Loading AI tools
księżniczka antiocheńska Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Agnieszka z Châtillon, Anna[1] antiocheńska (antiochijska)[uwaga 2] (ur. 1154, zm. 1184) – księżniczka antiocheńska, córka władców Antiochii Konstancji i Renalda z Châtillon.
królowa Węgier | |
Okres | |
---|---|
Jako żona | |
Koronacja | |
Poprzedniczka |
Agnieszka austriacka |
Następczyni | |
Dane biograficzne | |
Dynastia |
Donzy[uwaga 1] |
Data urodzenia | |
Data śmierci | |
Miejsce spoczynku |
katedra św. Stefana w Székesfehérvár, 1898 szczątki przeniesiono do kościoła Macieja w Budapeszcie |
Ojciec | |
Matka | |
Mąż | |
Dzieci |
Emeryk |
Królowa Węgier w latach 1172–1184 jako pierwsza żona Beli III. Na Węgrzech królowa używała imienia Anna.
Przypadkowe odkrycie jej nienaruszonego grobu w czasie Wiosny Ludów stało się okazją do patriotycznych manifestacji. Anna antiocheńska jest jedyną XII-wieczną królową Węgier, której szczątki zostały przebadane przez naukowców, a jej wygląd zrekonstruowany.
Anna była córką z drugiego małżeństwa księżnej Antiochii Konstancji i przybyłego z Francji rycerza Renalda z Châtillon. Po matce Anna była potomkinią normańskich książąt Apulii i Kalabrii, królów Francji, królów Jerozolimy oraz władców Armenii i Cylicji[2], natomiast poprzez ojca była spokrewniona z burgundzkimi rodami władającymi Châtillon-sur-Loing (obecnie Châtillon-Coligny), Gien-sur-Loire, Semur-en-Brionnais i Bourbon-Lancy[3].
Dokładna data narodzin i pierwotne imię Anny nie są pewne. Przyjmuje się, że narodziła się wkrótce po potajemnym ślubie rodziców, zawartym przed majem 1153 roku. Najczęściej spotykaną w literaturze przedmiotu datą narodzin Anny jest rok 1154[4].
Na chrzcie księżniczka antiocheńska prawdopodobnie otrzymała imię Agnieszka[uwaga 3].
Po śmierci matki, w okresie kilkunastoletniego pobytu ojca w niewoli, Agnieszka opuściła Antiochię i znalazła się w Konstantynopolu, gdzie przebywała na dworze starszej, przyrodniej siostry Marii antiocheńskiej, żony cesarza Manuela I[5].
W Konstantynopolu Agnieszka została żoną węgierskiego księcia wychowującego się na cesarskim dworze – cezara Aleksego, który w roku 1172 odziedziczył tron Węgier jako Bela III. Nie jest znana data ślubu Agnieszki i Aleksego. Najwcześniej mogło do niego dojść około 1168 roku[6], a najpóźniej w 1172 roku[7]. W literaturze przedmiotu pojawiają się dwie dokładniejsze daty zaślubin księżniczki antiocheńskiej Agnieszki z cezarem Aleksym – wrzesień 1169 roku[uwaga 4] oraz marzec 1171 roku[uwaga 5].
Prawdopodobnie jeszcze na dworze siostry Agnieszka przyjęła nowe imię. W dokumentach węgierskich występowała zawsze jako Anna[8].
W roku 1173 Anna z Antiochii została koronowana na królową Węgier w katedrze św. Stefana w Székesfehérvár[9]. Możliwe, że corona graeca (korona grecka), będąca integralną częścią późniejszej korony św. Stefana, została sporządzona na Węgrzech dla Anny jako przeróbka stuletniego bizantyńskiego diademu Gejzy I, stając się koroną królowej[10].
Annie antiocheńskiej i jej dworskiemu otoczeniu przypisuje się wpływ na rozpowszechnienie w Królestwie Węgierskim wzorów kultury francuskiej[uwaga 6].
Z działalnością królowej Anny łączy się również sprowadzenie na Węgry z Burgundii pierwszych mnichów cysterskich. Królowa mogła utrzymywać kontakty z burgundzkimi cystersami dzięki powiązaniom rodowym. Pierwsze klasztory cysterskie na Węgrzech, fundowane od roku 1182, były bowiem domami filialnymi trzech opactw cysterskich położonych w pobliżu Pontigny, a okoliczne majątki ziemskie należały do rodu Donzy, z którego wywodziła się Anna[11].
Królowa urodziła co najmniej sześcioro znanych z imienia dzieci[uwaga 7], z których dwaj synowie Emeryk i Andrzej II zostali królami Węgier, córka Małgorzata poślubiła bizantyjskiego cesarza, a córka Konstancja została królową Czech[12].
Anna antiocheńska była przodkinią wszystkich kolejnych Arpadów zasiadających na tronie węgierskim, jak również poślubionych Piastom królewien węgierskich Kingi i Jolanty. Od Anny wywodzili się po kądzieli królowie Czech z rodów Przemyślidów, Luksemburgów i Habsburgów, licząc od Wacława I oraz królowie Polski z dynastii Piastów, Andegawenów, Jagiellonów i Wazów, począwszy od Kazimierza Wielkiego[13]
Data śmierci królowej Anny nie została odnotowana w źródłach, jednak przyjmuje się, że zmarła w roku 1184[14], chociaż nie można wykluczyć daty nieco wcześniejszej[15].
Królową Annę pochowano w katedrze św. Stefana w Székesfehérvár (później katedrze Najświętszej Marii Panny). Jej grób został odnaleziony w grudniu 1848 roku podczas prac ziemnych prowadzonych w pobliżu katedry.
W październiku 1898 roku odbył się uroczysty, powtórny pogrzeb pary królewskiej. Szczątki złożono w kościele Najświętszej Marii Panny (tzw. kościół Macieja) w Budapeszcie w nowym sarkofagu z figurami zmarłych[uwaga 8].
W grudniu 1848 roku robotnicy niespodziewanie natknęli się na bok kamiennego sarkofagu, który krył szczątki kobiety, wyroby złotnicze (koronę i pierścień) oraz tekstylia, w tym fragmenty nakrycia głowy (ażurowy welon lub siatkę na włosy i ozdoby warkoczy w formie rozetek). W pobliżu pierwszego sarkofagu odkryto kolejne nienaruszone pochówki.
Dokonując analizy stylistycznej znalezionych w grobach zabytków i opierając się na wynikach badań archiwalnych, János Érdy zidentyfikował dwa szkielety z insygniami władzy królewskiej jako zwłoki Beli III i Anny antiocheńskiej[uwaga 9].
W styczniu 1967 roku, w trakcie prac konserwatorskich przeprowadzanych w kościele Macieja, otworzono grobowiec Anny antiocheńskiej i Beli III. Antropolodzy i lekarze sądowi oszacowali wiek kostny królowej Anny na około 35 lat w chwili śmierci, a wzrost na około 161 cm. Następstwem wielokrotnych porodów były m.in. bardzo poważne niedobory składników mineralnych w obrębie kości królowej[uwaga 10].
Na podstawie wykonanego wówczas odlewu czaszki Károly Árpás w roku 1977 zrekonstruował wygląd królowej Anny[16].
Przy okazji ponownego otwarcia grobowca w listopadzie 1984 roku powtórnie przebadano szczątki Anny antiocheńskiej. Wiek kostny królowej oszacowano na bardziej zaawansowany – około 38, maksymalnie do 42 lat. Szybkie starzenie się organizmu Anny antiocheńskiej tłumaczono cechami osobniczymi, a przede wszystkim zaawansowaną osteoporozą. Stan chorobowy królowej nasilały wielokrotne ciąże w trakcie kilkunastoletniego małżeństwa[17].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.