ਧਿਆਨ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਧਿਆਨ ਇੱਕ ਕਿਰਿਆ ਜਾਂ ਅਭਿਆਸ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਵਿੱਚ ਚੇਤੰਨਤਾ, ਸਾਵਧਾਨੀ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਹੇਤ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਸਤੂ, ਵਿਚਾਰ, ਜਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀ 'ਤੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ, ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।[1][2][3][4]
ਕਈ ਧਾਰਮਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਉੱਲੇਖ ਉਪਨਿਸ਼ਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਬੁੱਧ, ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਚਿੰਤਨਸ਼ੀਲ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ।[5] 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਹੋਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਵਰਗੇ ਗੈਰ-ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਧਿਆਨ ਤਣਾਅ, ਚਿੰਤਾ, ਉਦਾਸੀ ਅਤੇ ਪੀੜ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ,[6] ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਵੈ-ਧਾਰਨਾ,[7] ਸਵੈ-ਸੰਕਲਪ, ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[8][9][10] ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ, ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨਕ, ਅਤੇ ਰਕਤ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਲਈ ਖੋਜ ਜਾਰੀ ਹੈ।