ਦਰਗਾਹ (Persian: درگاه dargâh ਜ درگهدرگه dargah, ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਵੀ) ਇਕ ਪੂਜਨੀਕ ਧਾਰਮਿਕ ਹਸਤੀ, ਅਕਸਰ ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਤ ਜਾਂ ਦਰਵੇਸ਼ ਦੀ ਕਬਰ ਤੇ ਬਣਿਆ ਧਰਮ ਸਥਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੂਫ਼ੀ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਜ਼ਿਆਰਤ (ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ) ਲਈ ਦਰਗਾਹਾਂ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦਰਗਾਹਾਂ ਅਕਸਰ ਸੂਫ਼ੀ ਖ਼ਾਨਕਾਹਾਂ ਅਤੇ ਬੈਠਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ, ਮੀਟਿੰਗ ਕਮਰੇ, ਇਸਲਾਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸਕੂਲ (ਮਦਰੱਸੇ), ਅਧਿਆਪਕ ਜਾਂ ਦੇਖਭਾਲਕਰਤਾ ਦੀ ਰਹਾਇਸ਼, ਹਸਪਤਾਲ, ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਹੋਰ ਇਮਾਰਤਾ ਇਸਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਸੰਰਚਨਾ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅਰਥਾਂ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਅਰਬੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮਕਾਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਹਾਬੀ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਦਵਾਨ ਕਬਰਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਹਿਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਪਾਰਟਨਰਾਂ ਨੂੰ ਖੜਾ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸ਼ਿਰਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਬਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਰਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ (ਵਹਾਬੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ) ਕਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਨੇ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇ ਸਮੇਤ ਮੁਹੰਮਦ, ਅਲੀ, ਆਇਸ਼ਾ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਮਕਬਰਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ,[2][3][4] ਪਰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਕਬਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਰਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ (ਸ਼ਾਹੀਹ ਮੁਸਲਿਮ 977)। [5][6][7]
Ondrej, Beranek; Tupek, Pavel (July 2009). Naghmeh, Sohrabi (ed.). From Visiting Graves to Their Destruction: The Question of Ziyara through the Eyes of Salafis (PDF). Crown Paper (Crown Center for Middle East Studies/Brandeis University). Brandeis University. Crown Center for Middle East Studies. p. 19. Archived from the original (PDF) on 10 ਅਗਸਤ 2018. Retrieved 13 ਨਵੰਬਰ 2018. Relying mainly on hadiths and the Qur'an, Ibn 'Abd al-Wahhab's most famous work, The Book of God's Unicity (Kitab al-tawhid), describes a variety of shirk practices, such as occultism, the cult of the righteous (salih), intercession, oaths calling on other than God himself, sacrifices or invocational prayers to other than God, and asking other than Him for help. Important things about graves are remarked on in a chapter entitled "About the Condemnation of One Who Worships Allah at the Grave of a Righteous Man, and What if He Worships [the Dead] Himself."72 Ibn 'Abd al-Wahhab starts by quoting a hadith: "Umm Salama told the messenger of Allah about a church she had seen in Abyssinia in which there were pictures. The Prophet said: 'Those people, when a righteous member of their community or a pious slave dies, they build a mosque over his grave and paint images thereon; they are for God wicked people.' They combine two kinds of fitna: the fitna of graves and the fitna of images." He then continues with another hadith: "When the messenger of Allah was close to death, he . . . said: 'May Allah curse the Jews and Christians who make the graves of their prophets into places of worship; do not imitate them.'" From this hadith Ibn 'Abd al-Wahhab derives the prohibition of building places of worship over graves, because that would mean glorification of their inhabitants, which would amount to an act of worship to other than Allah.
Ondrej, Beranek; Tupek, Pavel (July 2009). Naghmeh, Sohrabi (ed.). From Visiting Graves to Their Destruction: The Question of Ziyara through the Eyes of Salafis (PDF). Crown Paper (Crown Center for Middle East Studies/Brandeis University). Brandeis University. Crown Center for Middle East Studies. p. 19. Archived from the original (PDF) on 10 ਅਗਸਤ 2018. Retrieved 13 ਨਵੰਬਰ 2018. Relying mainly on hadiths and the Qur'an, Ibn 'Abd al-Wahhab's most famous work, The Book of God's Unicity (Kitab al-tawhid), describes a variety of shirk practices, such as occultism, the cult of the righteous (salih), intercession, oaths calling on other than God himself, sacrifices or invocational prayers to other than God, and asking other than Him for help. Important things about graves are remarked on in a chapter entitled "About the Condemnation of One Who Worships Allah at the Grave of a Righteous Man, and What if He Worships [the Dead] Himself."72 Ibn 'Abd al-Wahhab starts by quoting a hadith: "Umm Salama told the messenger of Allah about a church she had seen in Abyssinia in which there were pictures. The Prophet said: 'Those people, when a righteous member of their community or a pious slave dies, they build a mosque over his grave and paint images thereon; they are for God wicked people.' They combine two kinds of fitna: the fitna of graves and the fitna of images." He then continues with another hadith: "When the messenger of Allah was close to death, he . . . said: 'May Allah curse the Jews and Christians who make the graves of their prophets into places of worship; do not imitate them.'" From this hadith Ibn 'Abd al-Wahhab derives the prohibition of building places of worship over graves, because that would mean glorification of their inhabitants, which would amount to an act of worship to other than Allah.
"Shrine - Oxford Islamic Studies Online". www.oxfordislamicstudies.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 2021-02-24. Retrieved 2018-08-10. Many modern Islamic reformers criticize visits to shrines as mere superstition and a deviation from true Islam.