Anafilaksja
reakcja alergiczna lub niealergiczna zagrażająca życiu / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Anafilaksja?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Anafilaksja, wstrząs anafilaktyczny (łac. anaphylaxia, commotus anaphylaciticus; ang. anaphylaxis, anaphylactic shock) – rodzaj nagłej, ciężkiej reakcji alergicznej lub niealergicznej, która może być przyczyną zgonu (zob. wstrząs)[1][2]. Anafilaksja ma charakter reakcji ogólnoustrojowej. Jej objawy zazwyczaj obejmują równoczesne wystąpienie kilku objawów, m.in.: swędzącej wysypki, obrzęku górnych dróg oddechowych oraz znaczny spadek ciśnienia tętniczego krwi. Częstymi przyczynami wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego są: ukąszenia owadów, alergeny w pożywieniu i leki.
Anafilaksja jest rezultatem uwolnienia proteiny z pewnego typu białych krwinek. Są to substancje, które mogą wywoływać lub intensyfikować reakcje alergiczne. Ich uwolnienie może być wynikiem reakcji układu immunologicznego lub być efektem innych przyczyn, niezwiązanych z układem immunologicznym. Anafilaksję rozpoznaje się w oparciu o stwierdzone objawy. Podstawową metodą leczenia jest podanie domięśniowo adrenaliny. Zwykle w przebiegu leczenia konieczne jest podanie też innych leków.
U około 0,05–2% ludzi w pewnym momencie ich życia dochodzi do wystąpienia reakcji anafilaktycznej[3]. Słowo anafilaksja pochodzi z greki: ana – oznacza „naprzeciwko”, a phyl – „ochrona”. Jej definicję podał w 1902 roku Charles Richet.
W ramach powyższej definicji mieszczą się dwa pojęcia:
- reakcja anafilaktyczna (wstrząs anafilaktyczny), zwana również reakcją nadwrażliwości typu I, to szybko postępujący stan ciężki, który charakteryzuje się nagłym obniżeniem ciśnienia tętniczego i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta[4]. Z tego względu reakcja anafilaktyczna wymaga natychmiastowego leczenia. Mechanizm reakcji anafilaktycznej jest alergiczny (zależny od przeciwciał typu IgE) i prowadzi do zespołu powtarzalnych objawów wywoływanych przez powtarzalną ekspozycję na substancję w dawce, która w warunkach prawidłowych jest dobrze tolerowana przez osoby zdrowe[5]. Anafilaksja jest powodowana przez szybkie uwalnianie mediatorów preformowanych (magazynowanych w ziarnistościach komórek) i wytwarzanych m.in. histaminy i przeciwciał IgE z komórek tucznych (mastocytów) i bazofili, co wzbudza odpowiedź narządów docelowych. Podstawową różnicą między zaostrzonym odczynem alergicznym a anafilaksją jest stale utrzymujący się podprogowy poziom IgE. Wzrost IgE ponad ten poziom wyzwala mechanizmy anafilaktyczne. Zatem chorzy z alergiami atopowymi (np. astma oskrzelowa) znajdują się w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia anafilaksji.
- reakcja anafilaktoidalna (reakcja pseudoalergiczna lub idiosynkratyczna, odczyn pseudoalergiczny lub idiosynkratyczny[6]) to reakcja niealergiczna (niezależna od przeciwciał IgE) i, w odróżnieniu od reakcji anafilaktycznej, antygen może ją indukować już po pierwszej ekspozycji, bez wcześniejszego uczulenia. Mechanizmy efektorowe reakcji anafilaktoidalnej cechuje aktywacja dopełniacza, mastocytów i bazofilów, prowadząca do analogicznych objawów jak dla wstrząsu anafilaktycznego. Z tego względu reakcja anafilaktoidalna również (jak anafilaktyczna) poddaje się leczeniu adrenaliną i lekami przeciwhistaminowymi[6].