Dubelt[5], bekas dubelt[5][6] (Gallinago media) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae). Bliski zagrożenia wyginięciem.
Zasięg występowania
Dubelt zamieszkuje Europę Północną, Środkową i Wschodnią oraz zachodnią Syberię – od Półwyspu Skandynawskiego i Polski po Jenisej. Zimuje w Afryce Subsaharyjskiej. Przeloty w marcu–maju i lipcu–listopadzie.
W Polsce gniazduje bardzo nielicznie, głównie na Podlasiu (najliczniej w Dolinie Biebrzy) i Lubelszczyźnie, skrajnie nielicznie w północnej części Mazowsza, Wielkopolsce oraz na Pomorzu Zachodnim[7].
Morfologia
- Cechy gatunku
- Brak wyraźnego dymorfizmu, zarówno płciowego, jak i wiekowego. Wierzch głowy ciemnobrązowy z szerokimi, jasnobrązowymi smugami na środku głowy i nad oczami. Wierzch ciała brązowy z czarnobrązowymi plamami. Spód ciała jasny z ciemnym prążkowaniem. Ogon rdzawy z białymi krawędziami. Dziób długi, prosty, brązowy z czarnym końcem.
- Nie wyróżnia się podgatunków[2][8].
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 27–29 cm[9]
rozpiętość skrzydeł ok. 42–46 cm[9]
masa ciała ok. 140–250 g
Ekologia i zachowanie
- Biotop
- Duże obszary podmokłych łąk i bagien.
- Okres godowy
- Samce tokują stadnie, nocą na wybranych torfowiskach. Ptaki są bardzo przywiązane do miejsca toków. Niektóre tokowiska są systematycznie odwiedzane przez 20 a nawet 60 lat. Tokowiska dubeltów stanowią system. Poszczególne oddalone są od siebie o kilka kilometrów. Samce przebywają na tokowisku średnio 4 dni. Istnieje wymiana samców między tokowiskami. W związku z tym dubelty potrzebują ogromnego podmokłego terenu, a o te coraz trudniej. Dubelt jest więc ptakiem rzadkim. Jest to gatunek nocny, ciężki do obserwacji i badań. W czasie toków samce przyjmują postawę „kulturystyczną”, wypinając do przodu pierś i naprężając nogi. Wydają przy tym specyficzne dźwięki podobne do terkotu. W ostatniej fazie tokowania ptak wyrzuca do góry skrzydła, następnie przysiada i rozpościera ogon. Każdy z samców tokuje na oddzielnej kępie, jak na cokole. Zdarzają się też potyczki samców na granicach rewirów. Samce nigdy się nie dotykają, okazując swoje niezadowolenie unoszeniem i opuszczaniem głowy, strasząc się nawzajem. Samice obserwują tokowisko i wybierają najatrakcyjniejszego samca[10].
- Gniazdo
- Na ziemi, w suchym, wyniesionym miejscu.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lub 2 lęgi, składając w maju–lipcu 4 jaja.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 22–24 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, lecz pozostają pod opieką obojga rodziców przez 4–5 tygodni, do momentu uzyskania zdolności do lotu.
- Pożywienie
- Bezkręgowce.
Status i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dubelta za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2012 roku, mieści się w przedziale 118 000 – 1 051 000 osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].
W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą[11]. Liczebność populacji dubelta na terenie kraju w latach 2013–2018 szacowano na 250–450 tokujących samców[12]. Pomiędzy 2007 a 2018 rokiem odnotowano silny spadek liczebności, sięgający około 54%[12]. Na Czerwonej liście ptaków Polski uznany za gatunek zagrożony (EN) (dotyczy populacji lęgowej)[7].
Największe zagrożenia dla gatunku to niszczenie i degradacja siedlisk lęgowych, głównie wskutek intensyfikacji rolnictwa, osuszania terenów podmokłych i zatapiania dolin rzecznych podczas tworzenia sztucznych zbiorników[4]. Utrata siedlisk lęgowych może też być spowodowana zmianami klimatycznymi, zbyt intensywnym użytkowaniem łąk bądź porzucaniem użytkowania rolniczego na niektórych terenach i ich zarastaniem[7]. We wschodniej Europie, w Armenii i na zimowiskach jest to ptak łowny[4].
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.