From Wikipedia, the free encyclopedia
L’albricotièr (var. aubricotèir, aubricotèr, aubricotier; Prunus armeniaca) es un arbre fruchièr del genre Prunus de la familha dels Rosaceae, cultivada per son fruch, l'albricòt.
los albricòts, fruches de l'albricotièr
| Règne | Plantae |
|---|---|
| Sosrègne | Tracheobionta |
| Division | Magnoliophyta |
| Classa | Magnoliopsida |
| Sosclassa | Rosidae |
| Òrdre | Rosales |
| Familha | Rosacée |
| Sosfamilha | Prunoideae |
| Genre | Prunus |
L'albricòt e lo persec son los dos fruches de clòsc del genre Prunus originaris de China.
Los albricotièrs salvatges butan dins la serrada dels Tian Shan, d'Asia Centrala (Quirguizstan e Xinjiang en China) e dins divèrsas regions de China (Gansu, Hebei, Henan, Jiangsu, Liaoning, Nei Mongol, Ningxia, Qinghai, Shaanxi, Shandong, Shanxi, Sichuan) e en Corèa e al Japon[1].
L'abricotièr es cultivat en China dempuèi 2000 ans[2]. A causa d'aquela cultura anciana sus de vastas zonas a l'oèst e al nòrd del territòri chinés, es dificil de determinar sa distribucion d'origina exacta, perque se pòt pas saber quinas son las formas vertadièrament salvatjas. Pasmens los darrièrs estudis de l'estructura genetica de las populacions permet a Yuan e d'autres[3] (2007), d'afirmar que lo centre de diversitat de l'albricotièr se tròba en Xinjiang. Las fonts genetics i son fòrça.
L'introduccion de l'albricotièr dins l'Orient Mejan se faguèt per Iran e Armenia, vèrs lo sègle I AbC[4]. Los Grècs puèi los Romans coneguèron de l'albricotièr a aquela epòca. Desconegut del temps de Teofrast (-372, -288), foguèt al sègle I que tròba de mencions d'aquel fruch dins los tèxtes: lo mètge grèc Dioscorid lo nomena Mailon armeniacon « poma d'Armenia » e Plini lo Vièlh fa una mencion escura a une varietat portant lo nom de praecocium (precòç).
La denominacion en latin scientific de armeniaca foguèt utilizada pel primièr còp pel naturalista soís Gaspard Bauhin (1560-1624) (dins Pinax Theatri Botanici). La cresença de l'origina armènia foguèt adobada per Carl von Linné que bategèt l'espècia Prunus armeniaca (1753). Aquela error contunhèt en Occident fins al sègle XX. Segon De Candolle (Origina 1882), seriá lo botanista Joseph Decaisne (1807-1882) que lo primièr auriá sopçonat l'origina chinesa de l'arbre.
Al començament de nòstra èra, qualques centenats d'ans aprèp son arribada en Armenia, la cultura de l'albricotièr èra plan establida en Siria, Turquia, Grècia e Itàlia[5].
Foguèt introduch en Espanha pels Moros aprèp 714.
Mai tard segon GILLES Frédéric[6]l'albricotièr d'un costat arribèt en Provença pel Rosselhon benlèu abans lo sègle XV e d'un autre costat arribèt traversèt los Alps e s'escampant per la val de Léger alara que lo Rei Rainier (1409-1480), eritièr del Reialme de Nàpols, lo menèt dins sa region natala vèrs 15601460?.
Los descendents dels albricotièrs de la val de Léger, cultivats en Vauclusa e la val de Ròse, presentan las caracteristicas del phylum europèu: una amètla doça, l'autofertilitat e una flaca exigéncia per l'empèut. Los descendents de la populacion d'albricots del Rosselhon possedisson eles las caracteristicas del phylum Nòrd-african: una amètla amara, l'autosterilitat e de fòrças exigéncias per l'empèut[7].
L'albricotièr es una espècia vigorosa: pòt aténher mai de 6 mètres de naut en situacion naturala favorabla. A tendéncia a aver una fòrta vegetacion. Lo tronc es cobèrt d'una rusca cruissinenta brun-negre. La portadura pòt èsser quilhada o penjada. Se multiplica par empèut. Se caracteriza per une florison precòça; çò que lo fa sensible a las geladas de prima.
Las fuèlhas, altèrnas, sessilas son de forma elliptica cordiforma, amb d'estipuls, de bòrd dentelhat.
Las flors, pro grandas, blanchas o rosencas, apareisson abans las fuèlhas. An 25 etaminas.
Lo fruch de forma globulosa es una drupa comestibla de pèl velosada, de color jauna iranjada. La popa mòla a maduritat. Los clòcs, qu'aderís pas a la popa, contenon una amètla doça o amara segon la varietat.
L'albricotièr a une creissença policiclica. Lo borron situat just en dejós prend lo relais e una novèla unitat de creissença (UC) se constituís. Una a quatre UC son produchas cada an segon lo clima, la varietat e la carga de l'arbre.
Los borrons florals son situats a costat o a la plaça dels borrons vegetatius, contenon en general qu'una sola flor. L'induccion florala se realiza pendent l'an precedent la florison. Comença en junh e contunha fins a la fin de l'estiu. La diferenciacion del meristèma s'efectua pendent l'estiu e continua fins a la prima seguenta. Se pòt fa sonque se las sèrvas glucidicas atengan un nivèl. L'induccion florala es favorizada per una superfícia foliara importanta, una fotosintèsi activa, una creissença moderada e una abséncia de fruches per qualques varietats. Es perque una carga excessiva en fruch provocarà una mendre carga de l'arbre l'an que ven. Los borrons florals dintran en dormença pendent l'estiu. Se las temperaturas d'ivèrn son tròp bassas, las pèças floralas son necrosadas.
La majoritat de las varietats tradicionalas es autofertil fa que la preséncia d'abelhas es pas indispensabla. Mas actualament, fòrça varietats d'origina americana esterilas foguèron introduchas e demandan la preséncia d'una varietat pollinizatritz adaptada.
L'albricotier es tolerant sus la natura del sòl. Pasmens, ama pas las argilas prigondas e las tèrras fredas e umidas (asfixia de las racinas). Suporta de sòls a dòsi elevada de calcari actiu. S'adapta tanben a de tèrras peirosas mai preferís las tèrras leugièras, caudas e permeablas de pH vesin de 0.
L'albricotier es un arbre de clima continental suportant de temperaturas ivernalas de –20 °C. Crenh los cambis termics precòces (risc de destruccion dels organs florals e la creissença de la sensibilitat als fongis). La quantitat d'aiga disponibla per l'arbre a une incidéncia dirècta sus la creissença de la vegetacion qu'indutz atal la possibilitat e la qualitat de la culhida e sus la preparacion de la futura produccion. La consomacion aumenta de contunh fins a junh, s'estabiliza puèi demenís a la fin de sason. La fasa critica de sensibilitat a la secada se situariá entre lo començament del durciment del clòsc (mitan de mai) e la culhida. Un asagatge tròp important pòt favorizar lo calibre dels albricòts al detriment del gost, de la fermetat, e de la presentacion (aument de la fragilitat, problèmas d’esclatament…).
L’albricotièr es una espècia de clima caud, que prospèra plan jol clima mediterranèu, pasmens es rustic fins al nòrd de França. Resistís a de temperaturas anant fins a −30 °C mas es fòça sensible als freds de prima.
Es destinada a assegurar un bon equilibri entre la creissença vegetativa e la fructificacion. Los objectius son:
L'operacion consistís a suprimir una partida dels fruches sus de rams en subrecarga per limitar lo fenomèn d'alternança, d'obtenir de fruches de bon calibre e un bon equilibri de l'arbre. En suprissent los fruches tròp pròches, aumentam lor aeracion, los fruches son alara mens sensibles a l’oïdium, a las atacas de forficuls que cèrcan los luòcs escurs e subretot als fongis patogèns que provòcan de poiriments sus l’arbre e de malautiás de conservacion.
Las tres principalas malautiás de l’albricotièr son degudas a de virus, a de micoplasmas e a de bacterias.
L’albricotièr es cultivat subretot pel fruch, mai rarament per la fusta. Son amètla es tanben consomida dins qualques païses.
Lo fruch se pòt consomir frecs mas la sason es corta e la sèrva fòrça corta.
Es tanben transformat (en còca, confitura, en siròp) o secat.
De son clòsc, se fa de licors coma lo Noyau de Poissy o l’amaretto.
Es tanben un arbre d’ornament per sa florison de prima.
La produccion mondiala d'albricòts èra de prèp de 2 600 000 t en 2004. Un tèrç d'aquela produccion ven d'Euròpa e un tèrç ven de l'Orient Mejan. Turquia es lo primièr productor mondial amb 16% del volum total. La majoritat d'aquela culhida es destinada al secatge, mercat qu'aquel país n'a un quasimonopòli. Venon apuèi Iran, Itàlia e França.
Es dins lo Gard, e subretot dins la val de Ròse, que lo potencial de produccion es uèi mai important.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
