Lærdal kommune - Wikiwand

61°6′N 7°28′E

Kjappe fakta Land, Fylke ...

Lærdal kommune

kommune

Kommunevåpen

Land

Noreg

Areal

1 342 km²

• land

1 280 km²

• vatn

62 km²

Folketal

2 160 (1. januar 2024)

Målform

nynorsk

Ordførar

Audun Mo (Ap)

Kommunenr.

4642

Lærdal kommune
61.051111°N 7.597778°E

Kart som viser Lærdal kommune.

Wikimedia Commons: Lærdal

Nettstad: www.laerdal.kommune.no

Lukk

Lærdal er ein kommune i Sogn i Vestland fylke. Kommunen ligg ved Lærdalsfjorden inst i Sognefjorden og strekkjer seg opp til Filefjell. Lærdal er og namnet på hovuddalføret som strekkjer seg frå Lærdalsøyri mot Filefjell. Lærdal grensar i nord til Årdal, i aust til Vang og Hemsedal, i sør til Ål og Hol og i sørvest til Aurland. Over fjorden ligg Vik og Sogndal.

Omtrent 1200 av dei 2153 innbyggjarane bur på Lærdalsøyri, hovuddelen av Lærdal. Resten er spreidd rundt i dalen på dei små stadene Borgund, Ljøsne, Tønjum, Erdal, Vindedalen, Ytre Frønningen, og Strendene.

Lærdal har lange jordbrukstradisjonar, og på grunn av det tørre klimaet var det ein av dei første stadene i Noreg som brukte kunstig vatning. Til trass for innlandsklimaet, hindrar fjorden vintrane å bli for kalde.

Det lokale sjukehuset sørgjer for medisinsk assistanse for Lærdal, og dei sju omkrinsande kommunane. Sjukehuset, saman med Hydro Aluminium i Årdal og Østfold Energiproduksjon, er dei største arbeidsgjevarane i Lærdal.

Namnet

I gammalnorsk var namnet Lærardalr. Truleg er den første delen av ordet er ei genitivsform av det gamle namnet på Lærdalselvi, Lærr. Andre delen viser til at Lærdal er ein dal.

Kommunesoge

Kommunen vart oppretta i 1837 som Lærdal formannskapsdistrikt og femnde då attåt det meste av området som høyrer til Lærdal i dag, òg Årdal. Årdal vart skild ut som eigen kommune i 1860.^[1] I 1864 vart òg Borgund skild ut som eigen kommune. Hundre år seinare, i 1964, vart Borgund slegen saman med Lærdal att. Då vart òg garden Muggeteigen med plassen Luggenes og garden Bermål på Aspevikstranda overførte frå Årdal til Lærdal kommune. I 1992 vart Frønningen overført frå Leikanger til Lærdal.^[2] Ved fleire høve har grensa mellom Vang og Lærdal/Borgund vorte endra på Filefjell etter skiftesaker. Sist det skjedde var i 1979, og då vart òg grensestøtta flytt.^[1]

Folketalsutvikling

Folketalsutvikling for noverande Lærdal kommune frå 1920:

Meir informasjon 1.12.1920, 1.12.1930 ...

1.12.1920^[3]	1.12.1930^[4]	3.12.1946^[4]	1.1.1951^[5]^[6]	1.1.1961^[5]^[6]	1.1.1971^[5]	1.1.1981^[5]	1.1.1991^[5]	1.1.2001^[5]	1.1.2010^[5]	1.3.2020^[7]
2410^a^b	2390^a^b	2530^a^b	2455^a^b	2328^a^b	2144^a	2223^a	2205^a	2201	2199	2133

Lukk

^aTalet omfattar ikkje Frønning grunnkrins, som var del av Leikanger kommune fram til det vart overført til Lærdal kommune i 1992. Dette området hadde då 32 innbyggjarar.

^bTalet omfattar ikkje området rundt garden Muggeteigen og husmannsplassane Luggenes og Bergmål på Aspevikstranda, som var del av Årdal kommune fram til det vart overført til Lærdal kommune ved kommunesamanslåinga i 1964. Dette området hadde då 11 innbyggjarar.

Lærdal prestegjeld

Lærdal var eit prestegjeld fram til 2004. Det var delt inn i tre kyrkjesokn, Hauge med Hauge kyrkje på Lærdalsøyri, Tønjum med Tønjum kyrkje og Borgund med Borgund kyrkje. På Borgund står òg Borgund stavkyrkje som er eigd av Fortidsminneforeninga og fungerer som museumskyrkje. Fram til 1863 høyrde òg Årdal til Lærdal prestegjeld, men området vart då skild ut som eige prestegjeld.^[8] I 1995 vart garden Frønningen overført frå Fresvik sokn i Vik, til Hauge sokn i Lærdal.^[1] Frå 2004 har prosten i Indre Sogn prosti organisert prestetenesta i Lærdal.

Fiske i Lærdal

Lærdalselva er ei av Noregs mest tradisjonsrike lakseelver. Allereie på 1830-talet var ho omtalt av engelske laksefiskarar, og under opninga av Norsk Villakssenter i 1995 kalla Kong Harald V ho «mi andre dronning».

I 1997 blei elva angripen av lakseparasitten Gyrodactylus Salaris, og den følgjande rotenonbehandlinga drap store delar av laksestammen. Etter at parasitten dukka opp igjen i 2005, har elva blitt behandla fleire gonger med sur aluminiumsulfat, seinast i august 2012.

Elva er i dag regulert, men har krav til minstevassføring blant anna for å halde oppe fisketradisjonen.

Lærdalstunnelen

Lærdalstunnelen er med sine 24510 meter verdas lengste vegtunnel. Då han blei opna i 2000, overgjekk han St. Gotthard-tunnelen i Sveits som no er den tredje lengste tunnelen i verda. Lærdalstunnelen er ein del av E16 mellom Oslo og Bergen, og går frå Håbakken i Lærdal til nabokommunen Aurland.

Klima

Lærdal er av dei mest nedbørsfattige kommunane i Noreg. Grunna topografien ligg størstedelen av dalen i ein regnskugge, som sørgjer for at Lærdal berre har om lag 500–600 mm nedbør i året.

Gamle Lærdalsøyri

Gamle Lærdalsøyri er den eldste delen av Lærdalsøyri med meir enn 170 verneverdige bygningar frå 1700- og 1800-talet. Tradisjonelt er det ein strandsitjarplass, som var senter for administrasjon og handel i Lærdal. Lærdalsmarknaden tok også stad her, allereie frå mellomalderen av. Marknadstradisjonen tok slutt i 1870-åra, men blei gjenoppteken i 1982 og sidan har det blitt arrangert tredje helga i juni kvart år.

Sidan 70-talet har Lærdal kommune fokusert på bevaring av området. Staden er i dag eit delvis bebudd område. I området finn ein bustadshus, kaféar og butikkar.