From Wikipedia, the free encyclopedia
La plana de Pò es una region naturala situada en Itàlia septentrionala. Es una zona facha plan fertila per la preséncia del fluvi Pò e de sos multiples afluents. Pò desboca per un dèlta dins la mar Adriatica.
Lo toponim « Plana de Pò » (Val Padana o Pianura Padana o Pianura del Pò o Padania en italian), designa una region geografica d'Itàlia septentrionala que coïncidís amb lo bacin idrografic del fluvi Pò e de dèlta de Pò, e cobrís una partida importanta de las regions administrativas de Piemont, de Lombardia, d'Emília e Romanhae e de Venèt.
Cal difrenciar la « Plana de Pò » del bacin de Pò qu'el compren en mai las regions autonòmas de la val d'Aosta e de Trentin. La Val Pò es tanben una de las Valadas Occitanas dins la província de Coni
Sa superfícia, près de 90 000 km2, s’espandís sus un tèrç gaireben (33,5) del territòri nacional, compren 36 províncias, 3 674 comunas e 4 regions : Piemont, Lombardia, Venèt, Emília e Romanha.
La plana de Pò ocupa una bona partida de l'Itàlia septentrionala, dels Alps occidentals a la mar Adriatica, ten la forma la forma d'un triangle d’una superfícia 46 000 km2; la longor mai granda es de gaireben 400 km, la largor mejana varia de 80 a 120 km e aumenta progressivament cap al mar, amb un front de 270 km. Gaireben al centre de la linha costièra comença lo dèlta de Pò. Las còstas son bassas e sablosas.
Pò, Bodinens en cèlta, Eridan en grèc e Padus en latin, passa per la plana d’oèst cap a l'èst.
Las aigas que davalan dels monts, portèron fòrça quantitats d'alluvions. Aquestes se pausèron e s'amolonèron sul fons de la mar, fins a comolar çò que, 5 milions d’ans de per abans, èra un golf bèl de la mar Adriatica. Pò carreja mai de 10 300 m3 d’aiga a la segonda en arribant a Ferrare (començament del dèlta de Pò). Lo procediment d'ensorrament, lent mas inexorable, contunha dempuèi de millions d'ans.
Lo dèlta de Pò (380 km2) contunha d'avançar cada an dins Adriatic, quitament se un tal procediment es contrariat per la preséncia de restancas servant las limas dels flumes. Dins un temps alunhat, èra cobèrt de bòsques dins sa partida mai umida (de la bassa plana) e de brugas dins la mai arida (plana nauta). Los lesses e sediments fluvials comolats dempuèi de milennis faguèron las tèrras fòrça fertilas, amb la preséncia dins lo sossòl de la region de Ravena, e taben al larg de la còstas, d’importants jaces de gas natural (metan descobèrt en 1949 per Enrico Mattei, puèi de petròli).
De fach, constituís tot un ensemble amb: al nòrd-èst, la plana veneta d'origina alluviala creada per Adige; al sud, la pichona planha romanhòla, tanben d'origina alluviala, deguda a las aigas que s'escampan dins la mar Adriatica, a partir del Montone e los seguents en anant cap a l’èst.
La plana de Pò compren doas zonas de caracteristicas diferentas: la nauta e la bassa plana.
Ambedoas zonas se destrian pro, e mai de per l'altitud tanben per la natura dels sols, lo regim de las aigas e la vegetacion.
Aquesta zona que compren los territòris de la Bassa padana e de la Bassa parmense s’espandís dempuèi lo Taro, dins la província de Parma, a l’oèst, fins a la còsta Adriatica a l'èst, es limitada al nòrd per Pò e Adige, al sud pels Apenins e representa Romanha (partida de l’Emília e Romanha), anciana contrada dels Estats pontificals fins al Risorgimento.
Las ondadas de Pò, dels rius e dels gaudres que rècan dempuèi los Apenins, faguèron paludenca tota la zona, ancianament nomenada Valle Padusa (de Padus, nom roman de Pò). Puèi, pauc a pauc (en un milion d’annadas), los alluvions e lo sediments comolèron naturalament, una partida fertilizant los sòls. Los Romans joguèron un ròtle important dins l’assecamement de las tèrras creant la Via Emilia, cavant de canals d'assecament e practicant la « centuriacion » e los grands centres urbans de Forlimpopoli, Forlì, Imola, Reggio Emilia, Cesena, Faenza e Fidenza.
La centuriacion romana es una tecnica de pergatge que foguèt utilizada pels Romans mai sovent per balhar de tèrras a de colons. S'accompanha, d'òbras idraulicas (construccion de valats) e de servicis (construccion de carrièras e camins d'accès).
Es remarcable de constatar que, mai de 2000 ans mai tard, aquestas formas demorèron, al mens en partida, dins lo traçat dels valats, de sègas e de las rotas actualas. Los malhum de centuriacion son de rèstes arqueologics coma los rèstes bastits o las inscripcions.
Lo quadrilhatge realizat pels agrimensors passavan las plantacions e infrastructuras ja existissentas. La forma, generada mejan l'instrument de mesura nomenat groma, es basada sus d'axes ortogonals. Lor orientacion es variabla (en Romanha, mai sovent 29°E al respècte de Nòrd geografic). Sus las linhas màger son bastidas de carrièras bordadas de valats.
La mapa çai costat (IGM 1/25000 començament del sègle XX) representa la division romana de tèrras que se situan entre las vilas de Cervia e de Cesena. Uèi, aquelas pèças fusionèron en proprietats mai importantas, ma las carrièras e los valats encara existisson.
Informacions sus l'agrimensura sul site Archeogeographie.org
Lo nivèl del sòl e lo penjal influisson sus l’escorriment de las aigas dins las zonas agricòlas. Bolonha, situada a 60 km (a la volada) del mar, es soqnue a 54 mètres d’altitud. Ferrare a 9 mètres, Ravena a 4 mètres (ara) e Comacchio a 1 mètre (en mejana).
En Lombardia,Piemont, e Emília e Romanha; pels mai grands productors, mas tanben sus tot lo territòri per de produccions localas.
Situadas subretot dins la region del Pirmont, las risièras cobrissent la majoritat de las superfícias cultivablas. L’agençament de las risièras, dessenhadas per Leonardo da Vinci, permet une expleitacion intensiva del ris amb unes 5 000 productors de ris sus 120 000 ectaras e una produccion annadièra de 600 000 tonas, o 30 % de la produccion europèa. Lo vitjaire que passa per la region per l’autorota de Novare a Gènoa o Turin-Savone, poirà constatar l’espandiment d'aquestas culturas.
Mai de 3 000 quilomètres d’autorotas, amb de certenas de dos còps quatre vias (Milan-Bergam, Modèna-Bolonha). Las mai ancianas, bastidas abans guèrra per Mussolini, ligant Milan al lac Major (60 km a Sesto Calende), als lacs de Còme e de Garda per de besonhs de prestigi politic de Mussolini e per jónher entre eles los grands centres industrials de Milan, Bolonha, Turin, Venècia, Triesta. Puèi per respondre al trafic creissent degut al torisme, lo malhum se desvolopèt dins totes los sens. Desvolopament per d'entrepresas privadas, per las autorotas pagantas, e perr l’Estat per la autorotas gratuitas.
Los camins de fèrre seguisson gaireben los meteisses parcors que las autorotas.
L'Itàlia desvolopa un malhum de tren de granda velocitat ligant las vila màger del país. Las linhas forman coma una « T » ligant las vilas de Turin - Milan - Vècia e Milan - Bolonha - Florença - Roma - Nàpols. La linha Milan-Gènoa es en fasa d'estudis definitius e êl tunèl del Frejús, Lion a Turin.
La plana del Pò es una de las regions mas densament poblada d'Euròpa. Los tres quarts de l'activitat economica de l'Itàlia s'i desvelopèron amb las consequéncias qu'quò implica per l'environament. I a per exemple de problèmas pausadas per las aigas del Pò e de sos afluents, cargadas de la pollucion urbana e de la pollucion eissida de l’agricultura (nitrat, aiga de femorièr...). Aquestas pollucions, arribant dins le dèlta del Pò, favorizan lo desvelopament d’algas (algas brunas).
1986, l'an de l'alga bruna foguèt un còp terrible per l'environament e l'economia toristica de la còsta Adriatica, de Venècia a Ancòne. Dempuèi aquesta catastròfa, las autoritats reduiguèron fòrça l'utilizacion dels pesticids e autres produchs quimics, e las novèlas nòrmas environamentalas europèas per l'industrie mermèron los efièch catastrofics. Problèmas tanben dins los grands pòrts maritims coma Ravena o Venècia, o la rafinariá de Mestre jòga un grand ròtle dins la pollucion e l'engravada de la laguna.
Lo pargue natural del Pò es lo sol en Euròpa d'aparat dins son integralitat e sus tota sa longor un flume d'aquesta talha. Los afluents mai importants, per exemple lo Tessin, son eles tanben dins aqueste pargue. Lo reboscatge de las ribas e la destruccion de las restancas permeton al flume de se desvelopar naturalament e d'abrigar ara una fauna fòrça variada.
Plajas largs de sable fin, subretot dins la zona de Rimini a Ravena amb pauc de fons (1 mètre d’aiga a 50 mètres de la riba). Plajas mai estrecha e sable mai gros dins la zona Ravena a Venècia.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
