Matèria escura
From Wikipedia, the free encyclopedia
En cosmologia, la matèria escura es un tipe de matèria ipotetica, de composicion desconeguda, qu'interagís pas amb la radiacion electromagnetica, mas que la preséncia que se'n pòt inferir a partirr dels efièches gravitacionals sus las galaxias. Lo primièr a utilizar lo tèrme foguèt lo astrofician Fritz Zwicky lo 1933 (dark matter).
Aquesta ipotèsi ensaja d'explicar diferentas observacions astronomicas fins ara sens explicacion, coma las anomalias dins la rotacion d'unas galaxias. A partirar de las observacions, s'estima que, s'existís vertadièrament aquesta matèria escura, li caldriá èsser fòrça mai abondenda que la matèria visibla, dirèctament observabla; alara 4% seriá la matèria visibla, 24% seriá matèria escura e lo restant 72% seriá energia escura, una autra compausanta ipotetica. Mai que mai, la matèria escura poiriá tanben resòlvre unes problèmas del modèl del big bang; seriá clau dins la formacion de las primièras estructuras cosmologicas e poiriá èsser ligada a la supersimetria. Ara, lo problèma de la matèria escura e la determinacion de la sa natura es un dels tèmas mai importants en cosmologia e en fisica de las particulas.