ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਜਾਂ ਫਾਸਿਜ਼ਮ/ˈfæʃɪzəm/ ਸਰਬਸੱਤਾਵਾਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਰੁਝਾਨ ਹੈ,[1][2] ਜਿਸਨੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਅੰਦਰ ਜੋਰ ਫੜਿਆ। ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਆਪਣੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਰਿਆਸਤ ਨਾਲ ਵੈਨਗਾਰਡ ਪਾਰਟੀ ਤੇ ਟੇਕ ਰਖਦਿਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਭੜਕਾ ਕੇ ਜਨਤਕ ਲਾਮਬੰਦੀ ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਫਾਸ਼ੀ ਅਧਾਰਾਂ ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਘਿਣਾਉਣੇ ਮਕਸਦ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।[3][4][5] ਉਦਾਰ ਜਮਹੂਰੀਅਤ, ਸਮਾਜਵਾਦ,ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ ਦੀਆਂ ਮੁਢੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਫਾਸ਼ੀਵਾਦੀ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਸਾਂਝੇ ਲਛਣ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਮਾਣ, ਤਕੜੇ ਲੀਡਰ ਦੀ ਪੂਜਾ, ਅਤੇ ਅੰਧਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ, ਨਸਲਵਾਦ, ਅਤੇ ਫੌਜਵਾਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਫਾਸ਼ੀਵਾਦ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਿੰਸਾ, ਜੰਗ, ਅਤੇ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।[6][7][8] ਅਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਧੀਆ ਨਸਲਾਂ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਾੜੇ ਧੀੜੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਨਸਲਾਂ ਨੂੰ ਜਬਰੀ ਕੁਚਲ ਕੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਜਮਾ ਲੈਣ।[9]