzakami. Samica wybiera jedno z nich, po czym wyścieła je źdźbłami i liśćmi traw.
Gniazdo
Na ziemi, pod osłoną zarośli lub traw. Czasem zakładane pomiędzy pływającą roślinnością.
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 4 żółtobrązowe, ciemno kropkowane jaja. Jaja te są wyjątkowo ciężkie: jajo ważącej 45 g samicy waży 12 g, czyli 26,7% masy ciała matki, zaś pełny lęg, złożony w ciągu 4 dni i liczący 4 jaja – 106,7% masy samicy[6].
Okres lęgowy
Jaja wysiadywane są przez okres 20–22 dni przez obydwoje rodziców. Gdy jeden z rodziców jest na jajach, drugi strzeże okolicy siadając na podwyższeniu np. kamieniu. Pisklęta opuszczają gniazdo po kilku godzinach, od razu mając zdolność do samodzielnego pobierania pokarmu, a zdolność lotu zdobywają w wieku 3 tygodni. W czasie wychowywania młodych samiec jest agresywny wobec intruzów, używa też głośnego krzyku. Gdy ten pilnuje rewiru, samica tymczasem prowadzi młode w ukryte i bezpieczne gęstwiny. Pisklęta samodzielne stają się po 30 dniach. W puchu mają ciemniejszy pas przechodzący przez głowę i grzbiet przerwany na karku. Przez oko przebiega drugi, węższy pas. Brodziec piskliwy odlatuje z lęgowisk, już poczynając od lipca aż do października.
Pożywienie
Bezkręgowce, m.in. owady, drobne mięczaki, skorupiaki, dżdżownice, robaki i pajęczaki. Pożywienie wydziobują pomiędzy kamieniami, z mulistego podłoża i próchniejącego drewna, gdzie znajdują głównie owady.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brodźca piskliwego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 2,6–3,2 milionów osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej; dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[7]. W latach 2013–2018 liczbę par lęgowych na terenie kraju szacowano na 1600 do 2200[8]. Na Czerwonej liście ptaków Polski uznany za gatunek najmniejszej troski (LC)[9].
Wiele miejsc lęgowych tego brodźca zniszczono przez regulację rzek, zabudowę ich brzegów i likwidację wysp występujących w nurcie cieków wodnych.
Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.:Common Sandpiper (Actitis hypoleucos).[w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line].2020.[zarchiwizowane z tego adresu(2020-05-11)].
Acitis hypoleucos (Brodziec piskliwy). W:M.Gromadzki (red.):Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny.T.8:Ptaki (część II).Warszawa:Ministerstwo Środowiska,2004,s.138–142. ISBN83-86564-43-1.
_in_Hyderabad_W_IMG_6998.jpg)
