Baśnie braci Grimm
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Baśnie braci Grimm (niem. Kinder- und Hausmärchen) – zbiór baśni spisanych przez niemieckich pisarzy i językoznawców, braci Wilhelma i Jacoba Grimmów i opublikowany w roku 1812 (tom I) i w roku 1815 (tom II). Zbiór ten, powstały na podstawie wieloletnich badań podań, mitów i opowieści ludowych, stał się klasyką literatury, przetłumaczoną na wiele języków.
Ten artykuł dotyczy serii baśni braci Grimm. Zobacz też: inne znaczenia tego terminu. |
Strona tytułowa z pierwszego niemieckiego wydania, 1812 | |||
Autor | |||
---|---|---|---|
Typ utworu |
zbiór baśni, podań, opowiadań, legend | ||
Wydanie oryginalne | |||
Miejsce wydania | |||
Język | |||
Data wydania | |||
Pierwsze wydanie polskie | |||
Data wydania polskiego |
1895 | ||
| |||
|
Bracia Grimm w publikowanych baśniach zmierzali do odtworzenia najstarszego wzorca motywów baśniowych w nich występujących, stąd charakterystyczne dla tych opowieści okrucieństwo, które zresztą występuje także u francuskiego bajkopisarza Charlesa Perraulta. W świecie tych baśni panowało zwykle żelazne prawo moralne – dobro i przezorność zwycięża niegodziwość. Pamiętać jednak należy, że od tej reguły zdarzały się u braci Grimm wyjątki (np. w baśniach Spółka kota z myszą, czy Baba Jaga).
Jak pisze Katarzyna Grzywka, powołując się na innych – głównie niemieckich – badaczy, bracia Grimm „nie zbierali swoich bajek w terenie, wędrując przez pola i łąki bezkresnego krajobrazu od wsi do wsi, lecz słuchając przekazów przyjaciół-rówieśników, znajomych, gości – nierzadko siedząc przy własnym biurku”[1]. I tak informatorka Dorothea Katharina Viehmann od maja do października 1813 opowiedziała braciom w ich mieszkaniu w Kassel około 40 tekstów. Jej anonimowy portret z podpisem „Bajarka” autorstwa Ludwiga Emila Grimma znajduje się, począwszy od drugiego wydania, na początku drugiego tomu baśni. Innym razem weszli w kontakt z emerytowanym wachmistrzem, który zgodził się opowiadać bajki w zamian … za zniszczone spodnie Wilhelma[2]. Do grona informatorów braci należały też: córka pastora z Allendorf, córki aptekarza Wilda z Kassel, wśród nich późniejsza żona Wilhelma, członkowie westfalskich rodzin von Haxthausen oraz Droste von Hülshoff itd.[3], Powstał w ten sposób początkowo korpus 54 tekstów braci bądź ich współpracowników, które przesłali w 1810 roku na ręce Clemensa Brentano. Ponieważ ten nie zrobił z tych tekstów żadnego użytku, wykorzystali je – zainspirowani przez Achima von Arnim – jako trzon własnego zbioru, do którego wydania dochodzi po raz pierwszy w roku 1812[1].
Grimmowie notowali zasłyszane opowieści, ale również „wyszukiwali w utworach literackich bajki o podobnej do tych pierwszych strukturze, by następnie poddać swe ‘znaleziska’ koniecznej z punktu widzenia zbieraczy 'obróbce'”[4]. Jednym z najważniejszych kryteriów, jakimi się kierowali, gromadząc teksty, miał być autentyczny lub domniemany związek tekstów z tradycją przekazu ustnego. Byli przekonani, że znaleźli prawdziwy język ludowy, a tymczasem znaleźli swój własny język, tworząc dzieło sztuki[5].
Pierwsze wydanie, pt. Kinder- und Hausmärchen, ukazało się w latach 1812–1815. W 1819 roku ukazało się drugie wydanie obydwu tomów, nosząc miano „Wielkiego Wydania”. Zostało ono rozszerzone o kilka dodatkowych baśni. W 1825 roku Wilhelm Grimm stworzył tak zwane „Małe Wydanie”, zawierające jego zdaniem 50 najodpowiedniejszych dla dzieci baśni, wcześniej zamieszczonych w „Wielkim Wydaniu”[6]. Za życia Grimmów ukazało się 7 wydań, ostatnie w 1857 roku. Niemal każde było poszerzane o dodatkowe baśnie. Oryginał, znany pod nazwą Kassel Handexemplare (pol. Rękopis Kasselski), został wpisany na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO i można go zobaczyć na wystawie w muzeum braci Grimm w Kassel[7].
W 2005 roku baśnie braci Grimm zostały wpisane przez UNESCO na listę Pamięć Świata[8].
Pierwsze wydanie polskie, pt. Baśnie dla dzieci i młodzieży, ukazało się w roku 1895. Niektóre wydania tego utworu objęte były w 1951 roku zapisem cenzury w Polsce, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek[9]. Najnowszy pełny przekład wszystkich 200 baśni braci Grimm stworzyła Eliza Pieciul-Karmińska w 2010 roku[10].