10 Brygada AL „Zwycięstwo”

10 Brygada AL "Zwycięstwo" – brygada Armii Ludowej, powstała rozkazem Dowództwa Obwodu III AL z dn. 13 września 1944 roku. Podstawę jej składu osobowego stanowili żołnierze Armii Czerwonej, byli jeńcy wojenni zbiegli z niewoli niemieckiej a także dezerterzy z Ostlegionów(wschodnich formacji kolaboracyjnych u boku III Rzeszy)^[1]. Przebiła się przez front w potyczce pod Chotczą w nocy z 27 na 28 października 1944 r^[1].

10 Brygada Armii Ludowej "Zwycięstwo"

Orzełek Armii Ludowej
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1944
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj wojsk	oddział partyzancki

Dzieje Brygady

Brygada powstała rozkazem nr 57 Dowództwa Obwodu III Armii Ludowej (AL), z dn. 13 września 1944 roku^[2]. Jej dowódcą mianowano st. lejtn. Nikołaja Dońcowa, szefem sztabu mjr Nikołaja Cybulskiego a oficerem politycznym został lejtn. Iwan Gromow^[3]. Równocześnie z jej utworzeniem oraz 11 Brygady AL "Wolność", powstało Zgrupowanie Radzieckie pod dowództwem płk. Tierentija Nowaka, ps. "Piotr" i szefa sztabu st. lejtn. Iwana Gonczarowa, którego bazę stanowiły obie Brygady.

Brygada liczyła około 300 ludzi^[4], głównie zbiegłych z niewoli niemieckiej żołnierzy Armii Czerwonej, a także dezerterzy z Ostlegionów (wschodnich formacji kolaboracyjnych u boku III Rzeszy). Wzięła udział w zwycięskiej bitwie w lasach suchedniowskich (16-19 września 1944 r.), a jej 1. kompania w bitwie pod Gruszką. Wraz z innymi oddziałami AL (2 Brygada "Świt", 2 baon 1 Brygady im. Ziemi Kieleckiej) i BCh (oddział "Hiszpana" ze zgrupowania „Ośki”)^[5] przebiła się przez front w potyczce pod Chotczą w nocy z 27 na 28 października. Około 15% jej stanu osobowego stanowili Polacy. Część z tych Rosjan wcześniej znalazła się w składzie 25 Pułku Piechoty AK, utworzonego 15 lipca 1944 r., w specjalnie utworzonej dla nich kompanii pod dowództwem mjr Nikołaja Cybulskiego, późniejszego szefa sztabu Brygady, z którego odeszli wraz z nim 29 sierpnia 1944 roku. W jednostce była też 16-osobowa grupa wydzielona z oddziału dywersyjno-rozpoznawczego kpt. Aleksandra Filuka, który w połowie lipca przeszedł z Lubelszczyzny do powiatów kieleckiego i koneckiego.(dotarł tam w sierpniu)^[1]

Obszarem działania Brygady były kompleksy leśne Kielecczyzny, np. lasy w okolicach Końskich i Przysuchy. Brygada zakończyła działalność partyzancką wraz z wejściem na ten obszar regularnych wojsk Armii Czerwonej 1 Frontu Ukraińskiego. Prawdopodobnie większość jej rosyjskich żołnierzy została, po przejściu procedury filtracyjnej, wcielona do regularnych jednostek ACz.

Przypisy

1. MieczysławM. Wieczorek MieczysławM., Armia Ludowa 1944-45 Działalność bojowa, 1984. Brak numerów stron w książce
2. Centr. Arch. KC PZPR, sygn. 192/XXIII-1, k. 47; Tym samym rozkazem powstała 11 Brygada AL "Wolność".
3. М. И. Семиряга. Советские люди в европейском движении Сопротивления. М., «Наука», 1970. стр.50
4. Sobczak 1988 ↓, s. 799.
5. Historia, Potyczka pod Chotczą [online], Historia zapomniana i mniej znana, 29 października 2015 [dostęp 2020-10-25] (pol.).

Bibliografia

• Hillebrandt Bogdan, Działania oddziałów i brygad partyzanckich Gwardii Ludowej i Armii Ludowej na Kielecczyźnie. Warszawa 1962.
• Hillebrandt Bogdan, Partyzantka na Kielecczyźnie, 1939-1945. Wyd. II, poprawione. Warszawa 1970.
• Skwarek Stefan, 1 Brygada AL im. Ziemi Kieleckiej. Warszawa 1977.
• [przew.] Kazimierz Sobczak: Polski ruch oporu 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07038-5.