4 Eskadra Pilotażu Przejściowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5

4 Eskadra Pilotażu Przejściowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 (4 epb OSL-5) – pododdział wojsk lotniczych.

4 Eskadra Pilotażu Przejściowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1951
Rozformowanie	1958
Tradycje
Kontynuacja	61 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy
Dowódcy
Pierwszy	mjr pil. Mieczysław Śmiechowski
Ostatni	kpt. pil. Stanisław Konopiński
Organizacja
Dyslokacja	Radom (Sadków)[1], Tomaszów Mazowiecki (Glinnik)[1], Nowe Miasto[2]
Rodzaj wojsk	Wojska lotnicze
Podległość	Oficerska Szkoła Lotnicza nr 5

Historia – formowanie, zmiany organizacyjne

4 Eskadra Pilotażu Przejściowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 1951 - 1958

Tablica pamiątkowa OSL im. Żwirki i Wigury z Radomia. W strukturze radomskiej OSL była 4 Eskadra Pilotażu Przejściowego OSL nr 5

Radom-Sadków. Pamięci Lotnikom

4 Eskadra Pilotażu Bojowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 powstała na podstawie dyrektywy Nr 0020/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 lutego 1951 roku, następnie rozkazu Nr 0036/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 kwietnia 1951 roku^[1]. Została utworzona na radomskim lotnisku Sadków w maju 1951 roku na bazie plutonu samolotów Jak-9 rozformowanej 1. eskadry szkolnej OSL-4 w Dęblinie (stacjonującej dotychczas w Radomiu) pod nazwą 1 Eskadra Pilotażu Myśliwskiego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5. Pierwszym dowódcą został mjr pil. Mieczysław Śmiechowski^[3][4]. Eskadra po zakończeniu pierwszego etapu formowania struktur radomskiej Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 pod koniec lipca 1951 r. na podstawie rozkazu komendanta eskadra została przebazowana na lotnisko w Tomaszowie Mazowieckim^[1]. Przebazowanie do Tomaszowa przebiegało w trzech rzutach^[5]. Pod koniec lipca eskadra rozpoczęła normalny cykl szkolenia praktycznego podchorążych.

Na przełomie września i października 1952 r. pod zarzutem działalności 'antypaństwowej' aresztowanych zostało 15 oficerów z radomskiej i dęblińskiej szkoły lotniczej. W tym czasie został zdjęty ze stanowiska dowódcy 1 eskadry OSL-5 kpt. pil. Stanisław Śmiechowski. Dowódcą został dotychczasowy pomocnik ds. szkolenia lotniczego kpt. pil. Feliks Skrzeczkowski^[6].

W związku z przebudową lotniska w Tomaszowie Mazowieckim, w lutym 1954 1. eskadra OSL-5 została przebazowana na lotnisko w Oleśnicy k/Wrocławia, gdzie przyjęła nazwę 1 Eskadry Pilotażu Bojowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5.

W 1955 OSL nr 5, dysponująca 9 eskadrami, przechodzi zmianę etatu z 20/283 na etat 20/343 i związaną z tym reorganizację. 5 lutego 1955 l Eskadra została przemianowana na 4 Eskadrę Pilotażu Przejściowego OSL nr 5.

W lipcu 1955 przebazowano eskadrę z Oleśnicy na lotnisko w Nowym Mieście n/Pilicą, gdzie rozpoczęła szkolenie podchorążych na samolotach typu Jak-11. Wraz z przejściem tej eskadry na nowy sprzęt ostatecznie została zakończona eksploatacja samolotów Jak-9.

W 1958 r. rozpoczął się kolejny etap reorganizacji systemu wojskowego szkolnictwa lotniczego. Opracowano projekt reorganizacji struktur oficerskich szkół lotniczych^[7]. Projekt przewidywał zmianę organizacji eskadrowych na pułkowe, gdyż przyjęcie nowego sprzętu wymagało innego, znacznie rozbudowanego systemu zaopatrzenia i zabezpieczenia^[8]. Zmiany przeprowadzono na podstawie rozkazu organizacyjnego MON nr 075/Org. z dnia 31 grudnia 1957 r. oraz rozkazu organizacyjnego DWL i OPL OK nr 02/Org. z dnia 29 stycznia 1958r. Na skutek tych rozkazów OSL-5 przeszła na etat nr 20/466. Historia 4 eskadry kończy się w lutym 1958, kiedy to weszła w skład sformowanego w Nowym Mieście 61 Lotniczego Pułku Szkolno-Bojowego^[9].

Dowódcy eskadr 1951-1958[10]

• mjr pil. Mieczysław Śmiechowski (1951-1952)
• kpt. pil. Feliks Skrzeczkowski (1952-1953)
• kpt. pil. Józef Kowalski (1953-1955)
• kpt. pil. Zygmunt Kręglewski (1955-1957)
• kpt. pil. Stanisław Konopiński (1957-1958)

Struktura etatowa eskadry[11]

• dowódca eskadry
• zastępca dowódcy eskadry ds. politycznych
  • sekretarz POP
  • instruktor ZMP
• szef sztabu
  • szef łączności
  • instruktor WF
  • szef eskadry
  • kancelista
  • maszynistka
  • instruktor wyszkolenia spadochronowego
  • układacz spadochronowy
• nawigator eskadry
• pomocnik dowódcy eskadry ds. wyszkolenia bojowego
  • dowódcy klucza
  • piloci instruktorzy
  • technik klucza
  • starszy mechanik lotniczy
  • mechanik lotniczy
  • starszy silnikowy
  • mechanik przyrządów lotniczych
  • mechanik instalacji elektrycznej
  • mechanik uzbrojenia lotniczego
  • majster radiowy
• pomocnik dowódcy eskadry ds. liniowych
  • lekarz
  • felczer
  • dowódca kompanii podchorążych
  • szef kompanii podchorążych
  • podoficer gospodarczy
• pomocnik dowódcy eskadry ds. inż.-eksploatacyjnych
  • inżynier osprzętu
  • inżynier uzbrojenia
  • starzy technik eksploatacyjny
  • technik osprzętu
  • technik uzbrojenia

Samoloty

Samoloty 1/4 Eskadry Pilotażu Bojowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej im. F. Żwirki i S. Wigury w latach 1951 - 1958

Li-2

Jak-11

Junak-3

MiG-15

Na wyposażeniu eskadry były samoloty:^[2]

• Jak–9
• Jak-9P
• Lissunow Li-2
• Jak-11
• Junak-3
• MiG-15
• UTIMiG-15

Przypisy

1. Woroniecki 1967 ↓, s. 13.
2. Woroniecki 1967 ↓, s. 14.
3. Kondej 2000 ↓, s. 24.
4. Zieliński i Mikołajczuk 2010 ↓, s. 200.
5. Marciniuk 2006 ↓, s. 45.
6. Zieliński 2001 ↓, s. 526.
7. Kmiecik 2002 ↓, s. 278-292.
8. Zieliński i Mikołajczuk 2010 ↓, s. 208.
9. Ziółkowski i Marciniuk 2001 ↓, s. 166.
10. Marciniuk 2006 ↓, s. 46-49.
11. Marciniuk 2006 ↓, s. 78.

Bibliografia

• Józef Zieliński: Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000. Poznań: Redakcja Czasopism WLOP, 2001. ISBN 83-909008-6-6.
• Józef Zieliński, Marian Mikołajczuk: Historia polskiego lotnictwa wojskowego 1945 -1962. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2010. ISBN 978-83-61529-78-1.
• Janusz Ziółkowski, Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, 75 lat Dęblińskiej Szkoły Orląt. Toruń-Dęblin: Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-711-X.
• Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Zeszyty Naukowe, Radom Zasłużony Ośrodek Wojskowego Szkolnictwa Lotniczego, Materiały z Konferencji Naukowej 15-16 IV 2005r. Dęblin: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych, 2006. ISSN 1641-9723.
• Leonard Woroniecki [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza w Radomiu 1951 - 1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1967, s. 59-60; mps. Biblioteka WAP, obecnie Akademia Obrony Narodowej.
• D. Kondej [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza im. kpt. pil. F. Żwirki i inż. S. Waligóry w Radomiu 1951-1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 2000, s. 56; mps. Biblioteka Akademii Obrony Narodowej.
• Tadeusz Kmiecik [red]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-1962: organizacja, szkolenie i problemy kadrowe. Warszawa: 2002. ISBN 83-87226-29-7.