Devanagari

From Wikipedia, the free encyclopedia

Devanagari

Devanagari (sanskrit देवनागरी devanāgarī, sett saman av deva, 'gud' og nāgarī, 'kultivert') eller nagari er eit skriftsystem som blir brukt til å skrive fleire språk på det indiske subkontinentet. Devanagari er ein abugida, det vil seie eit skriftsystem der kvar konsonant har ein ibuande vokal (konsonanten for k gjev ka), og konsonantane blir modifisert for å få andre sekvensar (ke, ko...).

Thumb
Aum er eit kjent symbol skrive med devanagari.

Ein kan bruka skrifta til å skriva ned fleire nordindiske språk, til dømes sanskrit, hindi, marathi, sindhi, bihari, bhili, konkani, bhodjpuri, nepali og av og til panjabi, kasjmiri og romani.

Historie

Devanagari, då kjent som nagari, oppstod rundt år 1200 frå siddhamskrifta. Det fortrengde gradvis den nærskylde sjaradaskrifta, men dei to skriftsystema blei brukte parallelt i Kashmir. Opphavet til begge var guptaskrifta, som igjen var avleidd av brahmiskrifta.

Bruken av devanagari som namn på språket ser først ut til å ha spreidd seg under kolonitida. Europeiske vitskapsfolk brukte berre denne skrifta til å gje ut verk på sanskrit, og etter kvart blei skrifta av mange sett på som den einaste rette for dette heilage språket — sjølv om det fanst tradisjon for å skriva språket med nær alle dei andre innfødde indiske skriftsystema.

Teikn

Vokalar

Meir informasjon Uavhengig form, Romanisert ...
Uavhengig form Romanisert Som diakritikon med प Uavhengig form Romanisert Som diakritikon med प
कण्ठ्य kaṇṭhya
(Velar)		 अ a प आ ā पा
तालव्य tālavya
(Palatal)		 इ i पि ई ī पी
oṣṭhya
(Labial)		 उ u पु ऊ ū पू
मूर्धन्य mūrḍhanya
(Retrofleks)		 ऋ ṛ पृ ॠ ṝ पॄ
दन्त्य dantya
(Dental)		 ऌ ḷ पॢ ॡ ḹ पॣ
कण्ठ्यतालव्य kaṇṭhatālavya
(Velar-palatal)		 ए e पे ऐ ai पै
कण्ठोष्ठ्य kaṇṭhoṣṭhya
(Velar-labial)		 ओ o पो औ au पौ
Lukk

Konsonantar

Meir informasjon स्पर्श sparśa (Plosiv), नासिक्य nāsikya (Nasal) ...
देवनागरी व्यंजन devanāgarī vyaṁjana
(devanāgari-konsonantar)
स्पर्श sparśa
(Plosiv)		 नासिक्य nāsikya
(Nasal)		 अन्तस्थ antastha
(Approksimant)		 ऊष्म/संघर्षी ūṣma/saṃghaṣrī
(Frikativ)
Stemming → अघोष aghoṣa
(Ustemd)		 घोष ghoṣa
(Stemd)		 अघोष aghoṣa
(Ustemd)		 घोष ghoṣa
(Stemd)
Aspirasjon → अल्पप्राण alpaprāṇa
(Uaspirert)		 महाप्राण mahāprāṇa
(Aspirert)		 अल्पप्राण alpaprāṇa
(Uaspirert)		 महाप्राण mahāprāṇa
(Aspirert)		 अल्पप्राण alpaprāṇa
(Uaspirert)		 महाप्राण mahāprāṇa
(Aspirert)
कण्ठ्य kaṇṭhya
(Velar)		 कka
/k/		 खkha
/kʰ/		 गga
/ɡ/		 घgha
/ɡʱ/		 ङṅa
/ŋ/		 हha
/ɦ/
तालव्य tālavya
(Palatal)		 चca
/c, t͡ʃ/		 छcha
/cʰ, t͡ʃʰ/		 जja
/ɟ, d͡ʒ/		 झjha
/ɟʱ, d͡ʒʱ/		 ञña
/ɲ/		 यya
/j/		 शśa
/ɕ, ʃ/
मूर्धन्य mūrdhanya
(Retrofleks)		 टṭa
/ʈ/		 ठṭha
/ʈʰ/		 डḍa
/ɖ/		 ढḍha
/ɖʱ/		 णṇa
/ɳ/		 रra
/r/		 षṣa
/ʂ/
दन्त्य dantya
(Dental)		 तta
/t̪/		 थtha
/t̪ʰ/		 दda
/d̪/		 धdha
/d̪ʱ/		 नna
/n/		 लla
/l/		 सsa
/s/
ओष्ठ्य oṣṭhya}}
(Labial)		 पpa
/p/		 फpha
/pʰ/		 बba
/b/		 भbha
/bʱ/		 मma
/m/		 वva
/ʋ/
Lukk

Konsonantligaturar

Hovudartikkel: Konsonantligaturar i devanagari

Talsymbol

Talsymbola i devanagari var forløparane til dei såkalla «arabiske tala», og dei representerer det første desimalsystemet.

0123456789
० १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९

Devanagari i Unicode

I Unicode ligg Devanagari i U+0900 .. U+097F.

 0123456789ABCDEF
900ऀँंःऄअआइईउऊऋऌऍऎए
910ऐऑऒओऔकखगघङचछजझञट
920ठडढणतथदधनऩपफबभमय
930रऱलळऴवशषसहऺऻ़ऽाि
940ीुूृॄॅॆेैॉॊोौ्ॎॏ
950ॐ॒॑॓॔ॕॖॗक़ख़ग़ज़ड़ढ़फ़य़
960ॠॡॢॣ।॥०१२३४५६७८९
970॰ॱॲॳॴॵॶॷॸॹॺॻॼॽॾॿ
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.