![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Laurasiatheria.jpg/640px-Laurasiatheria.jpg&w=640&q=50)
Boreoeutheria
nadkohorta ssaków / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Boreoeutheria – magnordo[1][2] ssaków łożyskowych obejmujący Laurasiatheria i Euarchontoglires[3].
Boreoeutheria | |||
Okres istnienia: kreda późna–dziś | |||
![]() Laurasiatheria, od lewej: jeż europejski, rudawka złotoszyja, tygrys, łuskowiec indyjski, jeleń szlachetny, nosorożec biały | |||
![]() Euarchontoglires, od prawej: łasicolot malajski, hutia kubańska, gibbon białoręki, zając szarak, szczur wędrowny, tupaja pospolita, lemur katta, człowiek rozumny z królikiem europejskim | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
(bez rangi) | Boreoeutheria | ||
Nadrzędy | |||
| |||
| |||
|
Systematyka ssaków łożyskowych nie została jednoznacznie ustalona. Istnieją trzy główne hipotezy tłumaczące ich ewolucję, skutkujące sprzecznymi podziałami[4].
- Wedle hipotezy Atlantogenata, szczerbaki tworzą klad Atlantogenata z grupą afroterów. Pozostałe ssaki łożyskowe należą do Boreoeutheria[4]. Hipotezę tą wspierają badania genetyczne. Badania metodą zegara molekularnego wskazują czas rozejścia się szczerbaków i afroterów na około 103 miliony lat temu (przedział 93–114 milionów lat)[5].
- Hipoteza Exafroplacentalia wiąże szczerbaki nie z afroterami, w których widzi najbardziej bazalną grupę łożyskowców, ale z Boreoeutheria. Klad tworzony przez szczerbaki i Boreoeutheria nosi nazwę Exafroplanetalia bądź Notolegia[4].
- W końcu hipoteza Epitheria dzieli łożyskowce na dwa klady, z których jednym są szczerbaki. Wszystkie pozostałe łożyskowce zalicza natomiast do drugiego, nazwanego Epitheria, dzielonego dalej na afrotery i Boreoeutheria[4].
Tak więc Boreoeutheria występują w każdej z trzech hipotez, ale wedle hipotezy Exaphroplacentalia tworzą rzeczony klad ze szczebakami, wedle hipotezy Epitheria tworzą ten klad z afroterami, wedle zaś Atlantogenata stanowią grupę siostrzaną rzeczonego kladu obejmującego dwie pozostałe wielki grupy łożyskowców[4]. Istnieją też mniej popularne ujęcia nie obejmujące takiego kladu. Przykładem pogląd nie uznający także kladu Glires, rozdzielający gryzonie i zajęczaki, umiejscawiający gryzonie jako najbardziej bazalną grupę łożyskowców, stanowiącą klad siostrzany dla całej reszty tej grupy[6].
Klad pojawił się prawdopodobnie pomiędzy 100 a 65 milionami lat temu[3]. Powstał ze ssaków właściwych (Eutheria), które wyewoluowały w jurze, kiedy kontynenty tworzyły jeszcze superkontynent Pangeę. W kredzie Pangea rozpadła się na Laurazję na północy i Gondwanę na południu. Na północnym kontynencie wyewoluowały właśnie Boreoeutheria, podczas gdy na południu powstały Atlantogenata, później wydając z siebie afrotery i szczerbaki[6].
Boreoeutheria dzielą się na dwie główne grupy: Laurasiatheria i Euarchontoglires. Ich dalszy podział prezentuje następujący kladogram[3]:
Boreoeutheria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||