ଜର୍ମାନୀ

ଜର୍ମାନୀ (ଆଧିକାରିକ ରୂପେ ସଂଘୀୟ ଜର୍ମାନୀ ଗଣରାଜ୍ୟ) ପଶ୍ଚିମ-ମଧ୍ୟ ଇଉରୋପରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ସଂଘୀୟ ସଂସଦୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର । ୧୬ ଗୋଟି ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ଗଠିତ ଜର୍ମାନୀର ରାଜଧାନୀ ଓ ସର୍ବବୃହତ୍ ସହର ହେଉଛି ବର୍ଲିନ । ଜର୍ମାନୀର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୩୫୭,୦୨୧ କର୍ଗ କି.ମି ଓ ଜଳବାୟୁ ସମଶୀତୋଷ୍ଣ । ୮ କୋଟି ଜନସଂଖ୍ୟା ସହ ଜର୍ମାନୀ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘର ସବୁଠୁ ଜନବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଏହା ଇଉରୋପର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଶକ୍ତି ।

ସଂଘୀୟ ଜର୍ମାନ ଗଣରାଜ୍ୟ Bundesrepublik Deutschland
Flag Coat of arms
ଜାତୀୟ ସଙ୍ଗୀତ: Deutschlandlied[1] (English: "Song of Germany")[lower-alpha 1]
Location of  ଜର୍ମାନୀ  (dark green) – in Europe  (green & dark grey) – in the European Union  (green)  —  [Legend]
ରାଜଧାନୀ	ବର୍ଲିନ
ବୃହତ୍ତମ ସହର	capital
ସରକାରୀ ଭାଷା	ଜର୍ମାନ ଭାଷା
ଜାତୀୟତା	ଜର୍ମାନ
Government	ସଂଘୀୟ ସଂସଦୀୟ ସମ୍ବୈଧାନିକ ଗଣତନ୍ତ୍ର
• ରାଷ୍ଟ୍ରପତି	ଜୋଆଖିମ ଗୁଆକ
• ଚାନ୍ସେଲର	ଆଞ୍ଜେଲା ମର୍କେଲ
• ବୁଣ୍ଡେସ୍ତାଗର ନେତା (ବାଚସ୍ପତି)	ନରବର୍ଟ ଲାମର୍ଟ
• ବୁଣ୍ଡେସ୍ରାଟର ନେତା	ଷ୍ଟିଫାନ ୱାଇଲ
ବିଧାନ ମଣ୍ଡଳ
• ଉଚ୍ଚ ସଦନ	ବୁଣ୍ଡେସ୍ରାଟ
• ନିମ୍ନ ସଦନ	ବୁଣ୍ଡେସ୍ତାଗ
ଜର୍ମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ
• Holy Roman Empire	୨ ଫେବୃଆରୀ ୯୬୨
• ଜର୍ମାନ ସଂଘ	୮ ଜୁନ ୧୮୧୫
• ଐକୀକରଣ	୧୮ ଜାନୁଆରୀ ୧୮୭୧
• ସଂଘୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର	୨୩ ମେ ୧୯୪୯
• EECର ସଂସ୍ଥାପନା] (ବର୍ତ୍ତମାନ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ)	୧ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୮
• ପୁନଃଐକୀକରଣ	୩ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୯୦
କ୍ଷେତ୍ରଫଳ
• ମୋଟ	[convert: invalid number] (୬୩ତମ)
• ଜଳଭାଗ (%)	୨.୪୧୬
ଲୋକସଂଖ୍ୟା
• ୨୦୧୪ estimate	80,716,000[2] (୧୬ତମ)
• ୨୦୧୧ census	୮୦,୨୧୯,୬୯୫[3] (୧୬ତମ)
• ଘନତା	[convert: invalid number] (୫୮ତମ)
ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ  (ସମତୁଲ୍ୟ କ୍ରୟଶକ୍ତି)	୨୦୧୪ estimate
• ମୋଟ	$୩.୩୩୮ ଲକ୍ଷ କୋଟି (ଟ୍ରିଲିୟନ)[4] (୫ମ)
• ମୁଣ୍ଡପିଛା	$୪୧,୨୪୮[4] (୧୬ତମ)
ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦ (ସାଙ୍କେତିକ)	୨୦୧୪ estimate
• ମୋଟ	$୩.୮୭୬ ଲକ୍ଷ କୋଟି (ଟ୍ରିଲିୟନ) (୪ର୍ଥ)
• ମୁଣ୍ଡପିଛା	$୪୭,୮୯୩[4] (୧୫ତମ)
ଜିନି ଗୁଣାଙ୍କ  (୨୦୧୧)	29.0[5] low
ମାନବ ବିକାଶ ସୂଚନାଙ୍କ (୨୦୧୩)	0.920[6] very high · ୫ମ
ମୁଦ୍ରା	ୟୁରୋ (€) (EUR)
ସମୟ ମଣ୍ଡଳ	UTC+1 (CET)
• Summer (DST)	UTC+2 (CEST)
ରାସ୍ତା ଚାଲିବା ପାଖ	ଡାହାଣ
ଟେଲିଫୋନ କୋଡ଼	49
Internet TLD	.de

ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଜର୍ମାନିକ୍ ଜନଜାତିର ଲୋକେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଇତ୍ତର ଜର୍ମାନୀ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ସ୍କାଣ୍ଡିନେଭିୟା ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ପ୍ରାଚୀନ ରୋମାନମାନେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ନାମ ଦେଇଥିଲେ ଜର୍ମାନିୟା । ରୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଅଧଃପତନ ବେଳେ ଏହି ଜନଜାତି ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରି ଅର୍ଦ୍ଧାଧିକ ଇଉରୋପକୁ ଆୟତ୍ତ କରିଥିଲେ । ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀରେ Holy Roman Empireରେ ସେମାନେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ଥାନ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଷୋଡଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏହି ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳ ପ୍ରୋଟେଷ୍ଟାଣ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହୋ‍ଇଥିଲା । ନେପୋଲିୟନଙ୍କ ଅଧୀନସ୍ଥ ହେବା ପରେ ଜର୍ମାନ ସଂଘ ଗଠିତ ହେଲା ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଜର୍ମାନ ଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଐକୀକରଣ ଆନ୍ଦୋଳନର ରୂପ ନେଲା । ପ୍ରୁସିଆ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୮୭୧ରେ ଅଧିକାଂଶ ଜର୍ମାନ ଅଞ୍ଚଳ ସଂଗଠିତ ହୋ‍ଇଥିଲେ ।

୧୯୧୮-୧୯ର ଜର୍ମାନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଜର୍ମାନୀର ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ପରେ ଜର୍ମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବଦଳରେ ସଂସଦୀୟ ୱାଇମାର ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା । ଯଦିଚ ଜର୍ମାନୀ ଅନେକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଥିଲା, ଦେଶରେ ଲାଗିରହିଥିବା ଆର୍ଥିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ଯାହା Great Depression ସମୟରେ ଆହୁରି ବିକୃତ ରୂପ ନେଇଥିଲା ଏବଂ ଭାର୍ସାଇଲ୍ ସନ୍ଧିରେ ଜର୍ମାନୀର ଅପମାନ ଦେଶରେ ଅତିଦକ୍ଷିଣପନ୍ଥୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଜନ୍ମ ଦେଲା । ୧୯୩୩ରେ ଜର୍ମାନୀରେ ତୃତୀୟ ରାଇଖ ବା ନାଜି ଶାସନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଯାହା ସମୟକ୍ରମେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଓ Holocaustର କାରଣ ହୋ‍ଇଥିଲା । ୧୯୪୫ରେ ଜର୍ମାନୀର ପତନ ପରେ ମିତ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଜର୍ମାନୀ ପୂର୍ବ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀରେ ବିଭାଜିତ ହେଲା । ୧୯୯୦ରେ ବର୍ଲିନ କାନ୍ଥ ଭଗ୍ନ ହେବା ପରେ ଜର୍ମାନୀର ପୁନଃଐକୀକରଣ ସମ୍ପନ୍ନ ହେଲା ।

ଜର୍ମାନୀ ପୃଥିବୀରେ ସର୍ବମୋଟ ଆନ୍ତରିକ ଉତ୍ପାଦ (GDP) ଅନୁସାରେ ଚତୁର୍ଥ ଓ କ୍ରୟ ଶକ୍ତି ସମତା (PPP) ଅନୁସାରେ ପଞ୍ଚମ ସର୍ବବୃହତ୍ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନୀ ଉଭୟରେ ଜର୍ମାନୀର ସ୍ଥାନ ପଥିବୀରେ ତୃତୀୟ । ଜର୍ମାନୀ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଓ ଏଠାରେ ଜୀବନ-ସ୍ତର (Standard of Living) ବେଶ୍ ଉଚ୍ଚ । ଜର୍ମାନୀ ଅନେକ ଦାର୍ଶନିକ, କଳାକାର, ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଉଦ୍ଭାବକଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଛି । ଜର୍ମାନୀ ଏକ ବୃହତ୍ ଶକ୍ତି ଓ ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘ ଛଡା ଜାତିସଂଘ, ନାଟୋ, ଜି ୮, ଜି ୨୦, OECD ଏବଂ ଇଉରୋପୀୟ କାଉନ୍ସିଲର ସଦସ୍ୟ ।

ଭୂଗୋଳ

ସ୍ଥଳାକୃତିକ ମାନଚିତ୍ର

ଜର୍ମାନୀ ପଶ୍ଚିମ-ମଧ୍ୟ ଇଉରୋପରେ ୪୭°ରୁ ୫୫° ଉତ୍ତର ଅକ୍ଷାଂଶ ଏବଂ ୫°ରୁ ୧୬°ପୂର୍ବ ଦ୍ରାଘିମା ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହାର ଉତ୍ତରରେ ଡେନମାର୍କ, ପୂର୍ବରେ ପୋଲାଣ୍ଡ ଓ ଚେକ୍ ଗଣରାଜ୍ୟ, ଦକ୍ଷିଣରେ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଓ ସ୍ୱିଜରଲାଣ୍ଡ, ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମରେ ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଲକ୍ସେମବର୍ଗ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମରେ ବେଲ୍‍ଜିୟମ ଓ ନେଦରଲାଣ୍ଡ ରହିଛି । ଜର୍ମାନୀର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୩୫୭,୦୨୧ ବର୍ଗ କି.ମି ଯେଉଁଥିରୁ ୩୪୯,୨୨୩ ବର୍ଗ କି.ମି ସ୍ଥଳଭାଗ ଓ ୭୭୯୮ ବର୍ଗ କି.ମି ଜଳଭାଗ । କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ଅନୁସାରେ ଏହା ଇଉରୋପର ସପ୍ତମ ବୃହତ୍ତମ ଓ ପୃଥିବୀର ୬୨ତମ ।^[1]

ଜର୍ମାନୀର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶୃଙ୍ଗ ହେଉଛି ଦକ୍ଷିଣସ୍ଥ ଆଲ୍‍ପ୍ସ ପର୍ବତମାଳାର ଜୁଗସ୍ପିଟଜେ (୨୯୬୨ ମିଟର) ଓ ସର୍ବନିମ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ହେଉଛି ଉତ୍ତରସ୍ଥ North Seaର ତଟ । ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ଉତ୍ତରକୁ ଉଚ୍ଚତାରେ କ୍ରମଶଃ କମି କମି ଯାଇଛି । ନଦୀଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ରାଇନ, ଡାନ୍ୟୁବ ଓ ଏଲ୍‍ବ ପ୍ରମୁଖ । ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଲୌହପଥର, କୋ‍ଇଲା, ପଟାଶ, କାଠ, ୟୁରାନିୟମ, ତମ୍ବା, natural gas, ଲୁଣ, ନିକେଲ, ଉର୍ବର ମୃତ୍ତିକା ଓ ଯଥେଷ୍ଟ ଜଳ ।^[1]

ପାଣିପାଗ

ପଶ୍ଚିମ ପୋମେରାନିଆର ଡାର୍ସ ଉପକୂଳ : ଜର୍ମାନୀର ଉତ୍ତରସ୍ଥ ବାଲ୍ଟିକ୍ ଉପକୂଳର ଏକ ନମୁନା

ଜର୍ମାନୀର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ସମଶୀତୋଷ୍ଣ ଜଳବାୟୁ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଯାହାକି ପଶ୍ଚିମ ଇଉରୋପର ଭୂମଧ୍ୟସାଗରୀୟ ଜଳବାୟୁ ଓ ପୂର୍ବ ଇଉରୋପର ମହାଦେଶୀୟ ଜଳବାୟୁର ମଝାମଝି । ହାରାହାରି ବାର୍ଷିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଛି ୭୮୯ ମି.ମି (୩୧ ଇଞ୍ଚ) । ବୃଷ୍ଟିପାତ ଋତୁ ଉପରେ ନିର୍ଭର ନୁହଁ କିମ୍ବା ଏକ ନିଶ୍ଚିତ ସମୟରେ ବର୍ଷାଋତୁ ହେବ ସେପରି ନୁହଁ । ଶୀତଋତୁ ମୃଦୁ ଓ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ ଉଷ୍ମ (ତାପମାତ୍ରା ୩୦°Cରୁ ଅଧିକ ହୋ‍ଇପାରେ) ।^[7]

ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀର ଜଳବାୟୁ ମହାଦେଶୀୟ; ଶୀତଋତୁ ଅତି ଥଣ୍ଡା ଓ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ଉଷ୍ମ । କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଦକ୍ଷିଣାଞ୍ଚଳରେ ମିଶ୍ରିତ ଜଳବାୟୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ । ଏତଦ୍‍ବ୍ୟତୀତ ଦକ୍ଷିଣସ୍ଥ ଆଲ୍‍ପ୍ସ ପର୍ବତମାଳା ଓ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଉଚ୍ଚ ମାଳଭୂମିରେ ନିମ୍ନ ତାପମାତ୍ରା ଓ ଅଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ସହ ପାର୍ବତ୍ୟ ଜଳବାୟୁ ଅନୁଭୂତ ହୁଏ ।^[7]

ଜୈବ ବିବିଧତା

ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଗରୁଡ ଜର୍ମାନୀରେ ଏକ ସଂରକ୍ଷିତ ପକ୍ଷୀ

ଜର୍ମାନୀ ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ଦୁଇଟି ecoregionsରେ ବିଭକ୍ତ: European-Mediterranean montane mixed forests ଓ Northeast-Atlantic shelf marine ।^[8] ୨୦୦୮ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଅନୁସାରେ ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ଭାଗ ଚାଷୋପଯୋଗୀ ଭୂମି (୩୪%) ଓ ଜଙ୍ଗଲ (୩୦.୧%)ରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ୧୩.୪% ଗୋଚର ଭୂମି ଓ ୧୧.୮% ଭୂମିରେ ଜନବସତି ରହିଛି ।^[9]

ସାଧାରଣତଃ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଇଉରୋପରେ ମିଳୁଥିବା ବୃକ୍ଷଲତା ଓ ପଶୁପକ୍ଷୀ ହିଁ ଦେଶରେ ପ୍ରାୟତଃ ମିଳନ୍ତି । ବିଚ୍, ଓକ୍ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପର୍ଣ୍ଣପାତୀ (deciduous) ବୃକ୍ଷ ହେଉଛନ୍ତି ଜଙ୍ଗଲର ଏକ-ତୃତୀୟାଂଶ । ପୁନଃବନୀକରଣ ଯୋଗୁଁ ଶଙ୍କୁଜାତୀୟ ବୃକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ବଢିଛି । ଉଚ୍ଚ ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ପୃଶ୍ ଓ ଫର ଏବଂ ବାଲୁଆ ମୃତ୍ତିକାରେ ପାଇନ୍ ଓ ଲାର୍ଚ୍ଚ ବୃକ୍ଷ ଦେଖାଯାଏ । ଏହାଛଡା ଅନେକ ଜାତିର ଫର୍ଣ୍ଣ, ଛତୁ, ଶିଉଳି ଓ ଫୁଲ ମଧ୍ୟ ମିଳେ । blue cornflower ଏକଦା ଜର୍ମାନୀର ଜାତୀୟ ଚିହ୍ନ ଥିଲା ।^[10] ପଶୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ହରିଣ, ବର୍‍ହା, ଶିଆଳ, ଓଧ, ଠେକୁଆ, ବିଭର୍ ଆଦି ପ୍ରମୁଖ ।^[11]

ଜର୍ମାନୀରେ ୧୪ଟି ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, ୧୪ଟି ଜୈବ ମଣ୍ଡଳ ଓ ୯୮ଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଉଦ୍ୟାନ ରହିଛି । ଏଠାରେ ୪୦୦ରୁ ଅଧିକ ପଞ୍ଜିକୃତ ଚିଡ଼ିଆଖାନା ଓ ପଶୁ ଉଦ୍ୟାନ ରହିଛି ଯାହା ଯେକୌଣସି ଅନ୍ୟ ଦେଶ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ।^[12] ୧୮୪୪ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋ‍ଇଥିବା ବର୍ଲିନ ଚିଡିଆଖାନା ଜର୍ମାନୀର ସର୍ବପୁରାତନ ।^[13]

ରାଜନୀତି

ଜର୍ମାନ୍ ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଚା

ବର୍ଲିନ୍‌ର ରାଇଖ୍‌ଷ୍ଟାଗ୍ ଭବନ ହେଉଛି ଜର୍ମାନୀର ସଂସଦ (ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗ୍) ଭବନ

ଜର୍ମାନୀ ଏକ ସାଂସଦୀୟ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର । ଦେଶର ରାଜନୀତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଚା ୧୯୪୯ର ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରଲେଖ Grundgesetz (ମୌଳିକ ଆଇନ) ଉପରେ ଆଧାରିତ । ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ଲାଗି ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ବହୁମତ ଆବଶ୍ୟକ । ତେବେ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଆଧାର ଯଥା ମାନବାଧିକାର, କ୍ଷମତାର ବିଭାଜନ, ସଂଘୀୟ ସଂରଚନା, ଆଇନର ବୈଧତା ଆଦି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଧାରାଗୁଡ଼ିକ ଶାଶ୍ୱତ ।^[14]

ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦେଶର ମୂଖ୍ୟ, ତେବେ ତାଙ୍କର କ୍ଷମତା ଓ ଦାୟିତ୍ୱ ଔପଚାରିକ । ସେ Bundesversammlungଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ଯାହାକି ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗର ସାଂସଦ ଓ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । କ୍ଷମତା ଅନୁକ୍ରମରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀ ହେଉଛନ୍ତି Bundestagspräsident (ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗର ବାଚସ୍ପତି) । ସେ ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗର ସାଂସଦମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ଗୃହର ଦୈନିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସଞ୍ଚାଳନା କରନ୍ତି ।

ଜୋଆଖିମ୍ ଗୁଆକ ୨୦୧୨ରୁ ଜର୍ମାନୀର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି	ଆଞ୍ଜେଲା ମର୍କେଲ ୨୦୦୫ରୁ ଜର୍ମାନୀର ଚାନ୍ସେଲର

ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ଆସନ୍ତି ସରକାରର ମୁଖ୍ୟ ବା ଚାନ୍ସେଲର । ସେ ମଧ୍ୟ ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ବାଚସ୍ପତିଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।^[15] ପ୍ରାୟତଃ ଚାନ୍ସେଲର ସଂସଦର ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଦଳର ନେତା ହୋ‍ଇଥାନ୍ତି ଓ ତାଙ୍କ ଭୂମିକା ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସହ ତୁଳନୀୟ । ଆଞ୍ଜେଲା ମର୍କେଲ ୨୦୦୫ରୁ ଜର୍ମାନୀର ଚାନ୍ସେଲର ଅଛନ୍ତି ।

ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ କ୍ଷମତା ସଂସଦକୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ଯାହା ନିମ୍ନ ସଦନ ବା ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗ ଓ ଉଚ୍ଚ ସଦନ ବା ବୁନ୍ଦେସ୍ରାଟକୁ ନେଇ ଗଠିତ । ବୁନ୍ଦେଷ୍ଟାଗର ସଂସଦମାନେ ସିଧାସଳଖ ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି, ବୁନ୍ଦେସ୍ରାଟର ସଦସ୍ୟମାନେ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳରୁ ଆସନ୍ତି ।^[1]

୧୯୪୯ ପରଠାରୁ ଦେଶର ଦୁଇ ପ୍ରମୁଖ ରାଜନୀତିକ ଦଳ ହେଲେ Christian Democratic Union ଓ the Social Democratic Party of Germany । ଏଯାବତ୍ ହୋ‍ଇଥିବା ସମସ୍ତ ଚାନ୍ସେଲର ଏହି ଦୁଇ ଦଳର । ଏହା ଛଡା Free Democratic Party ଓ Alliance '90/The Greens ଅନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଦଳ । ରାଜ୍ୟ ବିଧାନ ସଭାରେ The Left, Free Voters ଓ the Pirate Party ପରି ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ।^[16]

ଆଇନ

ପୋଲିସ କାର ସହ ଜର୍ମାନ୍ ପୋଲିସ

ଜର୍ମାନୀର ନ୍ୟାୟପାଳିକା ନାଗରିକ ଆଇନ ଉପରେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଯାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ସମ୍ରାଟ ଜଷ୍ଟିନିଆନଙ୍କ ପ୍ରାଚୀନ ରୋମର ଆଇନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଆଧାରିତ । Bundesverfassungsgericht (ସଂଘୀୟ ସମ୍ବିଧାନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ) ଜର୍ମାନୀର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସମ୍ବିଧାନିକ ନ୍ୟାୟାଳୟ ।^[15][17] ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟପାଳିକା ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ଦେୱାନୀ ଓ ଫୌଜଦାରୀ ମାମଲା ଲାଗି inquisitorial Federal Court of Justice ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମାମଲା ଲାଗି Federal Labour Court, Federal Social Court, Federal Finance Court and Federal Administrative Court. Völkerstrafgesetzbuch ମାନବତା ବିପକ୍ଷରେ ଅପରାଧ, ଜାତିସଂହାର, ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଅପରାଧ ଆଦି ଲାଗି ଥିବା ବିଶିଷ୍ଟ ଅଦାଲତ ।^[18]

ନ୍ୟାୟିକ ଦଣ୍ଡ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ସହ ଅପରାଧୀଙ୍କ ସୁଧାର ଲାଗି ପ୍ରତିବଦ୍ଧ ।^[19] ଛୋଟମୋଟ ଅପରାଧ (ଯାହା କେବଳ ଜଣେ ନ୍ୟାୟାଧୀଶଙ୍କଦ୍ୱାରା ବିଚାର କରାଯାଏ) ଓ ଗମ୍ଭୀର ରାଜନୈତିକ ଅପରାଧ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ସବୁ ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ନ୍ୟାୟାଧୀଶ ଓ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଖଣ୍ଡପୀଠଦ୍ୱାରା କରାଯାଏ ।^[20][21]

ପ୍ରଶାସନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆଇନଗୁଡିକ ରାଜ୍ୟର ଦାୟିତ୍ୱ, ତେବେ ଅଧିକାଂଶ ରାଜ୍ୟ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୯୭୬ର Verwaltungsverfahrensgesetz (Administrative Proceedings Act) ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି ।

ପ୍ରଶାସନିକ ବିଭାଜନ ଜର୍ମାନୀ ୧୬ଗୋଟି ରାଜ୍ୟକୁ (Länder)ନେଇ ଗଠିତ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟର ନିଜସ୍ୱ ସମ୍ବିଧାନ ଓ ଆନ୍ତରିକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ରହିଛି ।^[22] ନଗର-ରାଜ୍ୟ (City state) ଓ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆକାରର ତାରତମ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ବିଭାଜନରେ ମଧ୍ୟ ବିଭେଦ ରହିଛି । ୨୦୦୯ ସୁଦ୍ଧା ଜର୍ମାନୀ ମୋଟ ୪୦୩ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଭାଜିତ (୩୦୧ ଗ୍ରାମୀଣ ଓ ୧୦୨ ସହରୀ) ।^[23]

ଛାଞ୍ଚ:German Federal States

ରାଜ୍ୟ ରାଜଧାନୀ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ (କିମି²) ଜନସଂଖ୍ୟା[24] ବାଡେନ୍-ଉର୍ଟେମବର୍ଗ୍ ଷ୍ଟୁଟ୍‌ଗାର୍ଟ ୩୫,୭୫୨ ୧୦,୫୬୯,୧୦୦ ବାଭାରିଆ ମ୍ୟୁନିଖ୍ ୭୦,୫୪୯ ୧୨,୫୧୯,୬୦୦ ବର୍ଲିନ୍ ବର୍ଲିନ୍ ୮୯୨ ୩,୩୭୫,୨୦୦ ବ୍ରାଣ୍ଡେନବର୍ଗ ପଟ୍ସ୍‌ଡାମ୍ ୨୯,୪୭୭ ୨,୪୪୯,୫୦୦ ବ୍ରେମେନ୍ ବ୍ରେମେନ୍ ୪୦୪ ୬୫୪,୮୦୦ ହାମବର୍ଗ ହାମବର୍ଗ ୭୫୫ ୧,୭୩୪,୩୦୦ ହେସେ ୱିସ୍‌ବାଡେନ୍ ୨୧,୧୧୫ ୬,୦୧୬,୫୦୦ ମେକ୍‌ଲେନ୍‍ବର୍ଗ-ଭୋରପୋମର୍ନ ଶ୍ୱେରିନ୍ ୨୩,୧୭୪ ୧,୬୦୦,୩୦୦ ନିମ୍ନ ସାକ୍ସନି ହାନୋଭର୍ ୪୭,୬୧୮ ୭,୭୭୯,୦୦୦ ଉତ୍ତର ରାଇନ-ୱେଷ୍ଟଫାଲିଆ ଡସେଲଡର୍ଫ ୩୪,୦୪୩ ୧୭,୫୫୪,୩୦୦ ରାଇନଲାଣ୍ଡ-ପାଲାଟିନେଟ ମାଇନ୍ଜ ୧୯,୮୪୭ ୩,୯୯୦,୩୦୦ ସାରଲାଣ୍ଡ ସାରବ୍ରୁକେନ୍ ୨,୫୬୯ ୯୯୪,୩୦୦ ସାକ୍ସନି ଡ୍ରେସ୍‌ଡେନ ୧୮,୪୧୬ ୪,୦୫୦,୨୦୦ ସାକ୍ସନି-ଆନହାଲ୍ଟ ମାଗ୍‌ଡେବର୍ଗ ୨୦,୪୪୫ ୨,୨୫୯,୪୦୦ ଶ୍ଲେଷ୍‍ୱିଗ୍-ହୋଲଷ୍ଟାଇନ କିଲ୍ ୧୫,୭୬୩ ୨,୮୦୬,୫୦୦ ଥୁରିଞ୍ଜିଆ ଏରଫର୍ଟ ୧୬,୧୭୨ ୨,୧୭୦,୫୦୦

ବୈଦେଶିକ ସମ୍ବନ୍ଧ

ହାଇଲିଗେଣ୍ଡାମ୍ରେ ଚାନ୍ସେଲର ଆଞ୍ଜେଲା ମର୍କେଲ ଜି ୮ ବୈଠକ ଲାଗି

ଜର୍ମାନୀର ୧୯୦ଟି ଦେଶରେ ୨୨୯ ଗୋଟି ଦୂତାବାସ ରହିଛି ।^[25][26] ୨୦୧୧ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ଇଉରୋପୀୟ ସଂଘର ସର୍ବବୃହତ୍ (୨୦%) ^[27] ଓ ଜାତିସଂଘର ତୃତୀୟ ସର୍ବବୃହତ୍ (୮%) ^[28] ଅଂଶଦାତା । ଏହା ମଧ୍ୟ ନାଟୋ, ଅର୍ଥନୈତିକ ସହଯୋଗ ଓ ଉନ୍ନତି ସଙ୍ଗଠନ (OECD), ଜି ୮, ଜି ୨୦, ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କ, ଅନ୍ତରାଷ୍ଟୀୟ ମୁଦ୍ରା କୋଷ (IMF)ର ସଦସ୍ୟ । ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟର ଶତ୍ରୁତା ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରଠାରୁ ଜର୍ମାନୀର ଫ୍ରାନ୍ସ ସହ ସୁଦୃଢ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପିତ ହୋ‍ଇଛି ।

ଜର୍ମାନୀର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ

Eurofighter Typhoon ଜର୍ମାନ୍ ବାୟୁସେନାର ଏକ ଲଢୁଆ ବିମାନ

ଜର୍ମାନୀର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ (Bundeswehr) ସ୍ଥଳସେନା ( Heer), ନୌସେନା (Marine), ବାୟୁସେନା (Luftwaffe), ସଂଯୁକ୍ତ ସାମରିକ ଚିକିତ୍ସା ସେବା ଓ ସଂଯୁକ୍ତ ସହଯୋଗୀ ସେବା (Streitkräftebasis)ରେ ବିଭକ୍ତ । ସମ୍ବିଧାନ ଧାରା ୮୭ (କ) ଅନୁସାରେ ସେନାର ଭୂମିକା ରକ୍ଷାତ୍ମକ ମାତ୍ର । ୧୯୯୦ ପୂର୍ବରୁ ସେନାର ଭୂମିକା କେବଳ ବିପତ୍ତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ସୀମିତ ଥିଲା । ତେବେ ୧୯୯୦ରେ ଜର୍ମାନୀ ପୁନଃଐକୀକରଣ ପରେ ପୂର୍ବ-ପଶ୍ଚିମ ଶତ୍ରୁତା ବଦଳରେ ଜର୍ମାନୀ ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭିନ୍ନ ପରିସ୍ଥିତିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଲା । ଏହା ନେଇ ସଂଘୀୟ ସମ୍ବିଧାନିକ ଅଦାଲତ ୧୯୯୪ରେ 'ରକ୍ଷାତ୍ମକ'ର ସଂଜ୍ଞା ବଦଳାଇ ଦେଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ସହ ସଙ୍କଟାବସ୍ଥାର ମୁକାବିଲା ଓ ପୃଥିବୀର ଯେକୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଜର୍ମାନୀର ସୁରକ୍ଷା, ସେନାର ଦାୟିତ୍ୱ ଅନ୍ତର୍ଗତ ।

ଜର୍ମାନ୍ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର Leopard 2 ଟ୍ୟାଙ୍କ

୨୦୧୧ରେ ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ଦେଶର GDPର ୧.୩% ଥିଲା । GDP ଅନୁସାରେ ଏହା ବେଶ ତଳେ କିନ୍ତୁ ମୋଟ ଧନରାଶି ଅନୁସାରେ ଏହା ପୃଥିବୀରେ ନବମ ।^[29] ଶାନ୍ତି ସମୟରେ ସେନାର ଆଧିକାରିକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଚାନ୍ସେଲର ।^[30]

୨୦୧୨ ସୁଦ୍ଧା ସେନାରେ ୧୮୩,୦୦୦ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ସୈନିକ ଓ ୧୭,୦୦୦ ସ୍ୱୈଚ୍ଛିକ ସୈନିକ ଅଛନ୍ତି ।^[31] ଏହା ଛଡା ସେନାର ରିଜର୍ଭ ସୈନିକମାନେ ମଧ୍ୟ ସାମରିକ ଅଭ୍ୟାସରେ ଭାଗ ନିଅନ୍ତି ।^[32] ସେନାର ୬୯୦୦ ସୈନିକ ବିଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ: ୪୯୦୦ ନାଟୋ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଓ ଉଜବେକିସ୍ତାନ ରେ, ୧୧୫୦ କୋସୋଭୋରେ ଓ ୩୦୦ ଲେବାନନରେ ।^[33]

୨୦୧୧ ଯାଏଁ ୧୮ ବର୍ଷୀୟ ସମସ୍ତ ଯୁବକଙ୍କ ଲାଗି ୬ମାସ ସାମରିକ ସେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଥିଲା । ଏହା ବଦଳରେ ନାଗରିକ ବିଭାଗରେ ୬ ମାସ କିମ୍ବା ୬ ବର୍ଷ ଆପାତକାଳୀନ ସେବା (ଅଗ୍ନିଶମ, ରେଡକ୍ରସ) ପାଇଁ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା (ଲୋକ ଅଭାବ ହେଲେ ସେବା ଡାକରା) ମଧ୍ୟ ବିକଳ୍ପ ଥିଲା । ୨୦୧୧ରେ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ସାମରିକ ସେବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଦ୍ଦ କରାଗଲା ।^[34][35] ୨୦୦୧ ପରଠୁଁ ମହିଳାଙ୍କୁ ସେନାରେ ଯେକୌଣସି ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଅଧିକାର ମିଳିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ୧୭,୫୦୦ ଜଣ ମହିଳା ସୈନିକ ସେନାରେ ଅଛନ୍ତି ।^[36]

ଅର୍ଥନୀତି

ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଫର୍ଟ୍ ଜର୍ମାନୀର ଅର୍ଥନୈତିକ ରାଜଧାନୀ । ଏଠି ଇଉରୋପୀୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତ

ଶ୍ରମ ପିଛା ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାରେ ଜର୍ମାନୀ ଇଉରୋପରେ ଆଗୁଆ । OECD, ୨୦୧୨ ତଥ୍ୟ

୨୦୦୩ରୁ ୨୦୦୮ ଯାଏଁ ରପ୍ତାନୀରେ ଜର୍ମାନୀ ପୃଥିବୀରେ ୧ନଂ ଥିଲା ^[37]

ଜର୍ମାନୀ ଆର୍ଥିକ ସଂଘ ଇଉରୋଜୋନ୍ (ଗାଢ ନେଳିରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ)ର ସଦସ୍ୟ

ଜର୍ମାନୀର ଉନ୍ନତ ଅର୍ଥନୀତି ପଛରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ ଶ୍ରମ ଶକ୍ତି, ବିଶାଳ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ଓ ନାହିଁ ମାତ୍ର ଦୁର୍ନୀତି ^[38] ରହିଛି । ମୋଟ GDP ପିଛା ସେବା କ୍ଷେତ୍ରର ଅବଦାନ ସର୍ବାଧିକ (୭୧%) ଓ ତା’ପରେ ଶିଳ୍ପ (୨୮%); ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରତି କୃଷିର ଅବଦାନ ନଗଣ୍ୟ (୧%) ।^[1] ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୪ରେ ସରକାରୀ ସୂତ୍ରାନୁସାରେ ଜାତୀୟ ବେକାରି ଦର ୬.୮% ^[39] (ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯେ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ଚାକିରି ସନ୍ଧାନରେ ଥିବା ସାମୟିକ ଚାକିରିଆ ମଧ୍ୟ ବେକାରରେ ଗଣା ^[40]) ।

ଜର୍ମାନୀ ଅର୍ଥନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଇଉରୋପୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ସହଯୋଗକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ଆସିଛି । ୧ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୦୨ରେ ଇଉରୋପୀୟ ମୁଦ୍ରା ୟୁରୋର ପ୍ରଚଳନ ହେଲା ।^[41][42] ଜର୍ମାନୀର ଆର୍ଥିକ ନୀତି ଫ୍ରାଙ୍କଫର୍ଟସ୍ଥିତ ଇଉରୋପୀୟ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୁଏ । ପୁନଃଐକୀକରଣର ୨ ଦଶନ୍ଧି ପରେ ମଧ୍ୟ ଆୟ ଓ ଜୀବନସ୍ତର ଅନୁସାରେ ପୂର୍ବତନ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ପୂର୍ବତନ ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀ ତୁଳନାରେ ଉନ୍ନତତର ।^[43] ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀର ଆଧୁନିକୀକରଣ ଏକ ଦୀର୍ଘମିଆଦି ଯୋଜନା । ୨୦୧୯ ସୁଦ୍ଧା ଚାଲିବାକୁ ଥିବା ଏହି ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପଶ୍ଚିମଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବକୁ ପ୍ରାୟ ୮୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । .^[44]

ପୃଥିବୀର ଦୁଇ-ତୃତୀୟାଂଶ ବାଣିଜ୍ୟ ମେଳା ଜର୍ମାନୀରେ ହିଁ ହୁଏ ।^[45]

Fortune Global 500 ଯାହାକି ଆୟ ଅନୁସାରେ ପୃଥିବୀର ୫୦୦ ସର୍ବବୃହତ କମ୍ପାନୀର ତାଲିକା, ସେଥିରୁ ୩୭ଟି ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଜର୍ମାନୀରେ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ହେଲେ Mercedes-Benz, BMW, SAP, Siemens, Volkswagen, Adidas, Audi, Allianz, Porsche, Bayer, Bosch ଓ Nivea ।^[46] ବଡ଼ ବଡ଼ କମ୍ପାନୀ ଛଡା ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟ ଲଘୁ ଓ ମଧ୍ୟମ ଉଦ୍ୟୋଗରେ ଭରପୂର । ଏଥିରୁ ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ଟି କମ୍ପାନୀ ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଗ୍ରଣୀ ।^[47]

ଆଧାରଭୂତ ସୁବିଧା

କୋଲୋନ୍-ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଫର୍ଟ ଦ୍ରୁତଗାମୀ ରେଳଲାଇନ୍‍ରେ ICE 3 ଟ୍ରେନ୍

ଜର୍ମାନୀର ଇଉରୋପରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ଏହା ଗମନାଗମନର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀ, ଯାହାକି ଜର୍ମାନୀର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉନ୍ନତ ଓ ବିଶାଳ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ପ୍ରତିଫଳିତ ।^[48] ଜର୍ମାନୀର ହାଇୱେ ବା ଆଉଟୋବାହନ୍ ଯାହା ଲମ୍ବାନୁସାରେ ପୃଥିବୀରେ ତୃତୀୟ, ଗତିସୀମା ନଥିବାରୁ ବିଶେଷ ବିଖ୍ୟାତ ।^[49] ରେଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା Deutsche Bahnଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ । ଏହାର InterCityExpress ବା ICE ନେଟୱାର୍କ ପ୍ରମୁଖ ଜର୍ମାନ ସହର ଓ ପଡୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରର କେତେକ ସହର ମଧ୍ୟରେ ୩୦୦କି.ମି/ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟା ବେଗଗାମୀ ରେଳଦ୍ୱାରା ସଂଯୋଗ କରେ ।^[49] ବିମାନ ବନ୍ଦର ମଧ୍ୟରୁ ଫ୍ରାଙ୍କଫର୍ଟ ଓ ମ୍ୟୁନିଖ ବୃହତ୍ତମ । ଏହାଛଡା ବର୍ଲିନର ସନେଫେଲ୍ଡ, ହାମବର୍ଗ, ବନ, ଲିପଜିଗ ବିମାନ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରମୁଖ । ହାମବର୍ଗର ଜାହାଜ ବନ୍ଦର ପୃଥିବୀର କୋଡିଏଟି ବୃହତ୍ତମ ବନ୍ଦର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ।^[50]

୨୦୦୮ରେ ଜର୍ମାନୀ ପୃଥିବୀର ଷଷ୍ଠ ବୃହତ୍ତମ ଶକ୍ତି ଉପଯୋଗକର୍ତ୍ତା ଥିଲା ^[51], ଏଥିରୁ ୬୦% ଆମଦାନୀକୃତ ଥିଲା ।^[52] ସରକାରୀ ନୀତି ବର୍ତ୍ତମାନ ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଅକ୍ଷୟ ଶକ୍ତିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଉଛି । ୨୦୨୦ ସୁଦ୍ଧା ଦେଶର ୪୦% ଓ ୨୦୫୦ ସୁଦ୍ଧା ୧୦୦% ବିଦ୍ୟୁତ ଆବଶ୍ୟକତା ଅକ୍ଷୟ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପୂରଣ କରାଯିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି ।^[53] ୨୦୧୦ରେ ପ୍ରମୁଖ ଶକ୍ତି ସ୍ରୋତଗୁଡିକ ଥିଲା: ପେଟ୍ରୋଲ (୩୩.୭%), କୋ‍ଇଲା (୨୨.୯%), ପ୍ରାକୃତିକ ଖଣିଜ ଗ୍ୟାସ (୨୧.୮%), ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି (୧୦.୮%), ଜଳ ଓ ପବନ ଶକ୍ତି (୧.୫%) ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ (୭.୯%) ।^[54] ୨୦୦୦ରେ ସରକାର ଓ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦକ ଉଦ୍ୟୋଗ ମଧ୍ୟରେ ହୋ‍ଇଥିବା ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ୨୦୧୨୧ ସୁଦ୍ଧା କ୍ରମଶଃ ସମସ୍ତ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି ଚାଳିତ ବିଜୁଳିଘର ଗୁଡିକୁ ବନ୍ଦ କରିବାର ଯୋଜନା ରହିଛି ।^[55]

ଜର୍ମାନୀ କ୍ୟୋଟୋ ସନ୍ଧି (Kyoto protocol) ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜୈବବିବିଧତା, ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣରୁ ସୁରକ୍ଷା ଆଦି ଚୁକ୍ତି ଗୁଡିକର ସ୍ୱାକ୍ଷରକର୍ତ୍ତା । ସରକାର ଏଥିଲାଗି ବ୍ୟାପକ ସ୍ତରରେ ପ୍ରଦୂଷଣ ହ୍ରାସ ଲାଗି ଉଦ୍ୟମରତ ।^[56] ତଥାପି ସବୁଜଗୃହ ଗ୍ୟାସ ଉତ୍ସର୍ଜନରେ ଜର୍ମାନୀ, ଇ.ସଂରେ ସର୍ବାଗ୍ରେ ଯାହାକି ଏହାର ଜନବହୁଳତା ଓ ଉତ୍ପାଦନର ପ୍ରତିଫଳନ ମାତ୍ର ।^[57] ଗ୍ରିଫ୍ସୱାଲ୍ଡର ୱେଣ୍ଡେଲଷ୍ଟାଇନ (Wendelstein 7-X) ପ୍ରୟୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟ ନାଭିକୀୟ ସମେକନ ଶକ୍ତିର ବିକାଶରେ ଉଦ୍ୟମରତ ।

ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା

ଆଲବର୍ଟ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ

ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜର୍ମାନୀର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ । ଗବେଷଣା ଓ ଅନୁସନ୍ଧାନ (research and development)ର ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତିରେ ଭୂମିକା ରହିଛି ।^[58] ଜର୍ମାନୀରୁ ୧୦୪ ଜଣ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ହୋ‍ଇଛନ୍ତି ।^[59] ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଯେକୌଣସି ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ତୁଳନାରେ ଜର୍ମାନୀ ସର୍ବାଧିକ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିଲା (ବିଶେଷତଃ ବିଜ୍ଞାନରେ) ।^[60][61]

ଆଲବର୍ଟ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ୍‌ଙ୍କ ସାପେକ୍ଷତା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ (୧୯୦୫- ଆଲୋକ ପାଇଁ ସାପେକ୍ଷତା ଓ ୧୯୧୫- ଗୁରୁତ୍ୱାକର୍ଷଣ ପାଇଁ) ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରଧାନ ସିଦ୍ଧାନ୍ତଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଓ ମାକ୍ସ ପ୍ଳାଙ୍କ କ୍ୱାଣ୍ଟମ ମେକାନିକ୍ସର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲେ ଯାହା ୱର୍ଣ୍ଣର ହାଇଜେନବର୍ଗ ଓ ମାକ୍ସ ବର୍ଣ୍ଣଙ୍କ ଅବଦାନଦ୍ୱାରା ଅଗ୍ରସର ହୋ‍ଇଥିଲା ।^[62] ତାଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ହର୍ମାନ ଭନ ହେମହୋଲ୍ଡଜ, ଜୋସେଫ ଭନ ଫ୍ରାଉନହଫର ଓ ଗାବ୍ରିଏଲ ଡାନିଏଲ ଫାରେନ୍ହାଇଟଙ୍କ ପରି ପଦାର୍ଥବିଜ୍ଞାନୀ ଜର୍ମାନୀକୁ ସୁନାମଧନ୍ୟ କରାଇଥିଲେ । ୱିଲହେଲ୍ମ ରଣ୍ଟଜେନ, ରଞ୍ଜନ ରଶ୍ମିର ଆବିଷ୍କାର ଲାଗି ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରଥମ ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ହୋ‍ଇଥିଲେ ।^[63] ଅଟୋ ହାନ୍, ରେଡିଓସକ୍ରିୟତା ଉପରେ ଗବେଷଣା କରି ନାଭିକୀୟ ବିଖଣ୍ଡନ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ।^[64] ଫର୍ଡିନାଣ୍ଡ କୋହ୍ନ ଓ ରବର୍ଟ କଚ୍ ଆଣୁଜୀବ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା । କାର୍ଲ ଫିଡ୍ରିକ ଗସ୍, ଡାଭିଡ ହିଲବର୍ଟ, ବର୍ଣ୍ଣହାର୍ଡ ରିମ୍ୟାନ, ଗଟଫ୍ରିଡ ଲିବନିଜ, କାର୍ଲ ୱାଏରଷ୍ଟ୍ରାସ, ହର୍ମାନ ୱେଇଲ ଓ ଫିଲିକ୍ସ କ୍ଳାଇନଙ୍କ ପରି ବିଖ୍ୟାତ ଗଣିତଜ୍ଞମାନେ ଜର୍ମାନୀର ସୁପୁତ୍ର ।

ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ମାକ୍ସ ପ୍ଳାଙ୍କ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହ ହେଲ୍ମହୋଲ୍ଡ୍‌ଜ୍ ସଙ୍ଗଠନ ଓ ଫ୍ରାଉନହଫର ଅନୁଷ୍ଠାନ ପରି ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥାନଗୁଡିକ ଜର୍ମାନୀରେ ରହିଛି । ଗଟଫ୍ରିଡ ୱିଲହେଲ୍ମ ଲିବନିଜ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରତିବର୍ଷ ୧୦ ଜଣ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ବିଦ୍ୱାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । ୨୫ଲକ୍ଷ ଇଉରୋ ପୁରସ୍କାର ରାଶି ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ପୁରସ୍କାର ସର୍ବାଧିକ ଧନରାଶି ବିଶିଷ୍ଟ ପୁରସ୍କାର ଗୁଡିକରୁ ଗୋଟିଏ ।^[65]

ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଉଦ୍ଭାବକ ଓ ଯନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମାତୃଭୂମି । ଜୋହାନ୍ସ ଗୁଟେନବର୍ଗଙ୍କ ଚଳନ୍ତି ଟାଇପ ବିଶିଷ୍ଟ ମୁଦ୍ରଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ହାନ୍ସ ଗାଇଗରଙ୍କ ଗାଇଗର କାଉଣ୍ଟର, କନ୍ରାଡ ଯୁସଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱଚାଳିତ ଡିଜିଟାଲ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ^[66] ଆଦି ଉଲ୍ଳେଖନୀୟ । ଅନ୍ତରିକ୍ଷ ଯନ୍ତ୍ରୀ (Aerospace engineer) ୱର୍ଣ୍ଣେର ଭନ ବ୍ରାଉନ ପ୍ରଥମ ମହାକାଶ ରକେଟ ଉଦ୍ଭାବନ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ନାସାଠାରେ ବିକଶିତ Saturn V ଚନ୍ଦ୍ରଗାମୀ ରକେଟର ବିକାଶରେ ତାଙ୍କର ବିଶେଷ ଭୂମିକା ଥିଲା । ଏହାବିନା ଆମେରିକାର ଆପୋଲୋ ମହାକାଶ ଯୋଜନା ସଫଳ ହୋ‍ଇପାରି ନଥା’ନ୍ତା । ହାଇନରିଖ ହର୍ଜଙ୍କ ବିଦ୍ୟୁତଚୁମ୍ବକୀୟ ବିକିରଣ ପ୍ରତି ଅବଦାନ ଯୋଗୁଁ ହିଁ ଆଧୁନିକ ଦୂରସଞ୍ଚାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ଭବ ହୋ‍ଇପାରିଛି ।^[67]

ଏହା ଛଡା ପ୍ରଦୂଷଣମୁକ୍ତ 'ସବୁଜ' ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜର୍ମାନୀ ଅଗ୍ରଣୀ । ଏହି କ୍ଷେତ୍ର ସହ ସଂପୃକ୍ତ ଜର୍ମାନ୍ ଉଦ୍ୟୋଗର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ୨୦୦ ବିଲିୟନ ଇଉରୋରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ।^[68]

ପର୍ଯ୍ୟଟନ

ବାଭାରିଆର ଏକ ଚର୍ଚ୍ଚ

ଜନସାଂଖ୍ୟିକ ତଥ୍ୟ

୨୦୧୧ ଜନଗଣନି ଅନୁସାରେ ୮ କୋଟି ଜନସଂଖ୍ୟା ^[3] ସହ ଜର୍ମାନୀ ଇ.ସଂର ସର୍ବାଧିକ, ରୁଷିଆ ପରେ ଇଉରୋପର ସର୍ବାଧିକ ଓ ପୃଥିବୀର ୧୬ତମ ଜନବହୁଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ।^[69] ଜନସଂଖ୍ୟା ଘନତ୍ୱ ୨୨୫ ବ୍ୟକ୍ତି/ବର୍ଗ କି.ମି । ହାରାହାରି ଜାତୀୟ ଆୟୁ ୮୦.୧୯ ବର୍ଷ (ପୁରୁଷ: ୭୭.୯୩, ମହିଳା: ୮୨.୫୮) ।^[1] ପ୍ରଜନନ ହାର ୧.୪୧ ବା ୮.୩୩ ଜନ୍ମ ପ୍ରତି ୧୦୦୦ ବ୍ୟକ୍ତି ।^[1] ୧୯୭୦ ପରଠାରୁ ଜର୍ମାନୀର ମୃତ୍ୟୁହାର ଏହାର ଜନ୍ମହାରଠାରୁ ଅଧିକ ଥିଲା ^[70] ଯଦିଓ ନିକଟ ଅତୀତରେ ଜନ୍ମହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।^[71]

ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସମୁଦାୟ

୪ ଗୋଟି ଜନଜାତି, ଜାତୀୟ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସମୁଦାୟ ରୂପେ ପରିଚିତ : ଡେନମାର୍କୀୟ, ଫ୍ରିସୀୟ, ରୋମା ଓ ସିଣ୍ଟି, ସୋର୍ବୀୟ ।^[72] ଉତ୍ତରସ୍ଥ ଶ୍ଲେଷ୍‍ୱିଗ-ହୋଲଷ୍ଟାଇନ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୫୦,୦୦୦ ପାଖାପାଖି ଡେନମାର୍କୀୟ ରହନ୍ତି ।^[72] ସେହି ରାଜ୍ୟର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳ ଓ ନିମ୍ନ ସାକ୍ସନି ରାଜ୍ୟର ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମରେ ଫ୍ରିସୀୟମାନେ ବସବାସ କରନ୍ତି । ଫ୍ରିସୀୟମାନେ ଜର୍ମାନୀରୁ ନେଇ ନେଦରଲ୍ୟାଣ୍ଡ ଯାଏଁ ଅବସ୍ଥାନ କରନ୍ତି । ସ୍ଲାଭିକ ଜାତିର ସୋର୍ବମାନେ ସାକ୍ସନି ଓ ବ୍ରାଣ୍ଡେନବର୍ଗର ଲୁସାଟିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହନ୍ତି । ସରକାରୀ ସୂତ୍ରାନୁସାରେ ତାଙ୍କର ଜନସଂଖ୍ୟା ୬୦,୦୦୦ ।^[72] ସେମାନେ ଜର୍ମାନୀର ବିଧିବିଧାନ ଆପଣେଇ ନ ନେଇ ନିଜର ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି ।

ଅପ୍ରବାସୀ ଜନସଂଖ୍ୟା

୧୮୦୦ରୁ ଜର୍ମାନୀର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି

ଦେଶର ୯୨.୩% ଜନସଂଖ୍ୟାର ଜାତୀୟତା ଜର୍ମାନ୍ ।^[3] ୨୦୧୧ ସୁଦ୍ଧା ୭.୭% ଜନସଂଖ୍ୟା (୬୦ ଲକ୍ଷ) ଅପ୍ରବାସୀ । ଦେଶର ୨୦% ଲୋକ ବିଦେଶୀ କିମ୍ବା ଆଂଶିକ ରୂପେ ବିଦେଶୀ ବଂଶୋଦ୍ଭବ । %^[73] ୨୦୦୫ରୁ ଜନଗଣନାରେ ବିସ୍ତୃତ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ ହୋ‍ଇଛି ଯାହା ଅନୁସାରେ ଅପ୍ରବାସୀ ପରିବାରଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨% ବଢିଛି ।^[74] ବିଦେଶାଗତ ପରିବାର ଅଧିକାଂଶତଃ ଦେଶର ପଶ୍ଚିମଭାଗରେ ରହନ୍ତି । ସ୍ଥାନୀୟ ପରିବାର ତୁଳନାରେ ଏପରି ପରିବାରରେ ପ୍ରାୟତଃ ୩ ବା ଅଧିକ ନାବାଳକ ପିଲା ଥାଆନ୍ତି (୯% ତୁଳନାରେ ୧୫%) ।^[74]

ଜାତିସଂଘ ଜନସଂଖ୍ୟା ପାଣ୍ଠି ଅନୁସାରେ ଦୁନିଆର ମୋଟ ୧୯ କୋଟି ଅପ୍ରବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୫% (୧ କୋଟି) ଜର୍ମାନୀରେ ରହନ୍ତି ଯାହା ଅପ୍ରବାସୀ ସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ ତୃତୀୟ । .^[75] ପୂର୍ବରୁ ହୁଗୁଳା ଥିବା ଶରଣ ଓ ପ୍ରବାସ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜର୍ମାନ୍ ନିୟମ କଠୋର ହେବା ଯୋଗୁଁ ଜର୍ମାନୀରେ ନୂଆ ଶରଣପନ୍ଥୀ ବା ଅପ୍ରବାସୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଆଉ ଏତେମାତ୍ରାରେ ବଢିନାହିଁ ।^[76] ୨୦୦୮ ସୁଦ୍ଧା ଅପ୍ରବାସୀ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା : ତୁର୍କ (୨୫ ଲକ୍ଷ), ଇଟାଲୀୟ (୭.୭୬ ଲକ୍ଷ) ଓ ପୋଲାଣ୍ଡ (୬.୮୭ ଲକ୍ଷ) । ୧୯୮୭ ପରଠୁ ପ୍ରାୟ ୩୦ ଲକ୍ଷ ଜର୍ମାନ ଭାଷୀ ପୂର୍ବତନ 'ଇଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣ ବ୍ଲକ୍'ରୁ ଜର୍ମାନୀକୁ ପ୍ରବାସ କରିଛନ୍ତି ।^[77]

ଅଧିକାଂଶ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ଅପ୍ରବାସୀ, ବୃହତ୍ ସହରାଞ୍ଚଳ ଯଥା: ବର୍ଲିନ୍, ହାମବର୍ଗ, ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଫର୍ଟ୍, ରାଇନ-ରୁର୍, ରାଇନ-ନେକାର୍, ମ୍ୟୁନିଖ୍ ଆଦିରେ ରହନ୍ତି । ଗ୍ରାମୀଣ ଅଞ୍ଚଳ, ବିଶେଷତଃ ପୂର୍ବତନ ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀରେ ଏମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ନଗଣ୍ୟ । ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଆମେରିକା ^[78], ବ୍ରାଜିଲ,^[79] ଆର୍ଜେଣ୍ଟିନା ^[80] ଓ କାନାଡାରେ ^[81] ସର୍ବାଧିକ ଜର୍ମାନ୍ ବଂଶଜ ଅପ୍ରବାସୀ ରହନ୍ତି ।

ସହରୀକରଣ

ଜର୍ମାନୀରେ ଗୁଡିଏ ବଡ଼ ସହର ରହିଛି । ସରକାରୀ ଭାବେ ଦେଶରେ ୧୧ଗୋଟି ମହାନଗର ରହିଛି । ଆହୁରି ୩୪ଟି ସହର ବୃହତ୍ ନଗରୀ ସ୍ତରର । ସର୍ବବୃହତ୍ ନଗରଜାଲ (conurbation) ହେଉଛି ରାଇନ-ରୁର୍ ଅଞ୍ଚଳ ଯେଉଁଠି ଡସେଲଡର୍ଫ୍, କୋଲୋନ୍, ବନ୍, ଏସେନ୍, ଡୁଇସ୍‍ବର୍ଗ ଓ ବୋଖମ୍ ପରି ନଗରୀଗୁଡ଼ିକ ରହିଛି ।^[82]

ଧର୍ମ

ରାଇନ୍ କୂଳରେ ଥିବା କୋଲୋନ୍‌ର କ୍ୟାଥଲିକ କ୍ୟାଥେଡ୍ରାଲ୍ UNESCO ତାଲିକାଭୁକ୍ତ

'ବର୍ଲିନର୍ ଡୋମ୍' ଜର୍ମାନୀର ଅନ୍ୟତମ ଇଭାଞ୍ଜେଲିକାଲ କ୍ୟାଥେଡ୍ରାଲ୍

ଖ୍ରୀଷ୍ଟ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଦେଶର ୬୨.୮% (୫ କୋଟି) ଓ ଦେଶର ସର୍ବବୃହତ୍ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ।^[83] ଏଥିରୁ ୩୦% ରୋମାନ କ୍ୟାଥଲିକ ଓ ବାକିତକ ପ୍ରୋଟେଷ୍ଟାଣ୍ଟ (୨୯.୯% ଇଭାଞ୍ଜେଲିକାଲ ଚର୍ଚ୍ଚ ଓ ବାକି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ) । ପ୍ରୋଟେଷ୍ଟାଣ୍ଟମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଉତ୍ତର ଓ ପୂର୍ବରେ ଏବଂ କ୍ୟାଥଲିକମାନେ ଦକ୍ଷିଣ ଓ ପଶ୍ଚିମରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ।^[84]

ଏହା ପରେ ଇସଲାମ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୪୩ ଲକ୍ଷ (୪.୬-୫.୨%),^[85] ବୌଦ୍ଧ ୨.୫ ଲକ୍ଷ, ଇହୁଦୀ ୨ ଲକ୍ଷ ଓ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୯୦,୦୦୦ । ଅଧିକାଂଶ ମୁସଲିମ ତୁର୍କୀର ସୁନ୍ନି ଓ ଆଲେୱି କିନ୍ତୁ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟାରେ ସିହା ଓ ଅନ୍ୟ ମୁସଲିମ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି ।^[85] ଫ୍ରାନ୍ସ୍ ଓ ବ୍ରିଟେନ ପରେ ଇଉରୋପରେ ସର୍ବାଧିକ ଇହୁଦୀ ଜର୍ମାନୀରେ ରହନ୍ତି ।^[86] ଦେଶର ୫୦% ବୌଦ୍ଧମାନେ ମୂଳ ଏସୀୟ ନିବାସୀ ।^[87]

ନାସ୍ତିକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଦେଶରେ ୩୪.୧%, ଯାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ।^[88] ପୂର୍ବତନ ପୂର୍ବ ଜର୍ମାନୀର କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ସରକାରଦ୍ୱାରା ପରିପୃଷ୍ଟ ନାସ୍ତିକତାର ଏହା ପ୍ରତିଫଳନ ମାତ୍ର ।

ଭାଷା

ମୋଟ ଦଶ କୋଟି ଜର୍ମାନ ଭାଷୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହ ଜର୍ମାନ୍ ଇ.ସଂର ସର୍ବାଧିକ କଥିତ ଭାଷା^[89]

ଜର୍ମାନ୍ ଭାଷା ହେଉଛି ଦେଶର ରାଜଭାଷା ଓ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରଚଳିତ ଭାଷା ।^[90] ଇ.ସଂର ୨୪ଟି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାଷାରୁ ଏହା ଅନ୍ୟତମ ^[91] ଓ ଇଉରୋପୀୟ କମିଶନର ବ୍ୟବହୃତ ୩ଟି ଭାଷାରୁ ଗୋଟିଏ ।

ଅନୁମୋଦିତ ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ଭାଷାଗୁଡିକ ହେଲେ: ଡାନିଶ୍, ନିମ୍ନ ଜର୍ମାନ୍, ସୋର୍ବୀୟ, ରୋମାନୀ ଓ ଫ୍ରିସୀୟ । ଅପ୍ରବାସୀ ଭାଷା ମଧ୍ୟରୁ ତୁର୍କୀୟ, କୁର୍ଦୀୟ, ପୋଲାଣ୍ଡ ଭାଷା, ବାଲ୍କାନ୍ ଭାଷା, ଋଷୀୟ ପ୍ରଧାନ । ୬୭% ଜର୍ମାନ୍ ନିଜ ମାତୃଭାଷା ସହ ଅନ୍ତତଃ ଆଉ ଏକ ଭାଷା ଜାଣନ୍ତି ଓ ୨୭% ଦୁଇଟି ଭାଷାରେ ପାରଙ୍ଗମ ।^[90]

ପ୍ରାମାଣିକ ଜର୍ମାନ୍ର ଉତ୍ପତ୍ତି ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନିକ୍ ଭାଷାରୁ ଯାହାକି ଇଂରାଜୀ, ନିମ୍ନ ଜର୍ମାନ୍, ଡଚ୍ ଓ ଫ୍ରିସୀୟ ଭାଷା ସହ ସମ୍ବନ୍ଧିତ । ପୂର୍ବ (ବିଲୁପ୍ତ) ଓ ଉତ୍ତର ଜର୍ମାନିକ୍ ଭାଷା ସହ ମଧ୍ୟ ଏହାର ସମାନତା ରହିଛି । ଏହା ଇଣ୍ଡୋ-ଇଉରୋପୀୟ ଭାଷା ଗୋଷ୍ଠୀ ଅନ୍ତର୍ଗତ ^[92] ଓ ଏହାର ଅଧିକାଂଶ ଶବ୍ଦାବଳୀ ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀର ଜର୍ମାନିକ୍ ଶାଖାରୁ ଆନୀତ । ଲାଟିନ୍ ଓ ଗ୍ରୀକ୍ରୁ ମଧ୍ୟ ବହୁଳ ପରିମାଣରେ ଶବ୍ଦ ଗୃହୀତ ହୋ‍ଇଛି । ଅଳ୍ପସଂଖ୍ୟାରେ ଇଂରାଜୀ ଓ ଫରାସୀର ମଧ୍ୟ ଶବ୍ଦାବଳୀରେ ଅବଦାନ ରହିଛି । ଜର୍ମାନ୍, ଲାଟିନ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଏ । ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଭେଦରେ ଉପଭାଷା ମାନ ରହିଛି ଯାହା ପ୍ରାମାଣିକ ଜର୍ମାନ୍ରୁ ଶବ୍ଦାବଳୀ, ଉଚ୍ଚାରଣ ଓ ବାକ୍ୟସଜ୍ଜାରେ ଭିନ୍ନ ।^[93]

ଶିକ୍ଷା

୧୩୬୬ରେ ସ୍ଥାପିତ ହାଇଡେଲବର୍ଗ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଜର୍ମାନୀର ସର୍ବପୁରାତନ ଓ ଅନ୍ୟତମ ଶ୍ରେଷ୍ଠ^[94]

୧୫ ବର୍ଷରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଜର୍ମାନ୍ଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୯୯% ସାକ୍ଷର ।^[1] ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଏହାର ସଞ୍ଚାଳନା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ । ୧୯୬୦ ପରେ ତତ୍କାଳୀନ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀରେ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାର ଐକୀକରଣ ଓ ଗୋଟିଏ ସ୍ତରକୁ ଆଣିବା ଲାଗି ସୁଧାର ହୋ‍ଇଥିଲା, ଫଳରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଦୁଇ ବା ତିନି ସୋପାନରେ ବିଭକ୍ତ ହେଲା । ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ନେଉଥିବା ଛାତ୍ରଙ୍କ ଲାଗି ଦ୍ୱୈତ ଶିକ୍ଷା (Duale Ausbildung)ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷାରେ ପଠନ ସହ ଏକକାଳୀନ କୌଣସି କମ୍ପାନୀରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଅନୁଭବ ମଧ୍ୟ ପାଇ ପାରିବେ ।^[95] ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଫଳତା ଯୋଗୁଁ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅନୁସରଣ କରୁଛନ୍ତି ।^[96]

୩ରୁ ୬ ବର୍ଷର ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରାକ୍-ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ଇଚ୍ଛାଧୀନ । ତା’ପରେ ୯ ବର୍ଷ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ୪ରୁ ୬ ବର୍ଷ ଲାଗି ଦିଆଯାଏ ।^[95] ଏହାପରେ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା କୃତିତ୍ୱ ଅନୁସାରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ । ଶେଷ୍ଠ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ଲାଗି ଜିମ୍ନାଶିୟମ୍, ମଧ୍ୟମ ଧରଣର ଛାତ୍ରଙ୍କ ଲାଗି ରିଏଲ୍‍ଶୁଲେ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟଙ୍କ ଲାଗି ହାଉପ୍ଟଶୁଲେ ରହିଛି ଯେଉଁଠି ଧନ୍ଦାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।^[97]

ଗ୍ରିଫ୍ସୱାଲ୍ଡସ୍ଥିତ ମାକ୍ସ ପ୍ଲାଙ୍କ ପ୍ଲାଜ୍‍ମା ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଷ୍ଠାନର Wendelstein 7-X ଗବେଷଣାଗାର

ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଚୟନ ଲାଗି ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଯୋଗ୍ୟତା ହେଉଛି Abitur, ଯାହାକି ବିଦ୍ୟାଳୟର ଶେଷ କିଛି ବର୍ଷର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଓ ଅନ୍ତିମ ବାର୍ଷିକ ପରୀକ୍ଷାଫଳ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ତେବେ ରାଜ୍ୟ, ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ବିଷୟ ଅନୁସାରେ ଏଥିରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଜର୍ମାନୀର ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ: Academic Ranking of World Universities ତାଲିକା ଅନୁସାରେ ବିଶ୍ୱର ୧୦୦ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ୬ଟି ଓ ୨୦୦ରୁ ୧୮ଟି ଜର୍ମାନୀରେ ।^[98]

ଅଧିକାଂଶ ଜର୍ମାନ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡିକ ସରକାରୀ; ଏଗୁଡିକ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଅନୁଦାନରେ ପରିଚାଳିତ । ପୂର୍ବରୁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଲାଗି କୌଣସି ଫିସ୍ ନଥିଲା, ୨୦୦୫ ପରଠାରୁ ପ୍ରଥମ କରି ପ୍ରୟୋଗମୂଳକ ରୂପେ ସେମିଷ୍ଟାର ପିଛା ୬୦ ୟୁରୋ ଫିସ୍ ଲାଗୁ କରାଗଲା ।^[99][100] ତେବେ ଜନବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରେ ପ୍ରତ୍ୟାହୃତ ହୋ‍ଇଥିଲା ।^[101]

ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ସବୁ ନାଗରିକଙ୍କ ଲାଗି ଉପଲବ୍ଧ । ଇଚ୍ଛାଧୀନ ହେଲେହେଁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାର ପ୍ରସାର କ୍ରମଶଃ ବଢିଛି ।^[102] ଦ୍ୱୈତଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକକାଳୀନ ପୁସ୍ତକଗତ ଶିକ୍ଷା ସହ ସିଧାସଳଖ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରର ଅନୁଭବର ଅଭିନବ ସମ୍ମିଶ୍ରଣ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି । ଯଦିଓ ଏଥିରେ କୌଣସି ଡିଗ୍ରୀ ବା ପ୍ରମାଣପତ୍ର ମିଳେ ନାହିଁ ତଥାପି ଏହା ବେଶ ଆଦୃତ ।^[103]

ଜର୍ମାନ୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବପୁରାତନ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୁଡିକରେ ଗଣା । ୧୩୮୬ ମସିହାରୁ କାର୍ଯ୍ୟରତ ହାଇଡେଲ୍‍ବର୍ଗ୍ ବବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଜର୍ମାନୀର ସର୍ବପୁରାତନ । ଏହି କ୍ରମରେ ଅନ୍ୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ: ଲିପ୍‍ଜିଗ୍ (୧୪୦୯), ରଷ୍ଟକ୍ (୧୪୧୯), ଗ୍ରାଇଫ୍ସ୍‍ୱାଲ୍ଡ (୧୪୫୬), ଫ୍ରାଇବର୍ଗ୍ (୧୪୫୭), LMU ମ୍ୟୁନିଖ୍ (୧୪୭୨) ଓ ଟୁବିଞ୍ଜେନ୍ (୧୪୭୭) ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ।

ଗବେଷଣା ଲାଗି ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଛଡା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଗବେଷଣା ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗୁଡିଏ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ଯଥା: ମାକ୍ସ୍ ପ୍ଲାଙ୍କ୍, ଫ୍ରାଉନ୍‍ହଫର୍, ଲିବ୍ନିଜ୍ ଓ ହେମହୋଲ୍ଡଜ୍ ଅନୁଷ୍ଠାନ । ଏଗୁଡିକ ନିଜ ନିଜ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଜଡ଼ିତ ଓ ଉତ୍ତମ ସମ୍ପର୍କ ରକ୍ଷା କରନ୍ତି ।

ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ

ଲ୍ୟୁବେକ‌ସ୍ଥିତ Hospice of the Holy Spirit

ଜର୍ମାନୀର ସାର୍ବଜନୀନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ବେଶ୍ ପୁରାତନ । ୧୮୩୩ର ବିସ୍‍ମାର୍କଙ୍କ ସାମାଜିକ ଆଇନରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବାର ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି ।^[104] ସମୟାନୁସାରେ ଏଥିରେ ଅନେକ ସୁଧାର ଓ ଉନ୍ନତି ମଧ୍ୟ ହୋ‍ଇଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ସରକାରୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଉଚ୍ଚପଦସ୍ଥ ଅଧିକାରୀ, ସ୍ୱନିୟୋଜିତ ବ୍ୟକ୍ତି (self employed), ଧନୀ ବ୍ୟକ୍ତି ଆଦି ସ୍ୱୈଚ୍ଛିକ ଭାବେ ଏହି ବୀମା ବଦଳରେ ନିଜସ୍ୱ ପ୍ରାଇଭେଟ୍ ବୀମା ମଧ୍ୟ କରାଇପାରିବେ । ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପୂର୍ବରୁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବୀମା ନ କରାଇବାର ମଧ୍ୟ ଅଧିକାର ଥିଲା ଯାହା ୨୦୦୯ରେ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଗଲା ।^[105] ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଙ୍ଗଠନ ଅନୁସାରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ୭୭% ସରକାରୀ ଓ ୨୩% ନିଜସ୍ୱ ଅନୁଦାନପ୍ରାପ୍ତ ।^[106] GDPର ୧୧% ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା ପିଛା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୁଏ । ହାରାହାରି ଆୟୁ ଅନୁସାରେ ଜର୍ମାନୀ ପୃଥିବୀରେ ୨୦ତମ । ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁହାର ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍ କମ୍ (୪ ପ୍ରତି ୧୦୦୦ ଜନ୍ମ ) ।^[106]

୨୦୧୦ ସୁଦ୍ଧା ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ଥିଲା ହୃଦ୍‍‍ରୋଗ (୪୧%) ଓ କର୍କଟ ରୋଗ (୨୬%) ।^[107] ୨୦୦୮ରେ ଏଡ୍ସ୍ ସଂକ୍ରମିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୮୨,୦୦୦ ଓ ୧୯୮୨ରୁ ଏଯାଏଁ ମୋଟ ୨୬,୦୦୦ ବ୍ୟକ୍ତି ଏଥିରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଛନ୍ତି ।^[108] ୨୦୦୫ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଅନୁସାରେ ୨୭% ନାଗରିକ ଧୂମପାନ କରନ୍ତି ।^[108]

ସଂସ୍କୃତି ଓ ସଭ୍ୟତା

ଲୁଡ୍‍ୱିଗ୍ ଭାନ୍ ବିଥୋଭାନ୍ (୧୭୭୦-୧୮୨୭), ସଜ୍ଞୀତଜ୍ଞ

ଜର୍ମାନୀ, ଇଉରୋପୀୟ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି ଓ ହୋ‍ଇଛି ମଧ୍ୟ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶରେ ଜର୍ମାନ୍ ଲେଖକ ଓ ଦାର୍ଶନିକମାନଙ୍କ ଯଥେଷ୍ଟ ଅବଦାନ ରହିଛି ଏଣୁ ଏହାକୁ 'କବି ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବିଙ୍କ ଦେଶ' ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।^[109]

ସାଂସ୍କୃତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ । ଦେଶରେ ୨୪୦ଟି ଅନୁଦାନ ପ୍ରାପ୍ତ ଥିଏଟର୍, ଶହ ଶହ ସିମ୍ଫୋନିକ୍ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରା, ହଜାରେରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଓ ୨୫,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ପାଠାଗାର ରହିଛି । ଏଗୁଡିକର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ କମ ନୁହେଁ । ବାର୍ଷିକ ୯କୋଟି ସଂଖ୍ୟକ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ପରିଦର୍ଶନ କିଛି କମ୍ ନୁହଁ । ସେଭଳି ଥିଏଟର ଓ ଅପେରାରେ ବାର୍ଷିକ ୨ କୋଟି ଓ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାରେ ୩୬ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଆସନ୍ତି ।^[110] ୟୁନେସ୍କୋର World Heritage Listରେ ଜର୍ମାନୀର ୩୮ଟି ସ୍ଥାନ ରହିଛି ।^[111]

ଲୈଙ୍ଗିକ ସମାନତା ଓ ମହିଳା ଅଧିକାର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜର୍ମାନୀ ବେଶ ଆଗୁଆ ।^[112] ବିକଳାଙ୍ଗଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଅଧିକାର ଛଡା ସମଲୈଙ୍ଗିକଙ୍କୁ ଆଇନଗତ ଓ ସାମାଜିକ ଉଭୟ ସ୍ତରରେ ସ୍ୱୀକୃତି ମିଳିଛି । ସମଲୈଙ୍ଗିକ ସେମାନଙ୍କ ସାଥୀଙ୍କ ପିଲାଙ୍କୁ ପୋଷ୍ୟସନ୍ତାନ ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରି ପାରିବେ ।^[113] ୧୯୯୦ ପରଠୁ ଉଭୟ ସରକାର ଓ ସାଧାରଣ ଜର୍ମାନ୍‌ଙ୍କ ଅପ୍ରବାସୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବଦଳିଛି ।^[114] ଏକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଅନୁସାରେ ଜର୍ମାନୀ ପୃଥିବୀର ୨ୟ ସର୍ବାଦୃତ ଦେଶ ।^[115]

କଳା

Chalk Cliffs on Rügen ରୋମାଣ୍ଟିସିଜିମ୍ ଶୈଳୀର ପ୍ରମୁଖ ଚିତ୍ରକର କାସ୍ପାର ଡାଭିଡ ଫ୍ରିଡ୍ରିଖ୍ଙ୍କ ଚିତ୍ର

ଅନେକ ଜର୍ମାନ ଚିତ୍ରକର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରରେ ଖ୍ୟାତିଲାଭ କରିଛନ୍ତି । ଆଲବ୍ରେଖ୍ଟ ଡୁରର, ହାନ୍ସ ହୋଲବାଇନ କନିଷ୍ଠ, ମାଟିଆସ୍ ଗ୍ରୁନେୱାଲ୍ଡ, ଲୁକାସ କ୍ରାନାଖ୍ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ଆଦି ରେନେସାଁ ସମୟର ପ୍ରମୁଖ ଚିତ୍ରକର ଥିଲେ । ପିଟର ପଲ୍ ରୁବେନ୍ସ, ଜୋହାନ ବାପଟିଷ୍ଟ ଜିମରମାନ ଆଦି ବାରୋକ ଶୈଳୀର, କାସ୍ପାର ଡାଭିଡ ଫ୍ରିଡ୍ରିଖ୍ ଓ କାର୍ଲ ସ୍ପିଟ୍‍ଜ୍‌ୱେଗ୍ ଆଦି ରୋମାଣ୍ଟିକ ଶୈଳୀର, ମାକ୍ସ ଲିବରମାନ୍ ଇମ୍ପ୍ରେସନିଜମ୍ ଶୈଳୀର ଓ ମାକ୍ସ ଅର୍ଣ୍ଣେଷ୍ଟ ସର୍ରିଆଲିଜିମ୍ ଶୈଳୀର ପ୍ରମୁଖ ଚିତ୍ରକରମାନେ ।

ଜର୍ମାନୀରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଅନେକ କଳାକାର ଗୋଷ୍ଠୀ ମାନ ସୃଷ୍ଟି ହୋ‍ଇଥିଲା । ୨ୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ କଳା କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂତନ ଚିନ୍ତାଧାରା ଓ ଶୈଳୀର ବିକାଶ ହେଲା । ଏଥିରୁ ଜୋସେଫ ବଏସ୍, ଗେରାର୍ଡ ରିଖ୍ଟର, ଆରିସ କାଲାଇଜିସ୍ ଆଦି ପ୍ରମୁଖ ଚିତ୍ରକରଙ୍କ ଅବଦାନ ରହିଛି । Documenta, Transmediale ଓ Art Cologne ଆଦି ଜର୍ମାନୀର ପ୍ରମୁଖ କଳା ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ।

ସଙ୍ଗୀତ

ଜୋହାନ୍ ବାଖ୍ Toccata und Fuge]]	ଲୁଡ୍‍ୱିଗ୍ ଭାନ୍ ବିଥୋଭାନ୍ Symphonie 5 c-moll	ରିଚାର୍ଡ ୱାଗନର Die Walküre

ଜର୍ମାନ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ, କଳା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବେଶ ଜଣାଶୁଣା । ଅନେକ ଜର୍ମାନ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞଙ୍କ ଖ୍ୟାତି ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପ୍ତ ଯଥା: ଲୁଡ୍‍ୱିଗ୍ ଭାନ୍ ବିଥୋଭାନ୍, ଜୋହାନ୍ ସେବାଷ୍ଟିଆନ୍ ବାଖ୍, ଉଲ୍‍ଫଗାଙ୍ଗ ଆମାଡିଉସ ମୋଜାର୍ଟ, ରିଚାର୍ଡ୍ ୱାଗନର୍, ରିଚାର୍ଡ ଷ୍ଟ୍ରାଉସ୍, ଫ୍ରାଞ୍ଜ୍ ଶୁବର୍ଟ୍, କାର୍ଲ ମାରିଆ ଭନ୍ ୱେବର ଆଦି ।

ସଙ୍ଗୀତ ବିକ୍ରୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜର୍ମାନୀ ଇଉରୋପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଓ ପୃଥିବୀରେ ଚତୁର୍ଥ ବୃହତ୍ତମ ବଜାର ।^[116] ଆଧୁନିକ ସଙ୍ଗୀତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନେକ ଜର୍ମାନ୍ ବ୍ୟାଣ୍ଡ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଛନ୍ତି : Neue Deutsche Welle (Nena, Trio), Pop (Alphaville, Modern Talking), Ostrock (City, Keimzeit), Metal/Rock(Rammstein, Scorpions), Punk (Die Ärzte, Die Toten Hosen), Pop rock (Beatsteaks, Tokio Hotel), Indie (Tocotronic, Blumfeld) ଓ Hip Hop (Die Fantastischen Vier, Deichkind) ।

ସ୍ଥାପତ୍ୟ

ବାଲ୍ଟିକ ଉପକୂଳରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଗୃହଶୈଳୀ, ଏହି ଗୃହଟି ରୁଗିଆ ଦ୍ୱୀପରେ ଅବସ୍ଥିତ

ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ କାରୋଲିଗ୍ନିୟ ଓ ଅଟୋନୀୟ ଶୈଳୀ ଜର୍ମାନୀର ଅବଦାନ । ମଧ୍ୟଯୁଗରେ Brick Gothic ଓ ଆଧୁନିକରେ Brick Expressionism ମଧ୍ୟ ଜର୍ମାନ୍ । ରେନେସାଁ ଓ ବାରୋକ୍ ଶୈଳୀର ସ୍ଥାନୀୟ ସମ୍ମିଶ୍ରିତ ରୂପ ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ପୁରୁଣାକାଳିଆ (ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର) ବିଶାଳ କାଠ ଖମ୍ବ ଢାଞ୍ଚାରେ ନିର୍ମିତ ଘର ଏପରିକି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶନୀୟ । ଏଥିରୁ ଅନେକ ଏଯାବତ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ।

ଆଧୁନିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟରେ ଜର୍ମାନୀର ଅବଦାନ ମଧ୍ୟରୁ ୱାଲ୍‍ଟର ଗ୍ରୋପିୟସଙ୍କ ବାଉହାଉସ୍ ଶୈଳୀ ପ୍ରମୁଖ । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଉତ୍ତରାର୍ଦ୍ଧର ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ବାସ୍ତୁକାର (architect) ଲୁଡ୍‌ୱିଗ୍ ମିଶ୍ ଭାନ୍ ଡର୍ ରୋହେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ । ଜର୍ମାନୀର ଅନେକ ନବନିର୍ମିତ ଭବନ ଓ ଅଫିସଗୃହ ଆଧୁନିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଅନନ୍ୟ ନମୁନା ।

ସାହିତ୍ୟ ଓ ଦର୍ଶନ

ଗ୍ରିମ୍ ଭ୍ରାତା ଦ୍ୱୟ

ଜର୍ମାନ ସାହିତ୍ୟର ଇତିହାସ ଅତି ପୁରାତନ । ୱାଲ୍‍ଟର ଭନ୍ ଡେର ଭୋଗେଲୱାଇଡ୍ ଓ ଉଲ୍‍ଫରାମ୍ ଭନ୍ ଏଶେନବାଖ୍ଙ୍କ ଭଳି ମଧ୍ୟଯୁଗୀୟ ଲେଖକ ଆଧୁନିକ ଜର୍ମାନ୍ ସାହିତ୍ୟର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲେ । ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଜର୍ମାନ୍ ଲେଖକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜୋହାନ୍ ଉଲ୍‍ଫଗାଙ୍ଗ ଭନ୍ ଗଏଥେ, ଫ୍ରିଡ୍ରିଖ୍ ଶିଲର୍, ଗଟ୍‌ହୋଲ୍ଡ ଏଫ୍ରାଇମ୍ ଲେସିଙ୍ଗ ଓ ଥିଓଡୋର ଫଣ୍ଟାନେ ଆଦି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ଗ୍ରିମ ଭ୍ରାତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ସଙ୍କଳିତ ଲୋକଗଳ୍ପ ବିଶ୍ୱଦରବାରରେ ଜର୍ମାନ୍ ଲୋକକଥାକୁ ନୂଆ ପରିଚିତି ଦେଇଥିଲା । ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଲେଖକ ଯଥା : ଗର୍ହାର୍ଟ ହାଉପ୍ଟମାନ୍, ହର୍ମାନ୍ ହେସ୍ ଓ ଗୁଣ୍ଟର୍ ଗ୍ରାସ୍ ହେଲେ ଜର୍ମାନୀର ।^[117] ପ୍ରତିବର୍ଷ ୭୦ କୋଟିରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ସଂଖ୍ୟକ ପୁସ୍ତକ ଜର୍ମାନ୍ ଭାଷାରେ ମୁଦ୍ରିତ ହୁଏ : ପ୍ରାୟ ୮୦,୦୦୦ଟି ଶୀର୍ଷକର ପୁସ୍ତକ ଯେଉଁଥିରୁ ୬୦,୦୦୦ଟି ନୂଆ । ଇଂରାଜୀ ଓ ଚୀନା ଭାଷୀ ମୁଦ୍ରଣ ପରେ ଜର୍ମାନୀ ପୁସ୍ତକ ବିକ୍ରୟରେ ତୃତୀୟ ।^[118] ୫୦୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ପୁରାତନ ଫ୍ରାଙ୍କ୍‌ଫର୍ଟ୍ ପୁସ୍ତକ ମେଳା ପୃଥିବୀର ସର୍ବବୃହତ୍ ଓ ପ୍ରମୁଖ ।^[119]

ସେହିପରି ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତି ଜର୍ମାନୀର ଅବଦାନ ଅସଂଖ୍ୟ । ଗଟଫ୍ରିଡ ଲିବ୍ନିଜ୍, ଇମାନୁଏଲ୍ କାଣ୍ଟ୍, ଆର୍ଥର୍ ଶୋପେନାଉର୍, ଗଟଲିବ୍ ଫ୍ରେଗେ ଆଦି ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅନୁପମ ବିଦ୍ୱାନ । କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଆନ୍ଦୋଳନ ଯାହା ଦୁନିଆକୁ ଦୋହଲାଇ ରଖିଦେଇଥିଲା ତାହା ଦୁଇ ଜର୍ମାନ୍ : କାର୍ଲ୍ ମାର୍କ୍ସ୍ ଓ ଫ୍ରିଡ୍‍ରିଖ୍ ଆଞ୍ଜେଲ୍ଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ | ଆଉ ଜଣେ ଜର୍ମାନ୍ ଫ୍ରିଡ୍‍ରିଖ୍ ନିଏତ୍‍ଜ୍‌ସେଙ୍କୁ ବା ନ ଜାଣେ କିଏ ! ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ବିଶ୍ଳେଷଣାତ୍ମକ ଦର୍ଶନର ପ୍ରଗତିରେ ଜର୍ମାନୀର ଭୂମିକା ରହିଛି ।^[120] ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲେଖକ ପିଟର ୱାଟସନଙ୍କ ଉକ୍ତିଟିଏ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ : "କାଣ୍ଟ, ହମ୍‍ବୋଲ୍ଡ, ମାର୍କ୍ସ୍, କ୍ଲାଉସିୟସ୍, ମେଣ୍ଡେଲ୍, ନିଏତ୍‍ଜ୍‌ସେ, ପ୍ଲାଙ୍କ୍, ଫ୍ରଏଡ୍, ଆଇନଷ୍ଟାଇନ, ୱେବର୍, ହିଟଲର୍ : ଭଲରେ ହେଉ ବା ମନ୍ଦରେ, ଏମାନେ ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଯେପରି ପ୍ରଭାବିତ କରିଛନ୍ତି ଓ ଆଧୁନିକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଉପରେ ଯେଉଁ ଛାପ ଛାଡିଛନ୍ତି, କ’ଣ ଆଉ କୌଣସି ଦେଶରେ ଏପରି ଏଗାର ବା ତତୋଧିକ ବ୍ୟକ୍ତି ହୋ‍ଇଛନ୍ତି ଯିଏ ଏମାନଙ୍କ ସହ ସମକକ୍ଷତା କରିପାରିବେ?" ^[121]

ମିଡିଆ

ସିନେମାର ଇତିହାସ ଯେତେ ପୁରୁଣା, ଜର୍ମାନ୍ ସିନେମା ମଧ୍ୟ ସେତେ ପୁରୁଣା । ସିନେମାର ବିକାଶରେ ଜର୍ମାନମାନଙ୍କ ଅବଦାନ ରହିଛି । ମାକ୍ସ ସ୍କ୍ଲାଡାନୋସ୍କି ପ୍ରଥମ କରି ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ଚଳନ୍ତି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନ (୧୮୯୫ରେ) କରିଥିଲେ । ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଫ୍ରିଜ୍ ଲାଙ୍ଗ୍‌ଙ୍କ 'ମେଟ୍ରୋପଲିସ୍' (୧୯୨୭) ପ୍ରଥମ ବିଜ୍ଞାନ ଆଧାରିତ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର । ୧୯୩୦ର 'The Blue Angel' ସହ ସବାକ୍ ଜର୍ମାନ୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଆରମ୍ଭ ହେଲା ।^[122]

୧୯୭୦ ଓ ୮୦ ଦଶକରେ ୱର୍ଣ୍ଣର୍ ହର୍ଜୋଗ, ୱିମ୍ ୱେଣ୍ଡର୍ ଓ ରାଇନର୍ ୱର୍ଣ୍ଣର୍ ଫାସ୍‍ବିଣ୍ଡର ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନ୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଖ୍ୟାତି ଦେଇଥିଲେ ।^[123] ଇଉରୋପୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପୁରସ୍କାର ବର୍ଷେ ଛାଡି ବର୍ଷେ ଅନ୍ତରାଳରେ ବର୍ଲିନ୍‌ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ । ଏଠି ବର୍ଲିନ୍ ଫିଲ୍ମ ଉତ୍ସବ ମଧ୍ୟ ୧୯୫୧ରୁ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋ‍ଇ ଆସୁଛି ।^[124]

ଆଧୁନିକ ସମୟରେ ଅନେକ ଜର୍ମାନ୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଫଳତା ମଧ୍ୟ ଲାଭ କରିଛି ଯଥା : Nowhere in Africa (୨୦୦୧), Das Experiment (୨୦୦୧), Good Bye, Lenin! (୨୦୦୩), Gegen die Wand (Head-On) (୨୦୦୪), Der Untergang (Downfall) (୨୦୦୪), Perfume (୨୦୦୬), The Baader Meinhof Complex (୨୦୦୮), The Wave (୨୦୦୮), The White Ribbon (୨୦୦୯), Pandorum (୨୦୦୯), Soul Kitchen (୨୦୦୯), Animals United (୨୦୧୦), Combat Girls (୨୦୧୧) ଓ Cloud Atlas (୨୦୧୨) । ଓସ୍କାର ପୁରସ୍କାରରେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଦେଶ ଭାଷୀ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ୩ ଥର ଜର୍ମାନ୍ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଗୁଡିକ ପୁରସ୍କୃତ ହୋ‍ଇଛନ୍ତି : Die Blechtrommel (ଟିଣ ଡ୍ରମ୍) ୧୯୭୯ରେ, Nowhere in Africa ୨୦୦୨ରେ ଓ Das Leben der Anderen ୨୦୦୭ରେ ।^[125]

ଛୋଟ ପରଦାରେ ମଧ୍ୟ ଜର୍ମାନୀ, ଇଉରୋପରେ ୧ ନମ୍ବର । ୯୦% ଘରେ କେବୁଲ ବା ସାଟେଲାଇଟ ଟିଭି ଅଛି ।^[126] ମଜା କଥା ହେଲା ଦଶୋଟି ସର୍ବାଧିକ ଦେଖାଯାଇଥିବା ଟିଭି ପ୍ରସାରଣରୁ ନ‍ଅଟି ଜର୍ମାନୀ ଦଳର ଫୁଟବଲ ଖେଳର ପ୍ରସାରଣ ।

ଭିଡିଓ ଗେମିଂରେ ମଧ୍ୟ ଜର୍ମାନୀରେ ବୃହତ୍ ବଜାର ଓ ଚାହିଦା ରହିଛି ।^[127]

ଖାଦ୍ୟପେୟ

ଅକ୍ଟୋବରଫେଷ୍ଟ ମେଳାରେ ଜଣେ ୱେଟ୍ରେସ୍ । ସେ ଏକ ପାରମ୍ପରିକ ଜର୍ମାନ୍ ପୋଷାକ ଡିରଣ୍ଡଲ୍ ପରିଧାନ କରିଛନ୍ତି ଓ ହାତରେ ତିନିଟି 'ମାସ୍' ବା ଲିଟିରିକିଆ ବିୟର ଗ୍ଲାସ୍ ଧରିଛନ୍ତି ।

ଜର୍ମାନୀର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଭେଦରେ ଖାଦ୍ୟପେୟରେ ବିଭେଦ ରହିଛି । ବାଭାରିଆ ବା ସ୍ୱାବିଆ ପରି ଦକ୍ଷିଣାଞ୍ଚଳର ଖାଦ୍ୟର ସ୍ୱିଜରଲାଣ୍ଡ ଓ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ଖାଦ୍ୟଶୈଳୀ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି । ମାଂସ, ଭୋଜନର ପ୍ରମୁଖ ଭାଗ ।^[128] ମଦ୍ୟପାନ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ଭାବେ ଅଙ୍ଗୀକୃତ । ଏଥିରୁ ବିୟର ହେଉଛି ସର୍ବପ୍ରିୟ ଓ ଜାତୀୟ ପାନ୍ୟ । କ୍ରମଶଃ ହ୍ରାସ ପାଉଥିଲେ ହେଁ କଣପିଛା ୧୨୧.୪ ଲିଟର (୨୦୦୯ ରେ) ବିୟର ପାନ, ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଠାରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକ ।^[129] The Michelin Guideଦ୍ୱାରା ଜର୍ମାନୀର ୯ଟି ରେସ୍ତୋରାଁକୁ ୩ଟି ତାରକା (ସର୍ବାଧିକ) ଓ ୧୫ଟିକୁ ୨ଟି ତାରକା ମିଳିଛି ।^[130]

ମାଂସ ମଧ୍ୟରୁ ଘୁଷୁରୀ, ଗୋ ଏବଂ ପକ୍ଷୀ ମାଂସ ବିଶେଷତଃ ଖିଆଯାଏ । ଦେଶରେ ଜଣପିଛା ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ୬୧ କିଲୋ ମାଂସ ଖିଆଯାଇଥାଏ । ପକ୍ଷୀ ମଧ୍ୟରୁ କୁକୁଡା ପ୍ରମୁଖ, ତେବେ ବତକ, ହଂସ ଓ ଟର୍କୀ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚଳିତ । ବନ୍ୟ ଶିକାର ମଧ୍ୟରୁ ବର୍‍ହା, ଠେକୁଆ ଓ ହରିଣ ମାଂସ ମଧ୍ୟ ବର୍ଷ ସାରା ଉପଲବ୍ଧ । ଟ୍ରାଉଟ୍ ଛଡା ପାଇକ୍, କାର୍ପ ଓ ପର୍ଚ୍ଚ ମାଛର ଚାହିଦା ଅଧିକ । ପରିବା ମୁଖ୍ୟତଃ ଷ୍ଟୁ ବା ସୁପ୍ ତିଆରିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ : ଗାଜର, ଓଲକୋବି, ପାଳଙ୍ଗ, ମଟର, ଶିମ୍ବ, ଫୁଲକୋବି ଓ ନାନା ଜାତିର ବନ୍ଧାକୋବି ପ୍ରାୟତଃ ମିଳେ । ମିଠାରେ କେକ୍ ଓ ଟାର୍ଟ ଲୋକପ୍ରିୟ । ଏଗୁଡିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ତାଜାଫଳ ଯଥା : ସେଓ, ଆଳୁବୁଖାରା, ଷ୍ଟ୍ରବେରୀ ଓ ଚେରୀରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ । ଛେନା ତିଆରି କେକ୍ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ଯାହା କ୍ୱାର୍କ୍ (ଏକ ପ୍ରକାର ଛେନା)ରୁ ନିର୍ମିତ ।

କ୍ରୀଡ଼ା

୨୦୧୪ରେ ଚତୁର୍ଥ ଥର ଫିଫା ବିଶ୍ୱକପ୍ ବିଜୟ ପରେ ଉତ୍‍ଫୁଲ୍ଲିତ ଜର୍ମାନ୍ ଫୁଟବଲ ଦଳ । ଫୁଟବଲ ଜର୍ମାନୀରେ ସର୍ବପ୍ରିୟ ଖେଳ ।

୨.୭ କୋଟି ଜର୍ମାନ୍ କୈଣସି ନା କୈଣସି ସ୍ପୋର୍ଟ୍ସ କ୍ଲବର ସଦସ୍ୟ ଆଉ ତା ଛଡା ସେମିତି ବି ଜର୍ମାନୀରେ କ୍ରୀଡାପ୍ରେମୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କାହିଁରେ କେତେ ।^[131] ଫୁଟବଲ ଦେଶର ସର୍ବପ୍ରିୟ ଖେଳ । ଜର୍ମାନ୍ ଫୁଟବଲ ଆସୋସିଏସନ୍ (Deutscher Fußball-Bund)ରେ ୬୩ ଲକ୍ଷ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ଯାହାକି ଯେକୌଣସି କ୍ରୀଡା ସଂସ୍ଥାରୁ ଅଧିକ । କ୍ଲବ୍ ଫୁଟବଲ ଲିଗ୍ ବୁନ୍ଦେସ୍‍ଲିଗା ହେଉଛି ସର୍ବପ୍ରିୟ ଓ ସର୍ବବୃହତ୍ କ୍ରୀଡା ଲିଗ । ମହିଳାଙ୍କ ଫୁଟବଲ ଲାଗି ସେହିପରି ଫ୍ରାଉଏନ୍ ବୁନ୍ଦେସ୍‍ଲିଗା ରହିଛି ।

ଜର୍ମାନୀର ପୁରୁଷ ଫୁଟବଲ ଦଳ ୧୯୫୪, ୧୯୭୪, ୧୯୯୦ ଓ ୨୦୧୪ରେ ଫିଫା ବିଶ୍ୱକପ୍, ୧୯୭୨, ୧୯୮୦ ଓ ୧୯୯୬ରେ UEFA ଇଉରୋପୀୟ ଚାମ୍ପିୟନଶିପ୍ ବିଜେତା । ଜର୍ମାନୀ ୧୯୭୪ ଓ ୨୦୦୬ରେ ବିଶ୍ୱକପ୍ ଓ ୧୯୮୮ରେ UEFA ଇଉରୋପୀୟ ଚାମ୍ପିୟନଶିପ୍ର ଆୟୋଜକ ଥିଲା । ଜର୍ମାନୀର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଫୁଟବଲ ଖେଳାଳୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ହେଲେ : ଫ୍ରାଞ୍ଜ ବେକେନବାଉର, ଗର୍ଡ ମୁଲର, ୟୁର୍ଗେନ କ୍ଲିନ୍ସମାନ୍, ଲୋଥାର ମାଥାଉସ୍, ଓଲିଭର କାନ୍, ମିରୋସ୍ଲାଭ୍ କ୍ଲୋଜେ ଓ ଥୋମାସ ମୁଲର୍ । ସେହିପରି ଜର୍ମାନୀର ମହିଳା ଫୁଟବଲ ଦଳ ୨୦୦୩ ଓ ୨୦୦୭ରେ ଫିଫା ବିଶ୍ୱକପ୍ ଏବଂ ୧୯୮୯, ୧୯୯୧, ୧୯୯୫, ୧୯୯୭, ୨୦୦୧, ୨୦୦୫, ୨୦୦୯ ଓ ୨୦୧୩ରେ UEFA ଇଉରୋପୀୟ ମହିଳା ଚାମ୍ପିୟନଶିପ୍ ବିଜେତା ।

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକପ୍ରିୟ ଖେଳ ହେଉଛି : ବରଫକ୍ରୀଡା, ବକ୍ସିଂ (ମୁଷ୍ଟିଯୁଦ୍ଧ), ହ୍ୟାଣ୍ଡବଲ, ଭଲିବଲ, ବାସ୍କେଟବଲ, ବରଫ ହକି, ଟେନିସ୍, ଘୋଡ଼ା ଚଢା ଓ ଗଲ୍ଫ । ଜଳକ୍ରୀଡା ଯଥା ସେଲିଂ, ରୋ‍ଇଂ, ସନ୍ତରଣ, ୱିଣ୍ଡସର୍ଫିଂ, କାଇଟ୍ ସର୍ଫିଂ, ୱେକ୍‌ବୋର୍ଡିଂ, ଅଣ୍ଡରୱାଟର ଡାଇଭିଂ, ମାଛଧରା, ପାୱାର ବୋଟିଂ, ୟାଚିଂ ଇତ୍ୟାଦି ଲୋକପ୍ରିୟ ।

ମୋଟର କ୍ରୀଡାରେ ଜର୍ମାନୀ ଅନ୍ୟତମ ଅଗ୍ରଣୀ ଦେଶ । ଜର୍ମାନୀର BMW ଓ ମର୍ସିଡିଜ ଭଳି ମୋଟର କ୍ରୀଡା ନିର୍ମାତା ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରମୁଖ । ଏହାଛଡା ଫ୍ରାନ୍ସରେ ହେଉଥିବା 24 Hours of Le Mans ନାମକ ରେସ୍ରେ ପୋର୍ସ୍ଚ ୧୬ ଥର ଓ ଅଡି ୧୧ ଥର ବିଜେତା ହୋ‍ଇଛନ୍ତି । ଜର୍ମାନୀର ଫର୍ମୁଲା ୱାନ୍ ଚାଳକ ମାଇକେଲ ସୁମାକର୍ ସର୍ବାଧିକ ଥର ବିଶ୍ୱ ଡ୍ରାଇଭର ଚାମ୍ପିୟନଶିପ ଓ ଫର୍ମୁଲା ୱାନ୍ ଜିତିବାର ରେକର୍ଡ କରିଛନ୍ତି | ^[132] ଅନ୍ୟଏକ ଜର୍ମାନ ଚାଳକ ସେବାଷ୍ଟିଆନ ଭେଟେଲ ୨୦୧୦ରୁ ୨୦୧୩ ଯାଏଁ କ୍ରମାଗତ ଜିଣି ନିଜକୁ F1ର ଅନ୍ୟତମ ସଫଳ ଚାଳକ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିଛନ୍ତି ।

ଅଲମ୍ପିକରେ ମଧ୍ୟ ଜର୍ମାନୀ ଅନ୍ୟତମ ସଫଳ ଦାବୀଦାର । ପୂର୍ବ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଜର୍ମାନୀର ପଦକ ମିଶାଇଲେ ମୋଟ ପଦକ ଅନୁସାରେ ଜର୍ମାନୀ ପୃଥିବୀରେ ତୃତୀୟ । ୨୦୧୨ ଅଲମ୍ପିକ ପଦକ ତାଲିକାରେ ଜର୍ମାନୀ ପଞ୍ଚମ ଥିଲା | ଜର୍ମାନୀ ୧୯୩୬ରେ ବର୍ଲିନ୍‌ଠାରେ ଓ ୧୯୭୨ରେ ମ୍ୟୁନିକ୍‌ଠାରେ ଅଲମ୍ପିକ ଆୟୋଜନ ମଧ୍ୟ କରିଛି । ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟ ୧୯୩୬ ଶୀତ ଅଲମ୍ପିକର ଆଯୋଜନକର୍ତ୍ତା ଥିଲା ।

ଆଧାର

1. "Germany". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Archived from the original on 3 January 2021. Retrieved 30 August 2014.
2. Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Bevölkerung Deutschland 2013 Archived 2008-10-15 at the Wayback Machine.. Retrieved 29 May 2014.
3. Zensus 2011: Bevölkerung am 9. Mai 2011 Archived 2017-11-23 at the Wayback Machine.. Retrieved 1 June 2013.
4. {{cite web ।url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=30&pr.y=6&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=134&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= ।title=Germany ।publisher=International Monetary Fund ।date=April 2014 ।accessdate=28 June 2014}}
5. "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 13 August 2013.
6. {{cite web ।url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2013_CH.pdf ।title=Human Development Report 2013 ।year=2013|publisher=UN ।accessdate=14 March 2013}}
7. "Climate in Germany". GermanCulture. Archived from the original on 5 February 2016. Retrieved 26 March 2011.
8. "Terrestrial Ecoregions". WWF. Archived from the original on 29 October 2010. Retrieved 19 March 2011.
9. Strohm, Kathrin (May 2010). "Arable farming in Germany" (PDF). Agri benchmark. Archived (PDF) from the original on 2 July 2014. Retrieved 14 April 2011.
10. Marcel Cleene; Marie Claire Lejeune (2002). Compendium of Symbolic and Ritual Plants in Europe: Herbs. Man & Culture. The Cornflower was once the floral emblem of Germany (hence the German common name Kaiserblume).
11. Bekker, Henk (2005). Adventure Guide Germany. Hunter. p. 14. ISBN 978-1-58843-503-3.
12. "Zoo Facts". Zoos and Aquariums of America. Archived from the original on 7 October 2003. Retrieved 16 April 2011.
13. "Der Zoologische Garten Berlin" (in German). Zoo Berlin. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 19 March 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
14. "Basic Law for the Federal Republic of Germany" (PDF). Deutscher Bundestag. Btg-bestellservice. October 2010. Archived (PDF) from the original on 19 June 2017. Retrieved 14 April 2011.
15. "Germany". U.S. Department of State. 10 November 2010. Archived from the original on 29 August 2017. Retrieved 26 March 2011.
16. "Christian Democratic Union/Christian Social Union". U.S. Library of Congress. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 26 March 2011.
17. "Federal Constitutional Court". Bundesverfassungsgericht. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 26 March 2011.
18. "Völkerstrafgesetz Teil 1 Allgemeine Regelungen" (in German). Bundesministerium der Justiz. Archived from the original on 26 April 2011. Retrieved 19 April 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
19. "§ 2 Strafvollzugsgesetz" (in German). Bundesministerium der Justiz. Archived from the original on 1 May 2011. Retrieved 26 March 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
20. Jehle, Jörg-Martin; German Federal Ministry of Justice (2009). Criminal Justice in Germany. Forum-Verlag. p. 23. ISBN 978-3-936999-51-8.
21. Casper, Gerhard; Zeisel, Hans [in ଜର୍ମାନ] (January 1972). "Lay Judges in the German Criminal Courts". Journal of Legal Studies. 1 (1): 141. JSTOR 724014. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help)
22. "Example for state constitution: "Constitution of the Land of North Rhine-Westphalia"". Landtag (state assembly) of North Rhine-Westphalia. Archived from the original on 17 January 2013. Retrieved 17 July 2011.
23. "Kreisfreie Städte und Landkreise nach Fläche und Bevölkerung 31.12.2010" (XLS) (in German). Statistisches Bundesamt Deutschland. October 2011. Archived from the original on 1 January 2015. Retrieved 6 April 2012.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
24. "Bevölkerungszahlen 2011 und 2012 nach Bundesländern" (in German). Statistisches Bundesamt Deutschland. August 2013. Archived from the original on 27 March 2014. Retrieved 16 December 2013.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
25. "German Missions Abroad". German Federal Foreign Office. Archived from the original on 29 June 2017. Retrieved 26 March 2011.
26. "The Embassies". German Federal Foreign Office. Archived from the original on 25 June 2012. Retrieved 18 July 2012.
27. "The EU budget 2011 in figures". European Commission. Archived from the original on 11 May 2011. Retrieved 6 May 2011.
28. "United Nations regular budget for the year 2011". UN Committee on Contributions. Archived from the original on 23 June 2011. Retrieved 6 May 2011.
29. "The 15 countries with the highest military expenditure in 2011". Stockholm International Peace Research Institute. September 2011. Archived from the original on 1 May 2012. Retrieved 7 April 2012.
30. "Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Artikel 65a,87,115b" (PDF) (in German). Bundesministerium der Justiz. Archived (PDF) from the original on 28 May 2017. Retrieved 19 March 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
31. "Die Stärke der Streitkräfte" (in German). Bundeswehr. 23 March 2012. Archived from the original on 22 August 2016. Retrieved 20 April 2012.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
32. "Ausblick: Die Bundeswehr der Zukunft" (in German). Bundeswehr. Archived from the original on 4 June 2011. Retrieved 5 June 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
33. "Einsatzzahlen – Die Stärke der deutschen Einsatzkontingente" (in German). Bundeswehr. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 14 April 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
34. Connolly, Kate (22 November 2010). "Germany to abolish compulsory military service". The Guardian. UK. Archived from the original on 14 May 2011. Retrieved 7 April 2011.
35. Pidd, Helen (16 March 2011). "Marching orders for conscription in Germany, but what will take its place?". The Guardian. UK. Archived from the original on 21 March 2011. Retrieved 7 April 2011.
36. "Frauen in der Bundeswehr" (in German). Bundeswehr. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 14 April 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
37. Norris, Floyd (20 February 2010). "A Shift in the Export Powerhouses". The New York Times. Archived from the original on 25 February 2010. Retrieved 27 March 2011.
38. "CPI 2009 table". Transparency International. Archived from the original on 11 May 2012. Retrieved 15 May 2012.
39. "Arbeitslosenquote in Deutschland von Mai 2013 bis April 2014". Archived from the original on 2014-09-04. Retrieved 2014-08-13.
40. Press office of the Deutsche Bundesbank. "Deutsche Bundesbank — Statistics". Bundesbank.de. Archived from the original on 26 April 2012. Retrieved 4 June 2012.
41. Andrews, Edmund L. (1 January 2002). "Germans Say Goodbye to the Mark, a Symbol of Strength and Unity". The New York Times. Archived from the original on 1 May 2011. Retrieved 18 March 2011.
42. Taylor Martin, Susan (28 December 1998). "On Jan. 1, out of many arises one Euro". St. Petersburg Times. p. National, 1.A.
43. Berg, S.; Winter, S.; Wassermann, A. (5 September 2005). "The Price of a Failed Reunification". Spiegel Online. Archived from the original on 20 November 2007. Retrieved 28 November 2006.{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
44. Kulish, Nicholas (19 June 2009). "In East Germany, a Decline as Stark as a Wall". The New York Times. Archived from the original on 3 April 2011. Retrieved 27 March 2011.
45. "Trade fairs in Germany". German National Tourist Board. Archived from the original on 2 February 2014. Retrieved 5 February 2014.
46. "The 100 Top Brands 2010". Interbrand. Archived from the original on 12 February 2011. Retrieved 27 March 2011.
47. Gavin, Mike (23 September 2010). "Germany Has 1,000 Market-Leading Companies, Manager-Magazin Says". Businessweek. New York. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 27 March 2011.
48. "Assessment of strategic plans and policy measures on Investment and Maintenance in Transport Infrastructure" (PDF). International Transport Forum. 2012. Archived from the original (pdf) on 1 January 2015. Retrieved 15 March 2014.
49. "Autobahn-Temporegelung" (Press release) (in German). ADAC. June 2010. Archived from the original on 1 January 2015. Retrieved 19 March 2011.{{cite press release}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
50. "Port of Hamburg authority". Archived from the original on 2014-10-19. Retrieved 2014-08-13.
51. "Overview/Data: Germany". U.S. Energy Information Administration. 30 June 2010. Archived from the original on 17 April 2011. Retrieved 19 April 2011.
52. "Energy imports, net (% of energy use)". The World Bank Group. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 18 April 2011.
53. Reuters Berlin (7 July 2010). "* Environment * Renewable energy Germany targets switch to 100% renewables for its electricity by 2050". The Guardian. UK. Archived from the original on 23 July 2013. Retrieved 18 April 2011. {{cite news}}: |author= has generic name (help)
54. "Primärenergieverbrauch nach Energieträgern" (in German). Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie. December 2010. Archived from the original on 27 April 2011. Retrieved 18 April 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
55. "Germany split over green energy". BBC News. 25 February 2005. Archived from the original on 12 July 2018. Retrieved 27 March 2011.
56. "Germany greenest country in the world". The Times of India. New Delhi. 21 June 2008. Archived from the original on 28 April 2011. Retrieved 26 March 2011.
57. "Record High 2010 Global Carbon Dioxide Emissions from Fossil-Fuel Combustion and Cement Manufacture Posted on CDIAC Site". Carbon Dioxide Information Analysis Center. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 15 May 2012.
58. "Federal Report on Research and Innovation 2010" (PDF). Federal Ministry of Education and Research. June 2010. Archived from the original (PDF) on 24 July 2013. Retrieved 15 May 2012.
59. "Nobel Prize". Nobelprize.org. Archived from the original on 5 April 2006. Retrieved 27 March 2011.
60. "Swedish academy awards". ScienceNews. Archived from the original on 29 September 2012. Retrieved 1 October 2010.
61. National Science Nobel Prize shares 1901–2009 by citizenship at the time of the award Archived 2014-01-02 at the Wayback Machine. and by country of birth Archived 2011-03-06 at the Wayback Machine.. From Schmidhuber, J. (2010). "Evolution of National Nobel Prize Shares in the 20th century". Archived from the original on 27 March 2014. Retrieved 27 March 2011.
62. Roberts, J. M. (2002). The New Penguin History of the World. Allen Lane. p. 1014. ISBN 978-0-7139-9611-1.
63. "The First Nobel Prize". Deutsche Welle. 8 September 2010. Archived from the original on 1 May 2011. Retrieved 27 March 2011.
64. "Otto Hahn". FamousScientists.org. Archived from the original on 8 January 2012. Retrieved 15 December 2011.
65. "Gottfried Wilhelm Leibniz Prize". DFG. Archived from the original on 21 June 2008. Retrieved 27 March 2011.
66. Bianchi, Luigi. "The Great Electromechanical Computers". York University. Archived from the original on 27 April 2011. Retrieved 17 April 2011.
67. "Historical figures in telecommunications". International Telecommunication Union. 14 January 2004. Archived from the original on 25 April 2011. Retrieved 27 March 2011.
68. Roland Berger Strategy Consultants: Green Growth, Green Profit – How Green Transformation Boosts Business Palgrave Macmillan, New York 2010, ISBN 978-0-230-28543-9
69. "Country Comparison :: Population". CIA. Archived from the original on 6 January 2012. Retrieved 26 June 2011.
70. "Demographic Transition Model". Barcelona Field Studies Centre. 27 September 2009. Archived from the original on 27 May 2010. Retrieved 28 March 2011.
71. Birth rate on the rise in Germany Archived 2013-09-25 at the Wayback Machine. (The Local)
72. "National Minorities in Germany" (pdf). Federal Ministry of the Interior (Germany). May 2010. Article number: BMI10010. Archived (PDF) from the original on 21 April 2013. Retrieved 23 June 2014.
73. Bevölkerung und Erwerbstätigkeit: Bevölkerung mit Migrationshintergrund – Ergebnisse des Mikrozensus 2010 Archived 2013-01-17 at the Wayback Machine., p. 64 statistics
74. "Publikation — STATmagazin — Population — Families with a migrant background: traditional values count — Federal Statistical Office (Destatis)". Destatis.de. 13 March 2012. Archived from the original on 14 November 2012. Retrieved 4 November 2012.
75. "International Migration 2006" (PDF). UN Department of Economic and Social Affairs. Archived (PDF) from the original on 23 June 2017. Retrieved 18 March 2011.
76. "Germany". Focus-Migration. Archived from the original on 1 May 2011. Retrieved 28 March 2011.
77. "Bevölkerung nach Migrationshintergrund" (in German). German Federal Statistical Office. Archived from the original on 29 December 2010. Retrieved 28 March 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
78. United States Census Bureau. "U.S. Census Bureau, 2005 American Community Survey". Archived from the original on 2009-04-03. Retrieved 2014-08-13. The 1990 census gives 57.9 million, or 23.3% of the U.S. population.
79. Akstinat, Simon (August 2007). "German Roots — Gisele Bündchen". Archived from the original on 2013-04-02. Retrieved 2014-08-13.
80. "Obsevatorio de Colectividades – Comunidad Alemana". Buenosaires.gob.ar. Archived from the original on 28 November 2011. Retrieved 28 September 2011.
81. 2001 Canadian Census Archived 2013-04-09 at the Wayback Machine. gives 2,742,765 total respondents stating their ethnic origin as partly German, with 705,600 stating "single-ancestry".
82. "Regionales Monitoring 2010 - Daten und Karten zu den Europäischen Metropolregionen in Deutschland" (PDF) (in German). Bundesamt für Bauwesen und Raumordnung. 2010. p. 10. Archived from the original (PDF) on 12 July 2012. Retrieved 11 April 2012.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
83. "Pressekonferenz „Zensus 2011 – Fakten zur Bevölkerung in Deutschland" am 31. Mai 2013 in Berlin" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2017-10-10. Retrieved 2014-08-13.
84. "Germany". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Archived from the original on 12 October 2013. Retrieved 15 December 2011.
85. "Chapter 2: Wie viele Muslime leben in Deutschland?". Muslimisches Leben in Deutschland (in German). Bundesamt für Migration und Flüchtlinge. June 2009. pp. 80, 97. ISBN 978-3-9812115-1-1. Archived from the original (PDF) on 2011-04-30. Retrieved 28 March 2011.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
86. Blake, Mariah (10 November 2006). "In Nazi cradle, Germany marks Jewish renaissance". Christian Science Monitor. Archived from the original on 5 September 2008. Retrieved 28 March 2011.
87. Schnabel, U. (15 March 2007). "Buddhismus Eine Religion ohne Gott". Die Zeit (in German). Hamburg. Archived from the original on 24 March 2011. Retrieved 19 March 2011.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
88. "Konfessionen in Deutschland" (PDF) (in German). Fowid. 9 September 2009. Archived from the original (PDF) on 3 March 2011. Retrieved 28 March 2011.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
89. Marten, Thomas; Sauer, Fritz Joachim, eds. (2005). Länderkunde - Deutschland, Österreich, Schweiz und Liechtenstein im Querschnitt (in German). Berlin: Inform-Verlag. p. 7. ISBN 3-9805843-1-3. {{cite book}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
90. European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Survey)" (PDF). Europa (web portal). Archived (PDF) from the original on 16 August 2015. Retrieved 28 March 2011.
    European Commission (2006). "Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)" (PDF). Europa (web portal). Archived (PDF) from the original on 30 April 2011. Retrieved 28 March 2011.
91. European Commission. "Official Languages". Archived from the original on 25 July 2014. Retrieved 29 July 2014.
92. European Commission (2004). "Many tongues, one family. Languages in the European Union" (PDF). Europa (web portal). Archived (PDF) from the original on 20 January 2013. Retrieved 28 March 2011.
93. "Sprechen Sie Deutsch?". The Economist. 18 March 2010. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 16 April 2011.
94. Rankings: Universität Heidelberg in International Comparison Archived 2014-09-21 at the Wayback Machine. - Top Position in Germany, Leading Role in Europe (Heidelberg University)
95. "Country profile: Germany" (PDF). Library of Congress. April 2008. Archived (PDF) from the original on 19 July 2005. Retrieved 28 March 2011.
96. A German model goes global Archived 2012-07-28 at the Wayback Machine. - Dual education following the German role model is replicated around the world (Financial Times)
97. "The Educational System in Germany". Cuesta College. 31 August 2002. Archived from the original on 24 July 2011. Retrieved 16 May 2011.
98. "Top 100 World Universities". Academic Ranking of World Universities. Archived from the original on 22 August 2008. Retrieved 28 March 2011.
99. "Tuition Fees at university in Germany". StudyinEurope.eu. 2009. Archived from the original on 13 May 2011. Retrieved 19 March 2011.
100. "Ein Zwischenruf Studiengebühren? Was sonst!". faz.net. 2012. Archived from the original on 10 October 2013. Retrieved 21 March 2013.
101. Tim Pitman; Hannah Forsyth (18 March 2014). "Should we follow the German way of free higher education?". The Conversation. Archived from the original on 17 March 2014. Retrieved 17 March 2014.
102. Von Markus Verbeet (18 July 2011). "Mehr Studienanfänger denn je: Jetzt kommt die Flut". Spiegel Online (in German). Spiegel Online. Archived from the original on 14 June 2013. Retrieved 17 March 2014.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
103. "Vocational Education and Training — Germany's Dual System as a Role Model?". Deutsche Welle. Deutsche Welle. 2 March 2012. Archived from the original on 7 November 2013. Retrieved 17 March 2014.
104. Health Care Systems in Transition: Germany (PDF). European Observatory on Health Care Systems. 2000. p. 8. AMS 5012667 (DEU). Archived (PDF) from the original on 13 May 2011. Retrieved 15 April 2011.
105. "Die Gesundheitsreform 2007: Was hat sich geändert?". Krankenkassen.de. Archived from the original on 24 September 2013. Retrieved 16 April 2012.
106. "Core Health Indicators". World Health Organization. Archived from the original on 9 July 2011. Retrieved 6 June 2011.
107. "2010: Herz-/Kreislauferkrankungen verursachen 41 % aller Todesfälle" (in German). Destatis.de. Archived from the original on 23 July 2013. Retrieved 6 April 2012.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
108. "Country Profile Germany" (PDF). Library of Congress Federal Research Division. April 2008. Archived (PDF) from the original on 19 July 2005. Retrieved 7 May 2011.
     This article may incorporate text from this source, which is in the public domain.
109. Wasser, Jeremy (6 April 2006). "Spätzle Westerns". Spiegel Online International. Archived from the original on 27 April 2011. Retrieved 28 March 2011.
110. "Unbelievable Multitude". Deutsche Welle. Archived from the original on 4 February 2012. Retrieved 28 March 2011.
111. "World Heritage Sites in Germany". UNESCO. Archived from the original on 12 May 2010. Retrieved 3 October 2010.
112. "Human Development Report 2010 Table 4 Gender Inequality Index" (PDF). United Nations Development Programme. pp. 156–160. Archived (PDF) from the original on 4 March 2012. Retrieved 20 April 2011.
113. "Germany extends gay rights". News24. 29 October 2004. Archived from the original on 24 July 2013. Retrieved 19 March 2011.
114. Heckmann, Friedrich (2003). The Integration of Immigrants in European Societies: national differences and trends of convergence. Lucius & Lucius. pp. 51 ff. ISBN 978-3-8282-0181-1.
115. "2010 Anholt-GfK Roper Nation Brands Index" (Press release). GfK. 12 October 2010. Archived from the original on 16 October 2010. Retrieved 28 March 2011.
116. "The Recorded Music Industry In Japan" (PDF). Recording Industry Association of Japan. 2013. p. 24. Archived (PDF) from the original on 18 August 2013. Retrieved 8 February 2014.
117. Espmark, Kjell (3 December 1999). "The Nobel Prize in Literature". Nobelprize.org. Archived from the original on 26 April 2011. Retrieved 28 March 2011.
118. "Land of ideas". Land-der-ideen.matrix.de. Archived from the original on 27 April 2011. Retrieved 19 March 2011.
119. Weidhaas, Peter; Gossage, Carolyn; Wright, Wendy A. (2007). A History of the Frankfurt Book Fair. Dundurn Press Ltd. pp. 11 ff. ISBN 978-1-55002-744-0.
120. Searle, John (1987). "Introduction". The Blackwell Companion to Philosophy. Wiley-Blackwell.
121. Peter Watson, The German Genius: Europe's Third Renaissance, the Second Scientific Revolution, and the Twentieth Century (New York: Harper Collins, 2011), 828.
122. Bordwell, David; Thompson, Kristin (2003) [1994]. "The Introduction of Sound". Film History: An Introduction (2nd ed.). McGraw-Hill. p. 204. ISBN 978-0-07-115141-2.
123. "Rainer Werner Fassbinder". Fassbinder Foundation. Archived from the original on 26 October 2011. Retrieved 28 March 2011.
124. "2006 FIAPF accredited Festivals Directory" (PDF). International Federation of Film Producers Associations. Archived from the original (PDF) on 9 January 2007. Retrieved 28 March 2011.
125. "Awards:Das Leben der Anderen". IMDb. Archived from the original on 10 October 2011. Retrieved 28 March 2011.
126. "Country profile: Germany". BBC News. Archived from the original on 1 April 2011. Retrieved 28 March 2011.
127. Purchese, Robert (17 August 2009). "Germany's video game market". Eurogamer.net. Archived from the original on 20 January 2013. Retrieved 4 March 2012.
128. "Guide to German Hams and Sausages". German Foods North America. Archived from the original on 23 November 2012. Retrieved 17 May 2012.
129. Schneibel, Gerhard (23 April 2010). "Brewers not worried by beer consumption drop". Deutsche Welle. Bonn. Archived from the original on 15 February 2023. Retrieved 6 April 2012.
130. "Schnitzel Outcooks Spaghetti in Michelin Guide". Deutsche Welle. Bonn. 15 November 2007. Archived from the original on 15 June 2020. Retrieved 6 April 2012.
131. "Germany Info: Culture & Life: Sports". Germany Embassy in Washington, D.C. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 28 March 2011.
132. Ornstein, David (23 October 2006). "What we will miss about Michael Schumacher". The Guardian. UK. Archived from the original on 23 July 2013. Retrieved 19 March 2011.

1. Only the third stanza of the song is used as the national anthem.