From Wikipedia, the free encyclopedia
Un oasi (tanben un oasí o oasís, o, de mai en gascon, una ièrla o gèrla[1]) es un airal de vegetacion isolada dins un desèrt, que normalament se situa a l'entorn d'una una font d'aiga sosterranha que pòt emergir o non a la superfícia.
Lo mot oasi etimologicament ven del grèc ὄασις (oasis), que deriva de l'egipcian wḥ3t o del demotic wḥỉ, e ven pas dirèctament del mot còpte ouaḥe (*/waħe/), coma se ditz a vegadas, perque lo mot grèc es mencionat abans l'aparicion del còpte coma lenga escricha. Lo mot èra originalament un toponim que designava una localitat especifica, que seriá l'actual oasi de Dakhla, e probablament èra un tèrme de la lenga locala (libicoamazic).
La posicion dels oasis es d'importància vitala per las rotas comercialas e de transpòrt dins las zonas deserticas. Las caravanas devon viatjar d'oasis en oasis per que no manque d'aiga. Sovent lo contraròtle militar d'un oasi implica lo contraròtle d'una rota comerciala. Encara demòran de fogals de pòblament fòrça importants dins lo desèrt e d'una produccion agricòla que compta. Son tanben de relais per las migracions contemporanèas: los migrants d'Africa sossahariana cap a Euròpa.
Lo mot « oasi » dins lo lengatge comun designa pas qu'un espaci redusit al mitan del desèrt e fach fertil per la preséncia d’aiga. Mas, lo punt de vista antropologic e arqueologic i apond mai caractèrs essencials. Un oasi, dins aquel sens, es un terrador creat per l'òme e mantengut per l’introduccion d’un sistèma de gestion tecnic e social de la font d'aiga. S’agís de fach d'un espaci mes en cultura per l'asagatge e doncas tot artificial. La creacion e la sèrva d'un oasi implica doncas una preséncia umana e un apòrt de trabalh de contunh; un oasi se pòt doncas definir coma l’associacion d’una aglomeracion umana e d’una zona cultivada (sovent una palmièra) en mitan desertic o miègdesertic[2].
Una palmièra d’oasi es un espaci de fòrta antropia e asagat que pòrta una agricultura intensiva e de policultura. L’oasi es integrat a son mitan desertic per una associacion amb l’abaliment nomada. L'estructura sociala e l'ecosistèma son particulars. Per repondre a de constrenchas environamentalas, es una agricultura integrada amb tres estratas:
Una autra caracteristica de l'estructura d'un oasi es lo trabalh en taula de cultura, una organizacion de l’espaci ajustat a l’asagatge per inondacion[3].
Los oasis Saharans ocupan pas qu'un milen de la superfícia del Sahara. La preséncia d’aiga en superfícia o en sossòl es necessària, mas sufís pas per crear aquel tipe d'espaci. Dins lo monde, lo sistèma oasian noirís almens dètz milions de personas. Pasmens, existís de regions deserticas sens oasi, malgrat la preséncia d’aiga (lo Kalahari, per exemple). La creacion d’oasis es tanben condicionada per l'Istòria: fòrça oasis foguèron creats o se desvolopèron a causa del ròtle de relai sus las rotas comercialas (rota sahariana de l'aur o rota asiatica de la seda).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.