Classificacion dei galaxias

La classificacion dei galaxias designa l'ensems dei sistèmas utilizats per leis astronòms per definir e categorizar lei diferentei galaxias. N'existís mai que d'un mai que consideran divèrsei paramètres. La sequéncia de Hubble, completada per la seguida per Gérard de Vaucouleurs e per Allan Sandage, es lo pus frequent.

Sequéncia de Hubble

Classament dei galaxias dins la sequéncia de Hubble.

Article detalhat: Sequéncia de Hubble.

La sequéncia de Hubble es una classificacion basada sus la forma dei galaxias que porta lo nom d'Edwin Hubble (1889-1953) que la prepausèt en 1926^[1]. Gropa lei galaxias entre cinc grops principaus que son :

• lei galaxias ellipticas que son de forma esfèrica. Son designadas per la letre E seguida d'una chifra entre 0 e 7 que permet d'exprimir son aplatiment. Una galaxia elliptica E0 es quasi esfèrica e una galaxia elliptica E7 marca lo limit avans lo passatge dins la categoria dei galaxias lenticularas.
• lei galaxias espiralas qu'an una forma de disc compausat d'un bulb centrau enviroutat de braç d'estèlas organizats en espirala. Son designadas per una letra S seguida d'una minuscula a, b ò c que designa lo gras de dubertura dei braç. Una galaxia espirala Sa a de braç sarrats a l'entorn dau bulb centrau e una galaxia espirala Sc a, au contrari, de braç dubèrts.
• lei galaxias espirala barradas que son fòrça similaras ai galaxias espiralas. Pasmens, sei braç emergisson pas dau bulb centrau mai d'una benda d'estèlas que traversa lo centre de la galaxia. Son designadas per lei letres SB. Aquela notacion es completada, coma per lei galaxias espiralas simplas, d'una minuscula a, b ò c que representa lo gras de dubertura a l'entorn dau bulb.
• lei galaxias lenticularas son un cas limit entre lei galaxias espiralas e lei galaxias ellipticas. A una forma de disc mai ges de braç d'estèlas. Son designadas per la notacion S0.
• lei galaxias irregularas que gropan l'ensems dei galaxias que fan partida dei quatre classas precedentas.

Dempuei la premiera prepausicion de Hubble en 1926, aqueu classament foguèt completat ambé l'aparicion de designacions novèlas per definir d'estructuras novèlas ò de formas situadas entre dos cas de la classificacion iniciala. N'existís dos tipes principaus que son designats coma Irr I e Irr II. La premiera mena presenta quauqueis estructuras, especialament regardant la reparticion dei nívols de gas. La segonda permet pas d'identificar quina estructura que sigue.

Sistèma de de Vaucouleurs

En 1959, Gérard de Vaucouleurs (1918-1995) prepausèt d'estendre la classificacion de Hubble a d'estructuras suplementàrias coma leis anèus de matèria format a l'entorn de certanei galaxias. Aquò entraïna la formacion d'un sistèma novèu que permetèt de completar la sequéncia de Hubble. En particular, unei modificacions ò apondons majoras foguèron introduchs :

• regardant lei bendas d'estèlas a l'origina de la definicion dei galaxias espiralas barradas, divèrsei notacions foguèron adoptadas per depintar de situacions intermediàrias entre leis espiralas simplas e leis espiralas barradas. Lei premierei foguèron desenant notadas SA^[2] e una classa novèla dicha SAB designèt de galaxias tenent de barras feblas mai discerniblas.
• regardant l'existéncia d'anèus a l'entorn de certanei galaxias, de de Vaucouleurs introduguèt la notacion r per descriure la preséncia d'un anèu, s son abséncia e rs lei situacions intermediàrias.
• regardant lei galaxias espiralas (simplas ò barradas), la notacion Sd (SBd) foguèt adoptada per depintar de galaxias fòrça difusas amb un bulb centrau pauc marcat. La notacion Sm (SBm) foguèt pereu introducha per descriure de galaxias espiralas irregularas sensa bulb centrau.
• regardant lei galaxias irregularas, la notacion Im foguèt prepausada per depintar de galaxias fòrça irregularas.

Aqueu sistèma es a l'ora d'ara lo sistèma pus utilizat. Coma per la premiera classificacion establida per Hubble, de classas novèlas foguèron adoptadas per la seguida per descriure d'estructuras novèlas ò intermediàrias entre doas classas.

Fotografia	Tipe	Exemple
	Elliptica E0	M 87
	Elliptica E1	M 105
	Elliptica E2	M 60
	Elliptica E3	M86
	Elliptica E4	M 49
	Elliptica E5	M 59
	Elliptica E6
	Elliptica E7
	Lenticulara S0	NGC 5866
	Espirala SAa	M 104
	Espirala SAab	M 64
	Espirala SAb	M 31
	Espirala SAbc	M 51, M 63
	Espirala SAc	M 74
	Espirala SAcd	M 33
	Espirala SAd	NGC 300
	Espirala SABa	M 65
	Espirala SABab	NGC 4725
	Espirala SABb	M 58
	Espirala SABbc	M 106
	Espirala SABc	NGC 253
	Espirala SABcd	NGC 2403
	Espirala SABd
	Espirala barrada SBa	NGC 4314
	Espirala barrada SBab	NGC 4921
	Espirala barrada SBb	M 95
	Espirala barrada SBbc	NGC 3953
	Espirala barrada SBc	NGC 1073
	Espirala barrada SBcd	M 108
	Espirala barrada SBd	NGC 2903
	Espirala SBm	NGC 55
	Irregulara Irr I
	Irregulara Irr II
	Irregulara Im

Liames intèrnes

• Galaxia.

Bibliografia

Nòtas e referéncias

1. Hubble, E. P. (1926). "Extra-galactic nebulae". Contributions from the Mount Wilson Observatory / Carnegie Institution of Washington 324: 1–49.
2. La notacion S demora encara comuna.