Sais (Tarn)

Sais ^{[1],[2],[3],[4]} (Saïx en francés) es una comuna lengadociana situada dins lo departament de Tarn e la region d'Occitània, ancianament de Miègjorn-Pirenèus.

Vila d'Occitània

Sais Saïx
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La comuna de Sais.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 34′ 56″ N, 2° 11′ 05″ E
Superfícia	13,79 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	263 m 180 m 147 m
Geografia politica
País	Lengadòc
Estat	França
Region 76	Occitània
Departament 81	Tarn
Arrondiment 812	Castras
Canton 8146	Castras Oèst
Intercom 248100158	Comunatat de comunas Sòr e Agot
Cònsol	Henri Blanc (2008- 2014)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	3 589 ab. Evolucion de la populacion 3 661 ab.
Densitat	242,13 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	saissòl, saissòla
Còde postal	81710
Còde INSEE	81273

Ostal de vila

Lo gentilici es saissòl, -òla (saissol, olo en nòrma mistralenca^[5]).

Geografia

La comuna es situada sus l'anciana RN 622 a 5 km de Castras, a 45 km d'Albi e a 60 km de Tolosa. Sus las ribas del riu d'Agot, la comuna se desvelopa sus un païsatge de puèges e planòls sus una superficia de 1379 ha.

Toponimia

Lo nom Sais ven del latin saxum que vòl dire « ròc ». La comuna es formada de doas parròquias: Sais e Longaginèsta. I a doncas doas escòlas, dos burèus de vòte, dos ostals dels joves, etc. La cançon de la comuna se ditz la Saissòla.

Istòria

(font : (fr) le petit guide de Saïx ; Gui Viala, Histoire et histoires de Saïx)

• Sègle XII: Los benedictins de Castras venguèron senhors de Sais.
• 1317 : Sais passèt de la diocèsi de Tolosa a la de La Vaur.
• 1374 : Sais foguèt pilhat pendent la Guèrra de Cent Ans.
• 1563-1568 : Guèrras de religion, Sais es gaireben tota destroïda
• 1582 : Demolicion del castelar de Sais .
• 1585 : Passatge a Sais de rei de França Enric IV.
• 1730 : Autorizacion balhada a Sais d'aver tres fièra.
• 1787 : Construccion del pont de Sais.
• 1814 : Batalha de Tolosa contra Wellington. Lo marescal Solt se retirèt e passèt a Sais.
• 1850 : Installacion d'una fabrica de taps puèi d'una fabrica textila dins la vòlta d'Agot.
• 1871 : Se comprèt un tambor per la garda nacionala de Sais.
• 1880 : Lo conselh municipal se mostrèt davancièr en votant la gratuitat escolara dins la comuna (abans las leis de 1881) e per que l'ensenhament siá de qualitat, demandèt que los mèstres sián brevetats.
• 1886 : Lo vinhal de Sais es destroït per la filloxèra.
• 1897 : Installacion d'un burèu de pòsta.
• 1923 : Installacion de l'electricitat.
• 1930 : Aigada del sègle.
• 1937 : Installacion de l'aiga potabla.

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2008	2014	Henri Blanc
març de 2001	2008
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 3339, totala: 3455
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
1 271	1 361	1 646	2 252	2 900	3 277	3 326	3 332	3 314 3 432
2009	2010
3 296 3 414	3 307 3 420
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

Luòcs e monuments

Lo borg es compausat de dos vilatges :

• Sais amb sas doas plaças: la plaça Joan Jaurés dominant Agot enrodat de sas vièlhas carrièras, e la plaça del rible, pus modèrna. La glèisa, sus l'ancian castelar es sus la plaça Joan Jaurés.

• Longaginèsta, amb sa plaça occitana e sa glèisa bastida en 1874 mercé als dessenhs de l'arquitècte Barthe. Es fòrça diferenta de la glèisa saissòla.

• Encara mai alunhat, dins los camps saissòls, se trapa lo castèl de Sendrona, domeni existissent dempuèi lo sègle XVII mas sa forma actuala data del sègle XVIII (Monument istoric).

• Alentorn i a qualques colombièrs tipics a Vilaglin, Devèilha, Sendrona, Alarin, Roquèta, e Los Gairauds.

Prèp de Longaginèsta se trapa la Sèrva Ornitologica Naturala de Cambonet de Sòr, e lo centre de leser de las restancas.

• musèu de la Chartrosa (documents dels sègles XVI, XVII e XVIII).

Personas ligadas a la comuna

• 
  Glèisa de Sais
• 
  Glèisa de Sais, veiral per Louis-Victor Gesta
• 
  Glèisa de Sais, veiral per Louis-Victor Gesta
• 
  Un colombièr

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Veire tanben

Articles connèxes

• comunas de Tarn

Ligams extèrnes

• site de la vila
• Sais sul site de l'Insee

Nòtas e referéncias

1. Pojada, Patrici. Repertòri toponimic de las comunas de la region Miègjorn-Pirenèus. Nouvelles Éditions Loubatières, 2009. ISBN 978-2-86266-573-3. 
2. «Toponimia occitana».
3. Congrès permanent de la lenga occitana. «Top'Òc: Diccionari toponimic occitan».
4. Institut d'Estudis Occitans. «BdTopoc–Geoccitania».
5. https://tdf.locongres.org/files/assets/common/page-substrates/page2048.jpg

• Portal de Lengadòc