Loading AI tools
święte księgi hinduizmu Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wedy, Weda (dewanagari वेद „wiedza”) – święte księgi hinduizmu, najstarsza grupa religijnych tekstów sanskryckich[1], które stanowiły całość ówczesnej wiedzy człowieka o świecie ludzi i bogów; antologia tekstów z różnych okresów, o różnej tematyce, budowie i przeznaczeniu. Objętością Wedy przewyższają Biblię sześciokrotnie[2].
Wedy dzielą się na trzy rodzaje:
Najstarsze i najświętsze księgi to cztery sanhity (zbiory), które służyły jako „mszały” w obrzędzie ofiary wedyjskiej (śrauta, jadźńa):
Poszczególne sanhity przypisano kapłanom biorącym udział w odprawianiu ofiary wedyjskiej:
Z każdą sanhitą wiążą się młodsze teksty: brahmany, aranjaki i upaniszady. Czasem mianem „Weda” określa całą taką grupę tekstów.
Najwcześniejszy tekst w zbiorze, Rygweda, powstał prawdopodobnie pomiędzy 1500 a 1200 rokiem p.n.e., choć niektórzy badacze uważają, że powstał wcześniej[3]. Najnowszy tekst wśród Wed, Upaniszady, został prawdopodobnie zredagowany pomiędzy 600 a 300 r. p.n.e., tekst zdradza wpływy buddyjskie, więc jego cześć musiała powstać po Buddzie, którego daty życia szacuje się na IV i V wiek p.n.e.. Wg niektórych naukowców Upaniszady powstały wcześniej, pomiędzy 800 a 600 r. p.n.e.[3]. Niezwykłą cechą Wed jest fakt, że były przekazywane w formie ustnej przez 3000 lat[4].
Wyznawcy hinduizmu uznają, że wedy są wieczne, istnieją od zawsze[5]. Objawienie wedyjskie to proces usłyszenia wed przez pradawnych ryszich i przetransponowanie ich w formę językową. Początkowo wedy przekazywano tylko ustnie. Dopiero później wszystkie zbiory zebrano i skodyfikowano. Miał to uczynić wieszcz Wjasa (dewanagari: व्यास, trl. Vyāsa, ang. Vyasa), którego imię wywodzi się od słowa sanskryckiego „porządkować, redagować”. W rzeczywistości proces kodyfikacji zapisu Wed był długotrwały i angażował wielu ludzi, a początek zapisu prawdopodobnie miał miejsce ok. VIII w. p.n.e. Wedy zapisano w archaicznej formie sanskrytu zwanej językiem wedyjskim. Jest on jednym z najstarszych języków indoeuropejskich, w którym zachowały się zabytki pisane.
Stopniowo wokół Wed narosła olbrzymia literatura: studia, glosy, komentarze. Najsłynniejszym komentatorem Wed był Sajana, żyjący w drugiej połowie XIV wieku.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.