From Wikipedia, the free encyclopedia
Lo figon èra lo nom qu'èra donat pels provençals als parlars ligurians parlats en Provença. Aqueles parlars existissián a Biòt, Valàuria (près d'Antíbol), Mons e Escranhòla (a l'oèst de Grassa).[1][2] La preséncia dels parlars èra deguda a de migracions de populacion ligura a partir del sègle XIII (coma a Mons que presenta d'actes d'abitacion en 1260 e 1468). Aital Biòt foguèt repoblat en 1471 per de familhas vengudas d'Onelha e Valàuria en 1501 per de colons de Porto Maurizio e Albenga.
Juli Ronjat indicava dins sa gramatica istorica una identitat entre lo parlar d'Escranhòla e lo de Mons mentre que Biòt e Valàuria avián de varietats diferentas en foncion de l'origina dels abitants primitius. L'explicacion tradicionala de la semblança dels parlars dels dos vilatges seriá deguda a un repoblament d'Escranhòla per de gents de Mons en 1468 o en 1562. Aparentament avián totes recebut una influéncia occitana pro importanta que n'aviá fach de parlars ibrids pasmens amb de gras diferents. Ronjat aviá observat una impregnacion de traches provençals mai fòrta a Valàuria e que mermava progressivament a Biòt mentre que Mons e Escranhòla semblavan mai refractaris a la substitucion.
A la fin del sègle XIX, a l'epòca que Senequièr faguèt son estudi, lo figon èra ja en via d'extincion. Lo lingüista aviá observat que a Valàuria e a Biòt, los joves parlavan pas mai la varietat locala e qu'avián de dificultats per lo comprendre e que la lenga èra emplegada sonque pels vièlhs entre eles. Presagiava la substitucion del figon pel provençal...
A Escranhòla tanben lo parlar èra aparentament dintrat dins una etapa de decadéncia e se servava mai que mai, segon lo meteis autor, dins los masatges isolats.
Per contra a Mons, la varietat autoctòna, tanben sonada monsenc, èra pro plan preservada per encausa de la situacion geografica de la localitat, protegida per son païsatge accidentat e son alonhament dels grands centres e grandas vilas de Provença. Lo monsenc sembla de s'èsser preservat fins a uèi.
Segon Frederic Mistral, lo nom ven del vilatge ligurian de Figonia.[3]
A Mons e Escranhòla, Senequièr notèt la preséncia d'una forma particulara de l'article ligur: ro (m), ra (f), ri (m pl.) e re (f pl.) mentre qu'a Valàuria e a Biòt s'i emplegava l'article general ligur o (m), a (f).
Un poèma en figon d'Escranhòla, E due bessoune, foguèt publicat en 1899.[4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
