5 halerzy czechosłowackich (1991)

5 halerzy (cz. 5 haléřů, słow. 5 halierov) – czechosłowacka moneta obiegowa o nominale 5 halerzy bita w latach 1991–1992, wycofana z obiegu w roku 1993. Autorami projektu byli Miroslav Rónai oraz František David.

5 halerzy

Państwo	Czechosłowacja
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	5 halerzy (5/100 Kčs)
Rocznik	1991, 1992
Emisja
Mennica	Mennica Kremnica
Nakład	10 105 000 szt.[1]
Data emisji	1 kwietnia 1991
Data wycofania	• 30 kwietnia 1993 C  • 31 lipca 1993 S
Projektant	Miroslav Rónai (awers), František David (rewers)
Opis fizyczny
Masa	0,75 g
Średnica	16,2 mm
Grubość	1,6 mm
Materiał	aluminium (AlMg 2)
Rant	gładki
Stempel	zwykły[1][2][3]

Wzór

Zasadniczą część awersu zajmował herb Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej – w polu czwórdzielnym naprzemiennie ułożony czeski koronowany lew o podwójnym ogonie oraz słowackie trójwzgórze z krzyżem patriarszym. Powyżej zapisano skrót nazwy kraju („ČSFR”), u dołu zaś rok bicia. Po obu stronach tarczy herbowej wolne miejsce wypełniono lipowymi gałązkami. Oznaczenie projektanta Miroslava Rónaia – inicjał „R” – zamieszczono poniżej daty^[2][4].

Rewers monety przedstawiał duży, zapisany arabską cyfrą nominał nakładający się w dolnej części na mniejszą literę „h” stanowiącą określenie waluty. Tuż obok litery, po jej lewej stronie zamieszczono niewielki inicjał „D”, znak projektanta Františka Davida^[2][4].

Nakład

Moneta według projektu z 1991 roku stanowiła modyfikację 5 halerzy z roku 1977. Zmiana wzoru awersu spowodowana była odejściem od socjalistycznej nomenklatury i symboliki^[5]. Zarządzeniem Banku Państwowego z dnia 14 lutego 1991 r. przewidziano, że nowe monety będą posiadały te same parametry fizyczne co wcześniejszy wariant, z uwzględnieniem jednak m.in. nowego herbu państwowego^[4]. Tym samym wobec parametrów fizycznych zastosowanie miały wytyczne zawarte w zarządzeniu Ministra Finansów z 18 maja 1977 r. Przewidziano, że nowa moneta będzie bita z krążków wykonanych ze stopu glinu i magnezu^[6] (2-procentowa domieszka drugiego z pierwiastków)^[2] o masie 0,75 g ±2,5%. Wskazano również, że rant pięciohalerzówek ma być gładki, a średnica gotowych monet ma mierzyć 16,2 mm^[6]. Ich grubość wyniosła w przybliżeniu 1,6 mm^[2][3].

Bite w mennicy w Kremnicy^[2] monety zostały wyemitowane wraz z pozostałymi nominałami, 1 kwietnia 1991 roku^[4], stanowiąc kontynuację poprzedniego wariantu z 1977 roku^[6]. Niemal cały nakład – ponad 10 mln sztuk – wytworzono w pierwszym roku produkcji. Rok później wybito jedynie 50 tys. sztuk, które trafiły na rynek kolekcjonerski w formie zestawów numizmatycznych^[1][2]. Monety te pozostawały oficjalnymi środkami płatniczymi niewiele ponad dwa lata – po rozpadzie Czechosłowacji zostały zdemonetyzowane odrębnie w Czechach (30 kwietnia 1993)^[7] i na Słowacji (31 lipca 1993)^[8] wraz z poprzednim wariantem z 1977 roku^[7][8].

Zobacz też

• czechosłowackie monety obiegowe
• 5 halerzy wzoru z 1923, 1953, 1962 i 1977

Przypisy

1. ThomasT. Michael ThomasT., RichardR. Giedroyc RichardR., 2018 Standard Catalog of World Coins 1901-2000, wyd. 45, Iola: Krause Publications, 2017, s. 690, ISBN 978-1-4402-4797-2.
2. ĽudovítĽ. Malinovský ĽudovítĽ., sr., ČSFR 5 h 1991 Päť halierov [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03] (słow.).
3. Czechosłowacja 5 halerzy, 1991-1992 [online], ucoin.net [dostęp 2019-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-04] (pol.).
4. Vyhláška Státní banky československé ze dne 14. února 1991 o vydávání mincí po 1 haléři, 5 haléřích, 10 haléřích, 20 haléřích, 50 haléřích, 1 Kčs, 2 Kčs a 5 Kčs se stáním znakem České a Slovenské Federativní Republiky, „Sbírka zákonů”, č. 60/1991 Sb. (čá 13/1991), epravo.cz, 1 marca 1991 [dostęp 2019-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
5. JaroslavJ. Moravec JaroslavJ., Sbohem padesátihaléři, sbohem dvacetikoruno! – část 1 [online], Narodowy Bank Czeski, 1 lipca 2014 [dostęp 2018-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
6. Vyhláška federálního ministerstva financí ze dne 18. května 1977 o vydání mincí po 5 haléřích vzoru 1977, „Sbírka zákonů”, č. 33/1977 Sb. (čá 10/1977), epravo.cz, 23 maja 1977 [dostęp 2019-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
7. Vyhláška České národní banky ze dne 12. března 1993 o vydání mincí po 50 Kč vzoru 1993 a o ukončení platnosti mincí po 1 haléři a po 5 haléřích československé měny a jejich výměně, „Sbírka zákonů”, č. 101/1993 Sb. (čá 28/1993), epravo.cz, 19 marca 1993 [dostęp 2019-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
8. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 23. júla 1993 o stiahnutí mincí po 1 halieri vzoru 1953, 1962 a 1991 a mincí po 5 halieroch vzoru 1977 a 1991 z obehu, „Zbierka zákonov”, č. 163/1993 Z. z. (čá 43/1993), zakonypreludi.sk, 28 lipca 1993 [dostęp 2019-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (słow.).