Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Koźminem – bitwa stoczona 26 października 1497 niedaleko Koźmina w lasach Bukowiny (obecnie Ukraina). Ocena wyprawy, podjętej przez króla Polski Jana I Olbrachta, jest rozbieżna wśród historyków[1].
Zasadzka autorstwa Feliksa Sypniewskiego będąca wizją artysty o bitwie pod Koźminem | |||
Czas |
26 października 1497 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Terytorium |
wówczas: lasy Bukowiny w Hospodarstwie Mołdawskim | ||
Wynik |
zwycięstwo Mołdawian | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Siły | |||
| |||
Straty | |||
|
Wówczas tereny Bukowiny znajdowały się przy granicy Królestwa Polskiego, wchodząc w skład na wpół niepodległego Hospodarstwa Mołdawskiego. Hospodarstwo Mołdawskie, od ponad wieku lennik i sojusznik Rzeczypospolitej, pod koniec XV wieku za panowania hospodara Stefana III Wielkiego próbowało osiągnąć większą niezależność, walcząc o nią przeciwko Rzeczypospolitej (sąsiadującej od północy), Imperium Osmańskiemu (od południa) i Królestwu Węgier (od zachodu), zmieniając sojusze ze wspomnianymi państwami. W 1497 hospodar początkowo był przyjaźnie nastawiony do Królestwa Polskiego, jednakże po wkroczeniu wojsk polskich zwrócił się przeciwko nim[2].
Wycofujące się do Korony spod Suczawy (północne tereny Hospodarstwa), po jej bezskutecznym oblężeniu, polskie wojska najemne oraz pospolite ruszenie małopolskie i ruskie (łącznie, razem z czeladzią, ok. 80 000 ludzi), zostały 26 października 1497 podstępnie zaatakowane z zasadzek przez Mołdawian (którzy złamali w ten sposób dopiero co zawarty rozejm) liczących ok. 18 000, wspieranych posiłkami[potrzebny przypis] tureckimi, wołoskimi i tatarskimi (ok. 10 000), wysłanymi przez hospodara Stefana III Wielkiego. Po stronie polskiej aktywnie dowodził w bitwie król Jan I Olbracht, mając pod sobą jako dowódców spolszczonego Czecha Jana Trnkę z Raciborza[uwaga 1] nad wojskami zaciężnymi, Stanisława Chodeckiego z Chodcza nad obroną potoczną i Jana Tęczyńskiego nad jazdą.
To do tej bitwy odnosi się powiedzenie „Za króla Olbrachta wyginęła szlachta”[3], jakkolwiek sama bitwa zakończyła się tylko porażką, a nie totalną klęską. Niespodziewające się walki, zaskoczone wojsko polskie poniosło początkowo znaczne straty. Były one szczególnie dotkliwe wśród wojsk zaciężnych, krzyżackich posiłków i ciurów, a spore wśród małopolskiego i ruskiego pospolitego ruszenia. Dopiero kontratak gwardii króla polskiego (ciężkie rycerstwo pod Janem Tęczyńskim) przegonił napastników aż do brzegów Seretu. Opanowano sytuację, uniknięto całkowitego pogromu i wyprowadzono siły polskie. Zginąć miało około 5000 żołnierzy i ok. 6000 ciurów[4]. Straty poniesiono także wśród taborów, podobno stracono ponad 6000 wozów, uratowano jednakże niemal całą artylerię.
Osobne zagadnienie stanowi problem zerwania rozejmu zawartego przez Stefana Wielkiego i Jana Olbrachta. Zdaniem niektórych jego warunki jako pierwsza naruszyła strona polska, maszerując przez teren, który miała omijać. Autor biografii Jana Olbrachta Fryderyk Papée twierdzi, że nie istniało żadne formalne porozumienie w tej kwestii. Uwagi przekazane królowi polskiemu przez hospodara były rodzajem „przyjacielskiej porady”. Zatem marsz powrotny armii polskiej przez lasy bukowińskie nie był złamaniem zawartych układów, a jedynie niezastosowaniem się Polaków do rad Stefana Wielkiego.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.