Atorwastatyna

Atorwastatyna – organiczny związek chemiczny, lek należący do grupy syntetycznych statyn. Jest wybiórczym inhibitorem reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylo-koenzymu A (reduktazy HMG-CoA).

Atorwastatyna

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas (3R,5R)-7-[2-(4-fluorofenylo)-3-fenylo-4-(fenylokarbamoilo)-5-propan-2-ylopirol-1-ilo]-3,5-dihydroksyheptanowy
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C33H35FN2O5
Masa molowa	558,64 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	134523-00-5 134523-03-8 (sól wapniowa)
PubChem	60823
DrugBank	DB01076
SMILES CC(C)C1=C(C(=C(N1CCC(CC(CC(=O)O)O)O)C2=CC=C(C=C2)F)C3=CC=CC=C3)C(=O)NC4=CC=CC=C4
InChI InChI=1S/C33H35FN2O5/c1-21(2)31-30(33(41)35-25-11-7-4-8-12-25)29(22-9-5-3-6-10-22)32(23-13-15-24(34)16-14-23)36(31)18-17-26(37)19-27(38)20-28(39)40/h3-16,21,26-27,37-38H,17-20H2,1-2H3,(H,35,41)(H,39,40)/t26-,27-/m1/s1 InChIKey XUKUURHRXDUEBC-KAYWLYCHSA-N
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie praktycznie nierozpuszczalna[2] w innych rozpuszczalnikach DMSO (powyżej 10 g/l) Temperatura topnienia 176 °C[2] logP 6,36[2] Kwasowość (pKa) 4,46[2]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-04-24] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów trójwodna sól wapniowa atorwastatyny Substancja w tej postaci nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki).
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	C10AA05, C10BX03
Farmakokinetyka Biodostępność 12% Okres półtrwania 14 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 98% Metabolizm wątrobowy Wydalanie powyżej 2% z moczem, reszta z kałem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie Objętość dystrybucji 381 l

Działanie

Hamuje konwersję HMG-CoA do prekursora steroli, mewalonianu hamując syntezę cholesterolu w wątrobie. W efekcie zmniejsza jego stężenie w komórkach wątrobowych. Rezultatem jest większa ekspresja receptorów dla LDL (wzrasta ich zagęszczenie na komórkach) i większy wychwyt cząstek LDL. Zmniejsza się stężenie cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL. Dodatkowo zmniejszą się również stężenia cholesterolu VLDL, apolipoproteiny B i trójglicerydów. W niewielkim stopniu zwiększy się stężenie cholesterolu HDL.

Atorwastatyna dzięki swemu działaniu zmniejsza występowanie epizodów niedokrwiennych w okresie 16 tygodni po ostrym zespole wieńcowym i zmniejsza ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych u osób z nadciśnieniem tętniczym i co najmniej 3 dodatkowymi czynnikami ryzyka naczyniowo-sercowego.

Farmakokinetyka i farmakodynamika

W 80% wchłania się z przewodu pokarmowego. Dobrze wiąże się z białkami osocza. Ulega efektowi pierwszego przejścia, przez co do ogólnego krwiobiegu dociera 30% dawki. Czas półtrwania wynosi około 14 godzin. Inne statyny mają czas trwania znacznie krótszy, około 3 h.

Wskazania

Atorwastatynę podaje się w pierwotnej hipercholesterolemii i hiperlipidemii mieszanej z dominującą hipercholesterolemią. Stosuje się go również w rodzinnej homozygotycznej hipercholesterolemii.

Przeciwwskazania

Nie należy podawać preparatu w czynnej niewydolności wątroby. Nie należy podawać z preparatami mogącymi nasilać ryzyko rabdomiolizy. W szczególności nie zaleca się łączenia leku z fibratami. Stosowanie podczas ciąży było przeciwwskazane ze względu na możliwość uszkodzeń płodu, jednak ponieważ ryzyko takich problemów okazało się niskie, FDA wystąpiło z wnioskiem o zniesienie tego przeciwwskazania. Zaleca się indywidualną analizę korzyści i możliwych szkód dla każdej pacjentki w ciąży. Zaobserwowano też zwiększone ryzyko poronień, jednak zostało wyjaśnione, czy było to związane ze stosowaniem statyn, czy z powodu innych czynników^[3].

Działania niepożądane

W wielu badaniach zostały zaobserwowano duże problemy z pamięcią po 30 dniach stosowania statyn, w porównaniu z osobami, które nie przyjmowały żadnych leków obniżających poziom cholesterolu^[4]. Mogą się pojawić objawy nietolerancji takie jak nudności, biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, bóle głowy i bezsenność. W pojedynczych przypadkach zanotowano występowanie rabdomiolizy. Mogą wystąpić podwyższone wartości aminotransferaz.

Dawkowanie

Dawka leku wynosi od 10 do 80 mg doustnie, 1 raz dziennie.

Przed rozpoczęciem leczenia i co ok. 3 miesiące należy wykonywać lipidogram, a stężenie cholesterolu LDL powinno być głównym wskaźnikiem skuteczności leczenia. Zmiany dawkowania należy dokonywać w odstępach co najmniej 4 tygodni.

W wypadku niewydolności nerek i u chorych w podeszłym wieku nie ma potrzeby modyfikacji dawki. U dzieci 4–17. roku życia leczonych z powodu homozygotycznej hipercholesterolemii rodzinnej stosuje się początkowo 10 mg na dobę i tę dawkę można w razie potrzeby zwiększyć^[5].

Preparaty

Preparaty dostępne w Polsce (kwiecień 2020): Amlator, Apo-Atorva, Atoris, Atorvagen, Atorvastatin Aurovitas, Atorvastatin Bluefish, Atorvastatin Bluefish AB, Atorvastatin Genoptim, Atorvastatin Vitama, Atorvastatinum 123ratio, Atorvasterol, Atorvox, Atozet, Atrox, Corator, Euvascor, Lambrinex, Larus, Olvastim, Sortis, Storvas CRT, Torvacard, Torvalipin, Triveram, Tulip^[6].

Przypisy

1. Farmakopea Polska IX, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2011, s. 1161–1163, ISBN 978-83-88157-77-6.
2. Atorvastatin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01076 [dostęp 2020-04-24] (ang.).
3. Atorvastatin Monograph for Professionals [online], Drugs.com [dostęp 2022-11-03] (ang.).
4. Brian L.B.L. Strom Brian L.B.L. i inni, Statin Therapy and Risk of Acute Memory Impairment, „JAMA Internal Medicine”, 175 (8), 2015, s. 1399, DOI: 10.1001/jamainternmed.2015.2092, PMID: 26054031, PMCID: PMC5487843 [dostęp 2022-11-03] (ang.).
5. Atorwastatyna, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2010-07-02].
6. Atorwastatyna, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2020-04-24].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.