Aksolotl

Aksolotl (nah. āxōlōtl [aːˈʃoːloːt͡ɬ] (l. poj.) lub āxōlōmeh [aːˈʃoːloːmeʔ] (l. mn) – neoteniczna, wodna forma niektórych płazów ogoniastych z rodzaju Ambystoma^[1][2][3] w obrębie rodziny ambystomowatych (Ambystomatidae).

Osobny artykuł: Ambystoma meksykańska.

Ambystoma meksykańska (Ambystoma mexicanum) w stadium aksolotla

Aksolotl a ambystoma meksykańska

Obydwie nazwy: aksolotl i ambystoma meksykańska są często stosowane w literaturze zamiennie, co może powodować nieporozumienia w interpretacji tych terminów, zwłaszcza że w wielu językach nazwą axolotl również określana jest ambystoma meksykańska.

W języku polskim termin aksolotl w ścisłym znaczeniu oznacza stan rozwoju osobniczego – charakterystyczne, wodne stadium larwalne (larwa neoteniczna^[3]) kilku różnych gatunków płazów (niektóre źródła^[4] przypisują ten stan tylko jednemu gatunkowi – ambystomie meksykańskiej), natomiast ambystoma meksykańska, zwana też aksolotlem meksykańskim, a czasem w skrócie aksolotlem^[5], to nazwa konkretnego gatunku opisanego naukowo pod nazwą Ambystoma mexicanum – pospolitego w hodowlach amatorskich i laboratoryjnych.

Przeobrażenie aksolotla w ambystomę

Aksolotl z gatunku Ambystoma mexicanum był obiektem badań polskiej uczonej Uniwersytetu Jagiellońskiego, biolog i genetyk Laury Kaufman. Jako pierwsza wykorzystała do wywołania przeobrażenia wyciąg z tarczycy wyrośniętych i przeobrażonych ambystom oraz tarczyc pochodzących od innych zwierząt. W wyniku karmienia tym wyciągiem nastąpiło pełne przeobrażenie w ambystomę^[6].

W wyniku przeobrażenia u aksolotlów następują zmiany w budowie ciała, następuje częściowy zanik skrzeli i płetwy ogonowej. Larwa zaczyna coraz częściej pobierać powietrze atmosferyczne i nim oddychać. Po całościowej metamorfozie ogon staje się zaokrąglony. W końcowej fazie przeobrażenia następuje coraz częstsze zrzucanie nabłonka z całej powierzchni ciała^[7].

Przypisy

1. Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2. Brak numerów stron w książce
2. Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5. Brak numerów stron w książce
3. Zwierzęta. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4. Brak numerów stron w książce
4. Gunter Diesener, Josef Reichholf: Płazy i gady. Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-440-9. Brak numerów stron w książce
5. Hasło: „aksolotl”, opracowane na podstawie „Słownika Wyrazów Obcych” Wydawnictwa Europa, pod redakcją naukową prof. Ireny Kamińskiej-Szmaj, autorzy: Mirosław Jarosz i zespół. ISBN 83-87977-08-X. Rok wydania 2001. W: Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006. Brak numerów stron w książce
6. Red. Stanisław Feliksiak, Słownik biologów polskich PAN, Warszawa, PWN, 1987, ISBN 83-01-00656-0, s. 254.
7. Bogusław Grześków, Przekształcenie aksolota w amblystomę, Akwarium, Nr 5-6/87. [dostęp 2012-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Encyklopedie internetowe (klasa organizmów określana jedną wspólną nazwą):

• PWN: 3867008