Gávdos

Gávdos (gresk Γαύδος) er den sørlegaste øya i Hellas, like sør for den store naboøya Kreta, som ho administrativt er ein del av. Saman med dei omliggande småøyane dannar ho ein eigen kommune i periferieininga Khaniá i periferien Kreta.^[2] Ho er òg det sørlegaste punktet i Europa.

Gávdos Lokalt namn Γαύδος
Stranda Potamós på Gávdos
Geografi
Stad	Egearhavet
Koordinatar	34°50′N 24°05′E
Øygruppe	Kreta
Areal	33,0 km²
Administrasjon
Land	Hellas
Periferi Periferieining	Kreta Khaniá
Største busetnad	Kastrí (47 innb.)
Demografi
Folketal	142 (2021[1])
Folketettleik	4,3 /km²

Geografi

Øya ligg 50 km sør for Khóra Sfakión og har eit areal på 33 km². I 2021 budde det 142 personar fast på øya. Om sommaren kan folketalet derimot stige til over 3 500, dei fleste av desse er nudistar. Hamna på øya heiter Karavés, medan hovudlandsbyen heiter Kastrí. Den sørlegaste landsbyen Vatsianá har berre nokre få personar som bur permanent.

Historie

Gávdos har vore busett sidan steinalderen. Gávdos har stundom vore identifisert som den mytiske staden Ogygia der Kalypso heldt Odyssevs som fange. Arkeologiske funn har vist at romarane var aktive på øya. På denne tida vart plantelivet på øya overutnytta, og dette starta ein erosjonsprosess som framleis held fram.

Apostelen Paulus segla i le av Gávdos på si siste reise til Roma. Etter å ha forlate Kreta tok ein storm fatt i skipet hans og blåste det ut av kurs, slik at han passerte nær øya. Dette vert gjenfortalt i Apostelgjerningane 27,16.

Seinare, under tida under Austromarriket hadde øya 8 000 innbyggjarar og hadde tre biskopar og ein erkebiskop. Under den osmanske perioden, som varte frå 1665 til 1895 vart Gávdos kalla Gondzo. I denne perioden minka folketalet til berre 500 i 1882. Ein referanse til sarasenarane har overlevd på øya - ei strand er kalla Sarakinikó, som tyder av sarasenarane på gresk.

I 1930-åra vart øya nytta som ein stad for kommunistar i eksil, meir enn 250 menneske vart sende her av dei greske styresmaktene, mellom anna Markos Vafiadis. Urbaniseringa tok til på 1960-talet i Hellas, men starta alt i 1950-åra på Gávdos. Under denne perioden kunne øybuarane byte land på Gávdos med tidlegare tyrkiske område på Kreta, som hadde vorte tilgjengelege via staten. På Kreta danna dei ein gemeinschaft kalla Gavdiótika.

Byar og tettstader

Byane og tettstadene i kommunen er:

Tettstad	Folketal 2011[3]	Folketal 2021[1]
Karavé	21	61
Kastrí	37	47
Fókia	53	15
Vatsianá	31	15
Ámbelos	10	4

Småøyar i kommunen:

• Gavdopoúla (0)

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Gavdos» frå Wikipedia på engelsk, den 15. august 2007.

Referansar

1. Folketeljing 2021
2. Νόμος 3852/2010 - ΦΕΚ 87Α/7-6-2010
   Lov 3852/2010: Kallikratis-reforma, arkivert frå originalen 30. juli 2023, henta 7. september 2023
3. Folketeljing 2011, revidert