Kościół Najświętszej Marii Panny w Budapeszcie

Kościół Najświętszej Marii Panny albo kościół Macieja^[1] (węg. Mátyás templom), nazywany też Budzińską Świątynią Koronacyjną (Budavári Koronázó Főtemplom) – znajduje się w Budapeszcie i jest to jeden z najważniejszych i najbardziej znanych kościołów węgierskich. Kościół parafialny parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Budapeszcie.

kościół Najświętszej Marii Panny

Mátyás templom

Państwo	Węgry
Miejscowość	Budapeszt
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Budapeszcie
Wezwanie	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Dane świątyni Styl neogotycki
Położenie na mapie Węgier kościół Najświętszej Marii Panny
Położenie na mapie Budapesztu kościół Najświętszej Marii Panny
47°30′07″N 19°02′03″E
Strona internetowa

Kościół po zmroku

Wnętrze kościoła

Kościół od strony Dunaju

Oficjalnie nosi wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, jednak zarówno przez miejscowych, jak i przez turystów, zwany jest popularnie kościołem Macieja (określenie pochodzi od króla Macieja Korwina).

Początki świątyni sięgają XIII w., kiedy służyła niemieckim mieszczanom jako kościół parafialny. Szybko rosło jego znacznie – koronował się w nim król Karol Robert, a Maciej Korwin brał ślub z księżniczką neapolitańską Beatrycze.

Do dzisiaj pozostało kilka elementów pierwotnej budowli gotyckiej: główny portal z 1370 r., oratorium w południowej kaplicy oraz wieża południowa.

Kościół uległ poważnym zniszczeniom podczas okupacji tureckiej, urządzono też w nim meczet. Podczas odbijania Budy przez wojska chrześcijańskie nastąpiły kolejne straty, a w XVIII w. dzieła zniszczenia dopełnił pożar, powstały od uderzenia pioruna. Średniowieczna świątynia była w tak złym stanie, że mury i sklepienie groziły zawaleniem.

Dzisiejsza konstrukcja powstała w XIX w. i jest w dużej części rekonstrukcją lub całkowicie nową. Prace rekonstrukcyjne rozpoczęto w 1874 r. z polecenia króla Franciszka Józefa i trwały one do 1896 r.; zdołano je zakończyć przed uroczystościami 1000-lecia Państwa Węgierskiego. Budowli nadano styl neogotycki, starając się przywrócić dawny wygląd, dodano też nowe, bardziej współczesne elementy. Od ponownej konsekracji upowszechniła się nazwa związana z królem Maciejem.

Wnętrze wypełniają piękne freski autorstwa XIX-wiecznych artystów węgierskich (przedstawiają m.in. herb i postać Macieja Korwina, a także ceremonię koronacyjną Franciszka Józefa i jego żony, Elżbiety). Wewnątrz znajduje się też grobowiec króla Béli III, przeniesiony z Székesfehérvár, natomiast w tzw. Oratorium Królewskim prezentowane są szaty i ozdoby liturgiczne.

W grudniu 1916 r. w kościele Macieja odbyła się ostatnia koronacja królewska na Węgrzech – Karola I Habsburga^[2] i jego żony, Zyty. Pamiątki związane z tą ceremonią (m.in. fotele, na których zasiadała królewska para) podziwiać można nad zakrystią.

W okresie międzywojennym XX w. świątynia uchodziła za najbardziej prestiżową w mieście - odbywały się tutaj uroczyste obchody Bożego Ciała, msze za zmarłą królewską parę - Franciszka Józefa i Elżbietę, oraz ceremonie z udziałem rządu.

W czasie oblężenia Budapesztu w latach 1944–45 kościół mocno ucierpiał - spłonął dach, część ścian zawaliła się. Niemieckie wojska używały wnętrz jako kuchni polowej, a zdobyczna Armia Czerwona jako stajnię i latrynę. Powojenny stan obiektu był tak zły, że nowy, komunistyczny rząd rozważał jego rozbiórkę - ostatecznie jednak w 1946 r. ruiny zabezpieczono, a w 1951 r. rozpoczęto odbudowę. Mimo ciężkiej sytuacji kościoła katolickiego na Węgrzech prace sfinansowało państwo. W 1960 r. zakończono rekonstrukcję ścian zewnętrznych, a dziesięć lat później wnętrza.

Zobacz też

• pomnik konny św. Stefana w Budapeszcie (obok)

Przypisy

1. Na 122. posiedzeniu KSNG przyjęto egzonim kościół Najświętszej Marii Panny jako egzonim główny. Egzonim kościół Macieja jest egzonimem wariantowym.
2. Budapest - kościół Wniebowzięcia NMP [online], Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 2023-07-06] (pol.).

Linki zewnętrzne

• Kościół Macieja. budapeszt.infinity.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-12)].

Kontrola autorytatywna (kościół parafialny):

• VIAF: 458145424527686831268
• LCCN: n50053404
• GND: 4391871-2
• J9U: 987007346290905171