Decumanus

Lo decumanus es un ais èst-oèst dins una vila romana.

Lo Decumanus Maximus de Palmira, en Siria.

Etimologia

L'origina del mot decumanus benlèu ven del nombre detz (decem en latin), sens que se pòsca comprene la rason d'aquela derivacion^[1].

Caracteristicas

Dins centuriacion romana, un decumanus es una via orientada d'èst cap oèst, dins una vila, un camp o una colonia romanas. Lo decumanus màger es le Decumanus Maximus, qu liga mai sovent la Porta Praetoria (mai pròche de l'enemic dins un camp romin) a la Porta Decumana (mai alunhada).

Seguent un plan en damièr, lo Decumanus Maximus e l'axe que li es perpendicular, le Cardo Maximus, son los axes màger qu'estructuran tot camp roman e al començament de tota fondacion de colonia romana. L'esquèma arquitectonic, que se difusa dins tot l'Empèri roman, a son origina dins los rites del bornatge etrusc^[2],[3]. En practica, l'orientacion segon los punts cardenals podavan èsser respectada mai o mens exactament, l'ortogonalitat dels axes essent mai sistematicament respectada.

Lo forum, còr de la vida economica de la vila, es normalament situada a la crosada del Cardo Maximus e del Decumanus Maximus (la groma), o a proximitat immediata.

Exemples

• Croàcia:
  • Split : lo palais de Dioclecian resson al sistèma urbanistic roman, lo Decumanus Maximus ligant la pòrte d'argent a l'oèst a la pòrte de fèrre a l'èst^[4]

• Espanha:
  • Barcino (Barcelona): lo Decumanus Maximus començava a la pòrta romaine fàcia a l'actuala Plaça Nova^[5]

• França :
  • Augustodurum (Bayeux) : lo decumanus maximus correspond a l'actuala Grand-rue.
  • Lutècia (París): pasmens s'es un pauc fosc, lo decumanus correspondraca a l'actuala rue Soufflot.
  • Metz: lo decumanus correspond à l'actuala Fournirue.
  • Orleans: lo decumanus correspond a l'axe format ear la rue de Bourgogne.
  • Peitieus: la Grand ' rue seguís lo traçat de decumanus galés roman.
  • Reims: lo decumanus correspond a l'axe format per la rue de Vesle (passant per l' avenue Jean Jaurès, la place Cérès e la place Royale).
  • Estrasborg: lo decumanus correspond a la Rue des Hallebardes e Rue des Juifs^[6]

• Itàlia:
  • Aoste: lo decumanus correspond a l'axe format per la via Porta Pretoria, la via Jean-Baptiste de Tillier e la via Édouard Aubert.
  • Nàpols:le Decumanus Maximus es l'un dels axes urbans que passa, dempuèi l'epòca grecoromana pel centre istoric.

• Jordania:
  • Gadara (Umm Qeis): lo decumanus existís encara sus un quilomètre^[7]

• Siria:
  • Damasc: la Via Recta, s'espandís sus 1 500 m e liga las pòrtas èst e oèst
  • Palmira: lo Decumanus Maximus

• Liban :
  • Beirot: la rue Weygand, orientada d'èst cap a l'oèst, seguís totjorn l'ancian Decumanus Maximus^[7]

• Occitània
  • Aquae Sextiae (Ais de Provença) : lo decumanus foguèt identificat jos la plaça de l'Arquevescat.
  • Niça: lo decumanus del site de Cemenelum es vesible suls rèstes del puèg de Cimiez.
  • Tolosa : lo decumanus anava de la pòrta de Sant Estève fins a Garona.