El Capitan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
El Capitan er ein fjellvegg i Yosemite National Park, på nordsida av Yosemite Valley, nær vestenden. Granittmonolitten strekkjer seg 1000 meter frå foten til toppen av den høgaste sida, og er ei kjend for fjellklatrarar og basehopparar.
Remove ads
Formasjonen vart kalla El Capitan av Mariposa-bataljonen då dei utforska dalen i 1851. El Capitán, som tyder «kapteinen» eller «sjefen» på spansk, var ei slags omsetjing av det lokale indianske namnet på veggen, som vert transkribert To-to-kon oo-lah eller To-tock-ah-noo-lah. Det er uklårt om det indianske namnet synte til ein spesifikk høvding eller berre tydde høvding.[1] I nyare tid vert veggen ofte berre kalla El Cap, særleg blant fjellklatrarar og basehopparar.
Ein kan nå toppen av El Capitan til fots ut Yosemite Valley på ein sti som går ved sidan av Yosemite Falls, så vestover. For klatrarar er utfordringa å klatre opp sjølve granittveggen. Det er mange namngjevne klatreruter, alle av dei krevjande. For basehopparar er utfordringa å kome langt nok ut frå veggen før dei opnar fallskjermane.
El Capitan er avbilda på den amerikanske quarter dollar-mynten som frå 2010.[2]
Remove ads
Geologi
El Capitan består nesten heilt av El Capitan-granitt, ein bleik, grov granitt som vart lagt ned for kring 100 millionar år sidan. I tillegg til El Capitan utgjer denne granitten det meste av berget i den vestlege delen av Ein eigen intrusjon av vulkansk bergart, Taft-granitt, dannar den øvste delen av klippeveggen.
Ein tredje vulkansk bergart, dioritt, finst som mørke intrusjonar gjennom begge granittar, særleg er dette tydeleg i området kjend som North America Wall, Nord-Amerika-veggen.[3]
Yosemite Valley og El Capitan vart grave ut av isbrear. Fleire istider har danna is i Sierra Nevada, men Sherwin-istida, som varte frå omkring 1,3 millionar til 1 millionar år sidan, vert rekna for å vere ansvarleg for det meste av utgravinga og forminga. El Capitan-granitten er relativt fri for skøytar, og derfor eroderte ikkje isen fjellsida like mykje som andre klipper i nærleiken, som hadde fleire skøytar.[4]
Remove ads
Klatrehistorie
Veggen vart ein gong rekna som umogeleg å klatre,[5] El Capitan er i dag ein populær klatrevegg.[6] «El Cap» har to hovudveggar, sørvestveggen og søraustveggen. Begge veggane heller utover.
Sjå òg
- Half Dome
- Sentinel Dome
- Leaning Tower i Yosemite
- Horsetail Fall i Yosemite
- filmen El Capitan
Kjelder
Bakgrunnsstoff
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads