ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜਾ ਵੱਡਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਦਕ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਪੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 2016 ਤੱਕ 294 ਨਾਗਰਿਕ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਨਮਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਰੈਂਕ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। 2 ਜਨਵਰੀ 1954 ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਪੁਰਸਕਾਰ "ਬੇਮਿਸਾਲ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੇਵਾ" ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਜਾਤ, ਕਿੱਤੇ, ਸਥਿਤੀ ਜਾਂ ਲਿੰਗ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਸਮੇਤ "ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਸੇਵਾ ਸਮੇਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਵਾਂ" ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਪਰ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਸਾਲ 2019 ਤਕ, ਪੁਰਸਕਾਰ 307 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਰਾਂ ਮਰਨੋਂਪਰੰਤ ਅਤੇ 20 ਗੈਰ-ਨਾਗਰਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ | |
---|---|
ਕਿਸਮ | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਗਰਿਕ |
ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ | ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ |
ਰਿਬਨ | |
ਅੱਗੇ | ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਟੈਕਸਟ "ਪਦਮ" ਉੱਪਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ "ਵਿਭੂਸ਼ਣ" ਟੈਕਸਟ ਕਮਲ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। |
ਉਲਟਾ | ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲੈਟੀਨਮ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੰਟੋ, "ਸਤਿਆਮੇਵ ਜਯਤੇ" (ਸੱਚ ਦੀ ਹੀ ਜਿੱਤ) ਦੇ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। |
ਸਥਾਪਿਤ | 1954; 70 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ (1954) |
ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ | 1954
|
ਆਖਰੀ ਵਾਰ | 2023
|
ਕੁੱਲ | 325 |
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | http://www.padmaawards.gov.in/ |
Precedence | |
ਅਗਲਾ (ਉੱਚਾ) | ਅਸ਼ੋਕ ਚੱਕਰ |
ਅਗਲਾ (ਹੇਠਲਾ) | ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ |
← ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਨ "ਪਹਿਲਾ ਵਰਗ" (ਕਲਾਸ I) |
ਹਰ ਸਾਲ 1 ਮਈ ਅਤੇ 15 ਸਤੰਬਰ ਦੌਰਾਨ, ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੁਆਰਾ ਗਠਿਤ ਪਦਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਸਾਰੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ, ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਉੱਤਮ ਸੰਸਥਾਨਾਂ, ਮੰਤਰੀਆਂ, ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਸੰਸਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਮੇਟੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿਫਾਰਸਾਂ ਸੌਂਪਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਨਮਾਨ 1954 ਵਿੱਚ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਤਿੰਦਰ ਨਾਥ ਬੋਸ, ਨੰਦਲਾਲ ਬੋਸ, ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ, ਬਾਲਾਸਾਹਿਬ ਗੰਗਾਧਰ ਖੇਰ, ਜਿਗਮੇ ਡੋਰਜੀ ਵੰਗਚੁਕ ਅਤੇ ਵੀ. ਕੇ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮੈਨਨ ਸਨ। 1954 ਦੇ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਵੇਲੇ ਮਰਨੋਂਉਪਰੰਤ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਨਵਰੀ 1955 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਿਯਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। "ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ", ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਸਿਵਲ ਸਨਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਜੁਲਾਈ 1977 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1980 ਅਤੇ ਅਗਸਤ 1992 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 1995 ਤੱਕ ਦੋ ਵਾਰ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਮੁਅੱਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਨਾਮ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਅਤੇ ਮਿਲਿਆ ਹੋੋੋਇਆ ਇਨਾਮ ਵਾਪਸ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੀ ਐਨ ਹਕਸਰ, ਵਿਲਾਇਤ ਖਾਨ, ਈਐਮਐਸ ਨੰਬਰਦੂਰੀਪੈਡ, ਸਵਾਮੀ ਰੰਗਾਨਾਥਨੰਦ, ਅਤੇ ਮਣੀਕੌਂਦਾ ਚਲਾਪਤੀ ਰਾਓ ਨੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਚੰਦ ਜੈਨ (2011) ਅਤੇ ਸ਼ਾਰਦ ਅਨੰਤਰਾਓ ਜੋਸ਼ੀ (2016) ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਇਨਾਮ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਆਮਟੇ ਨੇ ਆਪਣਾ 1986 ਦਾ ਇਨਾਮ 1991 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 25 ਜਨਵਰੀ 2019 ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਚਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ, ਤੇਜਨ ਬਾਈ, ਇਸਮੈਲ ਉਮਰ ਗੁਲੇਹ, ਅਨਿਲ ਮਨੀਭਾਈ ਨਾਈਕ, ਅਤੇ ਬਲਵੰਤ ਮਰੇਸ਼ਵਰ ਪੁਰਨਦਰੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।