From Wikipedia, the free encyclopedia
Mossol (en arabi, ʾal mawṣil, e en curd Mûsil) es une vila del nòrd d'Iraq, cap luòc de la província de Niniva, en Nauta Mesopotamia. Apartenent de jure a l'Iraq, la vila es en partida contrarotlada dempuèi 2014 per l'organizacion Estat islamic.
|
Mossol (ar) ʾal mawṣil (ku) Mûsil | |
|---|---|
 | |
| Geografia fisica | |
| Coordenadas | 36° 20′ N, 43° 08′ E |
| Altituds · Mejana |
223 m |
| Geografia politica | |
| País |  Iraq de jureEstat Islamic de facto (part. Èst) |
| Província | Niniva |
| Geografia umana | |
| Populacion (?) |
750 000 a 1 000 000 ab. |
Mossol se situa sus las ribas del Tigre (cinc ponts permeton de passar lo fluvi), a unes 350 km al nòrd de Bagdad e a una centena de quilomètres de las frontièras siriana e turca.
La partida es de la vila es percorrida pel riu Khosr que s'espandís dins lo Tigre al nivèl del primièr pont (o « pont vièlh », o « pont de fèrre »).
La vila compta près 1,5 milion d'abitants, çò que ne fa la segonda vila iraquiana per la populacion, après Bagdad e abans Bassorá.
Lo nom de Al-Mawssil foguèt donat pels Arabs quand conqueriguèron la region de la Nauta Mesopotamia al sègle VII. Abans, la vila se nomenva Ninawa, es a dire Niniva en occitan. Lo nom de Ninawa es mencionat per 34 còps dins la Bíblia. Capitala de l'Empèri assirian, Niniva coneguèt son Edat d'Aur pendent lo sègle VIII AbC. L'eritatge arqueologic de la vila testinònia de la vitalitat de la cultura assiriana que la granda bibliotèca d’Assurbanipal ne oguèt l'illustracion. Niniva casèt dins las mans dels Caldèus en l'an 611 AbC. marcant la fin de l'empèri assirian. Uèi, lo nom de Niniva es donat a l'encòp al site arqueologic de la vila e a la provincia que s'espandís sus una vasta plana a l'entorn de Mossol.
Niniva es de segur tanben ligada a l'istòria biblica de Jonàs.
Mossoul es sutuada sus la roïnas de Niniva. Es la vila que li succediguèt coma metropòli regionala a l'epòca crestiana. Es alara d'obediénça nestoriana e abriga las tombas de mai d'uns evangelizators. Presa en 641 pels Arabs, ven lo principal pòl comercial de la region en rason de son emplaçament, al caireforc de las rotas de caravanas entre la Siria e la Pèrsa. Es a aquel epòca que ven reputada per sos teissuts fins de coton, las mosselinas, e per son marbre. Al sègle X, l'emirat de Mossol ven gaireben independent abans de venir al sègle XI la capitala d'un Estat seldjuquid. Al sègle XIII, es conquerida e saquejada pels Mongòls. En 1262, passa jos dominacion pèrsa, puèi otomana.
Promesa a la sobeiranetat francesa pel acòrdis acòrdis Sykes-Picot de 1916, son los britanics que l'ocupan en 1918, puèi l'administran. La França, après fòrça patetariás, renóncia a sos drech sul wilaya e lo reialme unit l'intègra ensegida a l'Iraq, sus que ten lo mandat. La Turquia protèsta a l'epòca contra aquela annexion, mas la Societat de las Nacions confirma l'accion britanica en 1925.
Mossol patiquèt de la guèrra Iran-Iraq. Lo 15 d'abril de 2003, las tropas americanas fa fuòc sus de manifestants denonciant lor preséncia en Iraq, la fusilhada fa al mens detz victimas. Es tanben a Mossol que son tuats en juilhet de 2003 los dos filhs de l'ancian president iraquian Saddam Hussein, Odaí e Qussaí.
En junh de 2004, pendent la Segonda guèrra civila iraquiana, Mossol cai jols jiadistas de l'Estat islamic, après quatre jorns de combat pendent una ofensiva de granda amplor e amb la complicitat d'ancians del partit Baas de Saddam Hussein[1],[2]. Segon una ONG, cinc cent mila civils fugiguèron la vila[3].
Après aver vist lors ostals marcats de la letra de l'alfabet arabi ن, significant Nazrani (Nazarèu), los crestians de Mossol devon causir entre se convertir, pagar un impòst de capitacion (jizya) als islamistas o quitar la vila; fugisson en massa, se fasent sovent prene lors bens[4].
Mai d'un monuments istorics foguèron destruits pels jihadistas de l'Estat islamic. Lo 24 de julhet de 2014, doas mosquetas foguèron aclapadas mejans d'explosius, amb aquela que conteniá la tomba du profèta Jonàs, e d'autre rèstes arqueologics datant del sègle VIII AbC e de l'antica Niniva[5]. En febrièr de 2015, los jihadistas destruison d'estatuas et de frèscas assirians e parts del musèu de Mossol[6], e la bibliotèca de la vila es volontàriament incendiada, près de 8 000 obratges ancians brutlan[7].
Lo 17 d'octobre de 2016, lo govèrn iraquian annòncia lo començament de l'operacion per la represa de la vila de Mossol. En mai de la participacion dels peshmergas curds dins l'ofensiva terrèstra atacant a l'èst de Mossol, las fòrça iraquianas comptan sul sosten militar dels EUA[8].
Son nom arabi Mossol o Al-Moussel ven d'un ancian pont de naus sul Tigre e ven del verbe arab waSala significant « religar »[10].
Se nomena tanben aquela vila del nom de Omon Rabïain que vòl dire literalament « maire de dos printemps » que beneficia en automne d'una segonda sason de prima.
La vila compta 80 % de musulmans sunnits.
La vila es lo sèti de l’arquidiocèsi siriac ortodòxe de Mossol[11].
D'importants jaces de petròli a proximitat asseguran una bona partida de son activitat (rafinariás). Es tanben lo mercat agricòl màger de la region (cerealas, plantas textilas, fruchs).
A Mossol i a un aeropòrt internacional situit al sud del centre vila.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
