From Wikipedia, the free encyclopedia
La civilizacion olmèca es una civilizacion precolombiana que prosperèt al sud de Mexic ocupant una pichona espandida del territòri de Mesoamerica entre 1200 e 400 AbC. Sos abitants cultivavan los camps lo long de las tèrras bassas litoralas. Profiechavan las inondacions annalas del riu, que negavan e fertilizava lo sòl, per cultivar, sustot, milh. Las culhidas abondantas permetèron de desvolopar los principals centres d'aquestas civilizacions, subretot, San Lorenzo e La Venta.[1] Lo començament de la cultura olmèca foguèt a San Lorenzo, situada dins lo bacin del riu Coatzacoalcos dins l'estat mexican de Veracruz a l'entorn de l'an 1150 AbC, epòca que datan la majoritat de las esculturas e elements arquitectonics que caracterizan a la cultura olmèca que se tròban alà.
Una de las miras de las civilizacions mesoamericanas èra lo calendièr. Los olmècas utilizavan ja un calendièr de 260 jorns, lo Tonalpohualli, e emplegavan tanben lo meteis sistèma qu'utilizèron mai tard los maias, que contavan amb los baktuns, katuns, tuns, uinals e kins.[2]
Al subjècte de l'urbanisme, a aquesta epòca bastiguèron pel primièr còp d'autentics centres ceremonials, que son en realitat, lo nuclèu visible de las vilas olmècas, amb la populacion espandida a l'entorn d'aquelas monuments religioses. Aquò implicava, d'un costat, especializacion artesanala (ceramistas, constructors de malons, teissièrs, eca.) e d'un autre, division de clasas socialas, subretot doas. La classa en dominanta èra la sacerdotala.
Se son trobats dins aquesta mèsma zòna d'elements de terralha, figuras e fragments de ceramica que datan del periòde de creissença entre 1500 AbC e 1150 AbC. L'usatge del basalt e de l'obsidiana comencèron a se desvolopar a aquesta epòca.
Los olmècas foguèron los primièrs a desvolopar una escritura ieroglifica per son lengatge, l'exemple mai recent en data de 360 AbC. Aqueste pòble foguèt, benlèu, a l'origina del jòc de pelòta, tan prevalent dins las culturas posterioras de la region. Se jogava amb intencions recreativas e religiosas; i joguèron de segur, quitament abans las autras culturas.
Lo nom olmèca foguèt donat pels astècas e significa de personas que demòran en la region productora de cauchó en la lenga nahuatl. Que los olmècas extrasián lo latèx dels eveas per realizar d'objèctes, coma, per exemple las bolas de goma que s'utilizavan pel jòc de la pelòta. Los primièrs exploradors modèrnes apliquèron lo nom olmèca a las roïnes e l'art redescobèrt a l'epòca dels astècas, fòrça abans se comprenguèt qu'aquelas foguèron abandonadas fa mai de mil ans abans de l'epòca que los astècas los coneissián coma olmècas. Se sap pas quin nom los olmècas ancians utilizavan per se nomenar d'espereles: de descobèrtas mai recentas en Mesoamerica semblan se far referéncia als olmècas ancians coma tamoanchan.
Las pròvas arqueologicas suggerisson que los olmècas èran de personas esperitalas que vesián los poders dels dieus mejanç las fòrças de la natura, coma las fonts d'aiga doça. Sas susprenentas pinturas rupèstras d'èssers subrerenaturals se conservan uèi encara, coma tanben d'esculturas de totas las talhas, dempuèi de pichonas estatuetas fins a d'enòrmes altars e tèstas. La primièra piramida mesoamericana foguèt bastida a La Venta. Malgrat que lo domeni de la cultura olmeca s'tudava a l'entorn de l'an 400 AbC, son imatgeriá poderosa e sas costumas influencièron prigondament la civilizacion maia e l'astèca.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
