From Wikipedia, the free encyclopedia
McMurdo Dry Valleys (Tørrdalane) er ei rekkje snøfrie dalar i Antarktis som ligg i Victoria Land vest for McMurdo Sound.[1] Regionen er ein av dei mest ekstreme ørkenane i verda og fleire interessante stader ligg her, som Lake Vida og Onyx River, den lengste elva i Antarktis.
| McMurdo Dry Valleys | |||
| dal | |||
 Kart over McMurdo Sound og Dry Valleys | |||
| Land |  Antarktis | ||
|---|---|---|---|
| Stad | Victoria Land | ||
| - koordinatar | 77°28′S 162°31′E | ||
| Administrert under | Antarktistraktaten | ||
 McMurdo Dry Valleys 77.466666666667°S 162.51666666667°E | |||
  McMurdo Dry Valleys (Antarktis)
| |||
| Wikimedia Commons: McMurdo Dry Valleys | |||
Dry Valleys fekk dette namnet på grunn av den ekstremt låge fukta og mangelen på snø- og isdekke. Dei er òg tørre fordi fjella kring dalen er høge nok til å blokkere isstraumen frå Det austantarktiske isdekket. Med eit areal på 4800 km2 dekkjer dalane kring 0,03 % av kontinentet, og dannar den største isfrie regionen i Antarktis. Dalbotnen er dekkja av laus grus, der ein kan sjå strukturmark i form av iskiler.[2]
Dei unike tilhøva i Dry Vallyes kjem delvis av katabatisk vind. Desse oppstår når kald, tung luft vert dradd ned fjellsider av tyngdekrafta. Desse vindane kan nå ein styrke på 320 km/h eller nesten 90 m/s, og vert varma opp når dei fell ned, slik at alt vatn, is og snø fordampar.[3]
Dalane skjer gjennom Beacon Supergroup, i tillegg til eldre granittar og gneisar frå Ross-orogenesen. Morene, avsette direkte på isen, finst langs berggrunnen. DEsse morenene er relativt tynne og spreidde, og skil seg stort frå dei svære, gjørmerike morenene på den nordlege halvkula. Ei av årsakene til dette er at morenene i Dry Valleys vart avsette is med kald botn, medan morenene i nord stort sett vart avsett i våte tilhøve med stort smelting av undersida av breane og breoverflata.
Endolittiske fotosyntetiske batkeriar finst i Dry Valleys, verna av den tørre lufta i relativt i det relativt fuktige indre av steinane. Smeltevatn frå breane om sommaren dannar ei primærkjelde for jordnæringsstoff. Forskarar reknar Dry Valleys som kanskje det næraste ein kjem miljøet på planeten Mars og kan dermed gje viktig innsikt i mogeleg utanomjordisk liv.
Anaerobe bakteriar med stoffskifte basert på jern og svovel lever i kuldegrader under Taylorbreen, og fargar isen raud ved Blood Falls.[4][5]
Delar av dalane vart erklært eit verneområde i 2004.
Frå nord til sør er dei tre største dalane
vest for Victoria Valley ligg frå nord til sør,
Sørover frå Balham Valley finn ein, frå vest til aust:
vest for Taylor Valley lgig
Lenger sør, mellom Royal Society Range i vest og vestkysten av McMurdo Sound ved enden av Koettlitzbreen ligg, frå nord til sør:
Somme av innsjøane i Dry Valleys er av dei saltaste i verda, og saltare enn Assalsjøen og Daudehavet. Den saltaste av dei alle er den vesle Don Juan Pond.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
