From Wikipedia, the free encyclopedia
Gammalsaksisk (tysk altsächsisch) omfattar dei germanske språka om var i bruk i dei gamle busetnadsområda til saksarane og anglarane frå dei første skriftlege overleveringane til tidleg mellomalder.[1]
| Gammalsaksisk Altsächsisch | ||
| Klassifisering | indoeuropeisk germansk vestgermansk Nordsjøgermansk | |
| Bruk | ||
| Tala i | Nord-Tyskland | |
| Gammalsaksisktalande i alt | ingen, utdøydd språk | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-1 | — | |
| ISO 639-2 | — | |
| ISO 639-3 | osx | |
Gammalnedertysk og gammalsaksisk har til vanleg same tyding, men omgrepet gammalnedertysk har den ulempa at det òg blir nytta som samleomgrep for gammalsaksisk og gammalnederlandsk (gammalnederfrankisk).[1]
Gammalsaksisk og angelsaksisk skilde lag allereie på 400-talet og språket til dei engelske anglarane og saksarane blir til vanleg ikkje rekna som tilhøyrande gammalnedertysk. Utviklinga av nedertysk i dei austfrankiske områda, seinare Det tysk-romerske riket, blei etter Karl den stores erobring og tvangsomvending sterkt påverka av høgtyske dialektar.[2]
Gammalengelsk og gammalfrisisk ligg ganske nært gammalsaksisk og dei tre språka blir slått saman i omgrepet nordsjøgermansk. Andre nærskylde språk er gammalnederlandsk og gammalhøgtysk.[3][4]
Det moderne nedertyske språket, plattysk, er etterkommar etter gammalnedertysk.
Utbreiingsområdet til det gammalnedertyske språket på 800-talet er ikkje godt dokumentert, men omfatta hovudsakleg dagens Niedersachsen, Westfalen, Lippe og Ostfalen, inkludert områda på den orografisk venstre sida av Elben om lag frå Halle til Magdeburg.
I sør gjekk språkgrensa mot frankisk språk, og dermed gammalhøgtysk, langs ei linje frå Merseburg, Göttingen, nordvest for Kassel, Korbach til Sauerland og Ruhrområdet. Dermed høyrer også den nordvestlege delen av Hessen til det gammalsaksiske språkområdet.
Takk vere den blømande hanseatiske handelen utvikla gammalnedertysk seg til eit skrift- og forretningsspråk.
Det finst berre få kjelder til gammalsaksiske og gammalnederlandske språk. Døme er dåpsdokument som saksarar måtte framseie til Karl den store og framfor alt i det store episke verket Heliand. Dei fåtallige andre kjeldene er stort sett omsetjingar frå latin, og difor med avgrensa vokabular. Mange av kjeldene er oppteikna av frankarar og bayarar med lite kjennskap til saksiske språk. Kjeldematerialet for det nærskylde angelsaksisk er langt rikare, til dømes gjennom Beowulf-eposet.
Språkprøve frå Heliand; avsnittet er ein episk gjenfortelling av opningsversa i 2. kapittel av Lukasevangeliet, dvs «I dei dagane lét keisar Augustus lysa ut at det skulle takast manntal over heile verda» osb:
Thô ward fon Rûmuburg rîkes mannes |
Det var frå Rom, [at] mannen som herska |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
