From Wikipedia, the free encyclopedia
Thomas More (Londres, 7 de febrièr de 1478 - 6 de julhet de 1535) èra jurista, escrivan e òme politic anglés. Mòrt a causa de son oposicion a l'esquisma de la Glèisa Anglicana, es considerat coma martir e venguèt sant de la Glèisa Catolica e de l'anglicana. Thomas More èra un pensador, teologian, politic, umanista e escrivan anglés, que venguèt poèta, traductor, cancelièr d'Enric VIII d'Anglatèrra, professor de leis, jutge de negòcis civils e avocat. Son òbra pus famosa es Utopia ont relata l'organizacion d'una societat ideala.
Nasquèt a Londres lo 7 de febrièr de 1478, filh de John More, majordòm del Lincoln's Inn, jurista e de per aprèp nomenat cavalièr e jutge de la curiá reiala. En 1486, aprèp cinc ans d'ensenhament primari a la Saint Anthony School, considerada la melhora escòla de gramatica de Londres, e mai de l'unica gratuita, foguèt elevat segon la costuma de las bonas familhas al Palais de Lambeth, serviguèt coma page del cardinal John Morton, Arquevesque de Cantorbery e lord cancelièr d'Anglatèrra.
A catòrze ans, Thomas More integrèt en 1492 lo Canterbury College de l'Universitat d'Oxford, ont passèt dos ans estudiant la doctrina escolastica e perfeccionant sa retorica. En 1494, sens recebre son diplòma, va estudiar lo drech a la New Inn de Londres e a la Lincoln's Inn, institucion ont aviá trabalhat son paire. Benlèu que pendent aquela epòca aprenguèt lo francés necessari dins las corts de justícia anglesas e pel trabalh diplomatic, ja que coneissiá l'anglés e lo latin. En 1497, comencèt d'escriure poesias, amb una ironiá atal venguèt conegut. A aquela epòca se liguèt amb los davancièrs de la Renaissença, Erasme de Rotterdam, amb qui venguèt amic, e John Skelton.
Vèrs 1501 integrèt lo Tresen Òrdre de Sant Francés, vivent coma laïc dins un convent chartrós fins 1504. Alà se consacrèt a l'estudi religiós e en 1501 traduguèt d'epigramas grègas cap al latin e comentèt La ciutat de Dieu, de Sant Agustin. Mejans los umanistas angleses foguèt en contacte amb Itàlia. Aprèp que realizèt una traduccion (publicada en 1510) d'una biografia de Giovanni Pico della Mirandola escricha per son nebot Gianfrancesco, tombèt enamorat del sentiment de l'òbra qu'adoptèt per el, e que marquèt definitivament lo cors de sa vida.
En abandonant lo monastèri chartrós, en 1505, se maridèt amb Jane Colt e aguèron una filha Margaret, que vendrà sa discipla. Exerciguèt coma avocat amb succès, en part mercé a son sens de la justícia e de l'equitat, mai vendrà jutge dins lo plaids civils e professor de Drech. En 1506 nasquèt sa segonda filha, Elizabeth. Traduguèt cap al latin Luciano amb Erasme. E un mai tard nasquèt Cecily, sa tresena filha. Thomas More es pensionat e majordòm de Lincoln's Inn, ont realizèt de conferéncias entre 1511 e 1516. En 1509 nasquèt son filh John. More participèt a la gestion de grandas companhiás de Londres e Anvèrs. Escriguèt de poèmas pel coronament d'Enric VIII. En 1510 foguèt nomenat membre del parlament e vicesheriff de Londres. Un an mai tard moriguèt son esposa Jane e se marida amb Alice Middleton, veusa sèt ans abans e avent una filha, Alice.
En 1513 escriguèt History of King Richard III, libre qu'inspirèt William Shakespeare. En 1515 foguèt enviat coma ambaissada comerciala en Flandra. Escriguèt lo Libre segon d'Utopia. Un an mai tard escriguèt lo libre primièr d'Utopia e l'òbra complèta foguèt publicada a Lovaina. En 1517 foguèt enviat a Calais per resòlvre de problèmas mercands. Foguèt nomenat master of requests e membre del Conselh Reial. En 1520 ajudèt Enric VIII a escriure Asertio septem sacramentorum. More foguèt fach cavalièr e vicetresorièr. Sa filha Margaret se maridèt amb William Roper, que vendrà lo primièr biograf de Thomas More.
En 1524 foguèt nomenat Administrator de l'Universitat d'Oxford, en 1525 Administrator de l'Universitat de Cambridge e Cancelièr de Lancaster. Mudèt a Chelsea e escriguèt carta a Iohannis Bugenhagen defendent la supremaciá papala. En 1528 l'evesque de Londres li permet de legir de libres eretics per que los refuten
En 1530 signèt pas la carta del nòbles e prelats que demandava al Papa l'anullacion del matrimòni reial. En 1532 renoncièt al sa carrièra de cancelièr. En 1534 refusèt de signar l'Acte de Supremaciá que pretendiá repudiar a la supremaciá papala. L'Acte establiguèt que serián condemnats los que l'acceptarián pas e lo 17 d'abril foguèt empresonat. E decapitat, lo 6 de julhet de 1535.
Membre del Parlament dempuèi 1504, foguèt elegit jutge e sosprefècte de la vila de Londres. En 1509, amb l'arribada al tron d'Enric VIII, protector de l'umanisme e de las sciéncias, More dintrèt a son servici e venguèt membre de son Conselh Privat. Enric VIII profeitèt de son eficaç diplomacia e tacte, e li fisèt qualques missions diplomaticas dins los païses europèus. Tanben foguèt encargat de la tasca de tresaurièr, e en 1529 de Lord Canceller. Foguèt lo primièr cancelièr laïc.
En 1521 obtenguèt lo títol de knight (cavalièr). En 1524 foguèt nomenat High Steward (censor e patron) de l'Universitat d'Oxford, ont èra estat escolan. En 1525 foguèt tanben nomenat High Steward de l'Universitat de Cambridge.
Lo Rei Enric VIII venguèt ostil amb Thomas More quand volguèt divorciar de son esposa Catarina d'Aragon e Thomas, coma Cancelièr, aprovèt pas. Enric VIII aviá demandat al Papa de concedir al divòrci e lo refús d'aquel provoquèt l'esquisma d'Anglatèrra amb la Glèisa Catolica Romana.
Insistissiá per obtenir lo divòrci eclesiastic, çò per far taire las petòfias de sas facècias d'alcòva, objèctes dels parladisses de la Cort, e dels que lo rei se sentiá ofensat. Lo divòrci auriá escafat l'infidelitat, e auriá rendut l'afar sens consequéncias.
Los refuses successius de Thomas More per acceptar los desirs del rei, provoquèron la rancuna d'Enric VIII, e Thomas More foguèt empresonant a la Torre de Londres, aprèp qu'aquel refusèt lo jurament que reconeissiá Enric VIII coma cap suprèm de la Glèisa d'Anglatèrra qu'aviá romput amb Roma.
Fin finala lo rei, enrabiat, faguèt jutjar More que, dins un procès somari, foguèt acusat de nauta traïson e condemnat a mòrt. D'autres dirigents europèus coma lo Papa o l'emperador Carles Quint, que vesián en el lo melhor pensador del moment, faguèron pression perque li salvar la vida e que la condemnacion foguèsse commudada en castig perpetual o exili, mas serviguèt pas a res e foguèt decapitat una setmana aprèp, lo 6 de julhet de 1535.
Gardèt fins a la fin son sens de l'umor, confiant plenament al Dieu misericordiós que lo recepte quand passarà lo lindal de la mòrt. En s'agenolhant al cadafalc diguèt: «Notatz que la barba cresquèt en prison, es a dire, ela foguèt pas desobesissent al rei, alara la cal pas talhar. Permetètz que la còpe». Fin finala, al-delà de l'ironia, s'adreçèt als presents: «I die being the King's good servant-but God's first» (Morissi essent bon servent del Rei, mas primièr de Dieu).
Thomas More foguèt beatificat ensems amb cinquanta tres autres martirs, que John Fisher, pel papa leon XIII en 1886, e finalament proclamat sant per la Glèisa Catolica lo 19 de mai de 1935 (amb John Fisher), pel Papa Piu XI. Joan Pau II, lo 31 d'octobre de 2000, o foguèt proclamat patron dels politics e dels governants, respondent a la demanda que, en 1985, presentèt lo President de la Republica Italiana, Francesco Cossiga.
Son cap d'òbra es Utopia (1516), ont abòrda los problèmas socials de l'umanitat, e amb que ganhèt la reconeissença de totes los erudits d'Euròpa. Un de sos inspirators foguèt son amic intim Erasme de Rotterdam. L'escriguèt pendent una de sas missions assinada pel rei a Anvèrs.
Sas autras òbras son de retraches de personatges publics, coma Life of Pico della Mirandola (Vida de Pico della Mirandola) o Històrica richardi Tertii (L'istòria de Ricard III), e de poèmas e epigramas dins sa joventut (Epigrammata). Cal notar lo dialògs-tractats que realizèt en defensa de la fe tradicionala atacant durament los reformistas laïcs o religioses, per exemple Responsio ad Lutherum (Responsa a Luter), A Dialogue Concerning Heresies (Dialòg sus la eretgias), The Confutation of Tyndale's Answer (Refut de la Responsa de Tindale) o The Answer to a Poison Book (Responsa a un Libre Empoisonat).
En mai d'escriches en defensa de la Glèisa de Roma, tanben escriguèt suls aspèctes mai esperitals de la religion: Treatise on the Passion (Tractat sus la Passion), Treatise on the Blessed Body (Tractat sul Cors Sant), Instructions and Prayers o De Tristia Christi (L' Agonia de Crist) redigida pendent qu'èra empreisonat dins Torre de Londres alara qu'atendava la decapitacion. Aquel darrièr manuscrit, salvat de la confiscacion decretada per Enric VIII, va passèt per volontat de la sa filha Margaret dins de mans espanhòlas, pel Fra Pere de Soto, confessor de l'empeirador Carles V, per anar cap a Valéncia, patria de Lluís Vives, amic intim de More. [1]
L'òbra principala de More foguèt Utopia, ont fa una critica de la societat de son epòca, subretot l'anglesa.
_by_Hans_Holbein_the_Younger.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
